Misr piramidalari
Misr piramidalari Misrda joylashgan piramida shaklidagi qadimiy tuzilmalardir. Manbalarga koʻra, hozirgacha aniqlangan piramidalar 119 ta hisoblanadi.[1][2] Ularning aksariyati Qadimgi va Oʻrta qirollik davrida mamlakat firʼavnlari va ularning rafiqalari uchun qabr oʻlaroq bunyod etilgan.[3][4][5]
Eng mashhur Misr piramidalari Qohira shahri chetidagi Giza platosida topilgan. Giza piramidalarining bir nechtasi hozirgacha qurilgan eng yirik inshootlardan biridir. Ularning eng yirigi — Xeops piramidasi boʻlib, ushbu ehrom hozirgacha saqlanib qolgan yaqona Dunyoning yetti moʻjizasidan biridir.[6]
Gizadagi piramidalar
Fir'avnlarning Xeops, Xafre va Menkaur piramidalari Misrdagi eng mashhur piramidalar hisoblanadi. Joser piramidasidan farqli o'laroq, bu piramidalar pog'onali emas, balki qat'iy geometrik, piramidal shaklga ega. Bu piramidalar IV sulola davriga tegishli. Piramidalar devorlari 51° (Menkaur piramidasi) dan 53° gacha (Xafre piramidasi) burchak ostida koʻtariladi. Qirralar kardinal nuqtalarga aniq yo'naltirilgan.
Xeops piramidasi - Fir'avn Xeops uchun qurilgan. Dastlab uning balandligi 146,6 m edi, lekin hozirda piramidaning ustki qoplamasi yoʻqligi sababli uning balandligi endi 138,8 m gacha pasaygan.Piramida tomonining uzunligi 230 m. Piramida massiv tabiiy zamin ustiga qurilgan. piramida poydevorining o'rtasida bo'lgan toshli balandlik. Uning balandligi taxminan 9 m. Piramidaning qurilishi miloddan avvalgi 26-asrga to'g'ri keladi. Gerodotning yozishicha, qurilish 20 yil davom etgan.
Piramida ohak bilan birlashtirilgan 2,5 million tosh blokdan iborat. Oʻrtacha hisobda bloklarning ogʻirligi 2,5 tonnani tashkil etadi, ammo "Qirollik palatasi" da 80 tonnagacha ogʻirlikdagi granit bloklari mavjud [7] .
Xafre piramidasi ikkinchi eng katta qadimgi Misr piramidasidir. Sfenks yonida joylashgan. 26-asr Miloddan avvalgi yilda qurilgan inshoot (215,3 × 215,3 m va balandligi 143,9 m) Urt-Xafra (“Buyuk Xafra” yoki “Hizmatli Xafra”) deb nomlangan.
Menkaure — piramidasi Gizadagi uchta Misr piramidalarining eng janubiy, eng oxirgi va eng pasti hisoblanadi. "Heru" (baland) taxallusidan farqli oʻlaroq, u balandligi 66 m ga zoʻrgʻa etadi va poydevorining yon tomonining uzunligi 108,4 m. Uning 250 000 m³ hajmi Xeops piramidasi hajmining oʻndan bir qismini tashkil etadi: bu buyuk piramidalar davrining oxiri edi. Piramidaning ichki qismi rejaning birligi yoʻqligini koʻrsatadi: ehtimol, taxt vorisi uchun moʻljallangan dastlabki kamtarona o'lchamlar uning qo'shilishi bilan oshirilgan. Menkaur piramidasi Gizadagi binolarning umumiy koʻrinishidan biroz farq qiladi va antik davrda uning qurilishi baʼzan Menkaurga emas, balki Amasis II davrida yashagan hetera Rhodopisga tegishli edi.
Qurilish sanalari
| Fir'avn | Taxminiy sanalar | Manzil |
|---|---|---|
| Joser | 2667-2648 Miloddan avvalgi yillar atrofida[8]. | Sakkara |
| Sneferu | 2612-2589 Miloddan avvalgi yillar atrofida. | Dahshurdagi 2 ta piramida va biri Meidumda |
| Xufu | 2589-2566 Miloddan avvalgi yillar atrofida. | Giza |
| Jedefra | 2566-2558 Miloddan avvalgiyillar atrofida. | Abu Ravash |
| Xafra | 2558-2532 Miloddan avvalgiyillar atrofida. | Giza |
| Mikerin | 2532-2504 Miloddan avvalgi yillar atrofida. | Giza |
| Sahura | 2487-2477 Miloddan avvalgiyillar atrofida. | Abusir |
| Neferirkare | 2477-2467 Miloddan avvalgiyillar atrofida. | Abusir |
| Nyuserra | 2416-2392 Miloddan avvalgiyillar atrofida. | Abusir |
| Amenemhat I | 1991-1962 Miloddan avvalgiyillar atrofida. | Al Lisht |
| Senusret I | 1971-1926 Miloddan avvalgiyillar atrofida. | Al Lisht |
| Senusret II | 1898-1877 Miloddan avvalgiyillar atrofida. | Al Lahun |
| Amenemhat III | 1861-1814 Miloddan avvalgiyillar atrofida. | Havara |
| Yahmose I | 1550-1525 Miloddan avvalgiyillar atrofida. | Abidos |
Manbalar
Havolalar
 | Vikiomborda Misr piramidalari haqida turkum mavjud |
- Qadimgi misrliklar — BBC Tarix
- Scientific American, „How the Pyramids were Built“, 25-sentabr 1880-yil, s. 201