Attorin masjidi
Attorin masjidi (arabcha: مسجد العطارين), Al-Jiyushiy masjidi (arabcha: الجامع الجيوشى) nomi bilan ham tanilgan – Misrning Iskandariya shahrida joylashgan tarixiy masjid. Aleksandriyadagi Afanasiyga bagʻishlangan sobiq cherkov oʻrnida qurilgan[1]. Masjidning hozirgi tuzilishi 20-asr boshlariga toʻgʻri keladi va uning asl poydevorining koʻp qismi yoʻqolgan, faqat masjidni taʼmirlovchilardan biri Badr al-Jamoliy xotirasiga bagʻishlangan toshdagi yozuvni hisobga olmaganda[2].
| Masjid | |
Attorin masjidi مسجد العطارين | |
 | |
| Joylashuvi | 31°11′42″N 29°53′52″E / 31.1949°N 29.8979°E G O 29°53′52″E / 31.1949°N 29.8979°E G O |
| Manzil | Iskandariya, Misr |
| Binokorlik | 370 (cherkov sifatida), 641 (masjid sifatida)—370 (cherkov), 1912 (masjid) |
| Gumbazlar soni | 1 |
| Minoralar soni | 1 |
 Attorin masjidi Vikiomborda | |
Tarixi
370-yilda Kanopik koʻchasining shimoliy qismida Mitraik ibodatxonasi oʻrnida Sankt-Afanasius cherkovi qurilgan. Ushbu dastlabki monastir zilzila natijasida vayron boʻlgan va keyinchalik qayta qurilgan[3].
Milodiy 641-yilning 8-noyabrida Iskandariya Amr ibn al-Os boshchiligidagi 14 oylik qamaldan soʻng, Vizantiya imperiyasi shaharni musulmonlarga topshirgandan soʻng, Roshidun xalifasi Umar tomonidan musulmonlar nazoratiga oʻtdi. Cherkov masjidga aylantirildi. Vaqt oʻtishi bilan masjid tashlab ketilib, vayronaga aylangan. Fotimiylar davrida masjid Iskandariya aholisiga solingan soliqlar hisobidan taʼmirlashni moliyalashtirgan Fotimiylar vaziri Badr al-Jamaliy rahbarligida toʻliq tiklangan[4]. Mamluk sultoni An-Nosir Muhammad davrida masjid jamoat masjidi sifatida foydalanilgan va u yerda juma namozi oʻqilgan. Ammo uning oʻlimidan soʻng, Abbos II hukmronligigacha masjid qarovsiz qolgan, u oʻz odamlariga qayta tiklashni rejalashtirishni buyurdi. Masjid boshidan toʻliq qayta qurilgan va bunday inshoot hozirgi kungacha saqlanib qolgan[5].
Arxitekturasi
Attorin masjidi toʻrtburchak shaklda[6]. Masjid ikki qavatli boʻlib, birinchi qavati erkaklar uchundir. Hovli oʻrtasida toʻrtta tosh ustun boʻlib, ular marmardan yasalgan ikkita ustun bilan birlashtirilgan[6][6]. Masjidning janubiy qismida bir nechta doʻkonlar mavjud boʻlib, doʻkonlardan tushgan mablagʻ masjidni taʼmirlash uchun sarflanadi[6]. Masjidning gʻishtdan yasalgan bitta minorasi bor[7].
Masjidning sharqiy qismida, sharqiy kirish eshigidan kirish mumkin boʻlgan joyda, taniqli harbiy qoʻmondon Xolid ibn Validning nabirasi boʻlgan mahalliy homiy Muhammad ibn Sulaymonga bagʻishlangan kichik maqbara joylashgan. Maqbara qurilishi Abbos II hukmronligi davriga toʻgʻri keladi[8].
Arxeologik topilmalar
Misrning Napoleon hukmronligi davrida masjid hovlisidan tosh sarkofag topilgan[7]. Keyinchalik maʼlum boʻlishicha, sarkofag soʻnggi mahalliy Misr fir’avni Nektanebo II ga tegishli ekan[9]. Islom hukmronligi davrida u tahorat uchun suv havzasi sifatida foydalanilgan va unga oʻn ikkita teshik qazilgan va ular drenaj teshigi vazifasini bajaradi[10]. Hozirda 1802-yildan buyon joylashgan Britaniya muzeyida joylashgan[11].
Yana qarang
- Masjidlar roʻyxati
- Afrikadagi masjidlar ro'yxati
- Misrdagi masjidlar roʻyxati