Ibrohim ibn al-Mahdiy
Ibrohim ibn al-Mahdiy (arabcha: إبراهيم بن المهدي) (779-839) — abbosiy shahzodasi, qoʻshiqchi, bastakor va shoir. Uchinchi abbosiy xalifasi al-Mahdiyning oʻgʻli, shoir va musiqachi Ulayyaning oʻgay ukasi edi[1]. Ibrohim abbosiylar xalifasi al-Hadiy, ar-Rashid va uning uch jiyani xalifa al-Amin, al-Maʼmun, al-Muʼtasim bilan zamondosh edi.
| Ibrohim ibn al-Mahdiy | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Turmush oʻrtogʻi | Umm Muhammad (divorced around 800) | ||||
| |||||
| Sulola | Abbasid | ||||
| Otasi | Al-Mahdi | ||||
| Onasi | Shakla | ||||
| Dini | Islam | ||||
| Kasbi | Singer, Composer, Arabic Poet | ||||
Ibrohimning onasi qora tanli Shakla edi[2]. Shaklaning otasi Xvanadan Masmugan boshqaruvchisi edi[3]. Humayd ismli ukasi bor edi[4]. Bolaligida Al-Mahdiy Bahtoriya bilan birga sotib olib, o‘z kanizagi Muhayyatga sovg‘a qiladi. Kanizak bolada musiqiy isteʼdodni kashf etib, Hijozdagi mashhur Toif maktabiga puxta musiqiy bilim olish uchun yuboradi. Yillar oʻtib, oʻsha paytdagi xalifa Al-Mahdiy Shaklani oʻziga kanizak qilib oldi. Shakla Al-Mahdiyning kuchli va qora tanli oʻgʻli Ibrohimni dunyoga keltirdi[5].
Toʻrtinchi fitna davrida Bagʻdod aholisi 817-yil 20-iyulda Ibrohimni xalifa deb eʼlon qilib, unga al-Muborak (arabcha: المبارك) nomini berdi. Shundan soʻng Ibrohimning amaldagi hukmron jiyani al-Maʼmunni taxtdan agʻdarilgan deb eʼlon qildi. Ibrohim hoshimiylarning bay’atini qabul qildi[6]. 819-yilda isteʼfoga chiqib, umrining qolgan qismini shoir va musiqachi sifatida oʻtkazdi. „Oʻz davrining eng isteʼdodli musiqachilaridan biri, ajoyib ovoz sohibi“ edi[1]. Ibrohim oʻsha davrdagi innovatsion „forscha uslub“ qoʻshigʻining targʻibotchisi sifatida esda qolgan[7].
Birodarlar
Ibrohim bir qancha Abbosiy xalifalari bilan qarindosh edi. Ibrohim bir paytlar Abbosiylar malikasi boʻlgan Ummu Muhammadga uylangan edi.
| Yoʻq. | Abbosiylar | Aloqa |
|---|---|---|
| 1 | Muso al-Hadiy | Oʻgay uka |
| 2 | Horun ar-Rashid | Oʻgay uka |
| 3 | Abbosa bint al-Mahdiy | Oʻgay |
| 4 | Ubaydalloh ibn al-Mahdiy | Oʻgay uka |
| 5 | Ulayya binti al-Mahdiy | Oʻgay opa |
| 6 | Banuqa binti al-Mahdiy | Oʻgay opa |
| 7 | Mansur ibn al-Mahdiy | Oʻgay uka |
| 8 | Aliya binti al-Mahdiy | Oʻgay opa |
| 9 | Ali ibn al-Mahdiy | Oʻgay uka |
| 10 | Abdulloh ibn al-Mahdiy | Oʻgay uka |
| 11 | Iso ibn al-Mahdiy | Oʻgay uka |
Manbalar
Adabiyotlar
- Abbott, Nabia. Two Queens of Baghdad: Mother and Wife of Hārūn Al Rashīd. University of Chicago Press, 1946. ISBN 978-0-86356-031-6.
- Kilpatrick, H. (1998). Meisami, Julie Scott; Starkey, Paul (eds.). Encyclopedia of Arabic Literature. Vol. 1. Taylor & Francis. p. 387. ISBN 978-0-415-18571-4.
- Al-Tabari; John Alden Williams (1988). Al-̣Tabarī: Volume 1, The Reign of Abū JaʼFar Al-Maṇsūr A. D. 754-775: The Early ‛Abbāsī Empire. Al-Tabari. the Early Abbasi Empire. Cambridge University Press. p. 46. ISBN 978-0-521-32662-9.
- Fishbein, Michael (2015). The History of al-Tabari Vol. 31: The War between Brothers: The Caliphate of Muhammad al-Amin A. D. 809-813/A. H. 193-198. SUNY series in Near Eastern Studies. State University of New York Press. p. 187. ISBN 978-1-4384-0289-5.