Islom muzeyi
Islom muzeyi (arabcha: متحف الآثار الإسلامية; ivritcha: מוזיאון האסלאם) – Quddusning Eski shaharqismida joylashgan muzey. Koʻrgazmada bir necha musulmon mintaqalarini qamrab olgan islom tarixining oʻn davriga oid eksponatlar mavjud. Muzey al-Aqso masjidining gʻarbiy qismida, hovlining narigi tomonida joylashgan.
متحف الآثار الإسلامية | |
 | |
<mapframe>: Couldn't parse JSON: Syntax error | |
| Tashkil etilgan | 1923 |
|---|---|
| Joylashuvi | Quddus |
| Koordinatalari | 31°46′33.87″N 35°14′05.32″E / 31.7760750°N 35.2348111°E / 31.7760750; 35.2348111 |
| Turi | Muzey |
Tarixi
Bino dastlab Templar ritsarlari tomonidan qurilgan, ular uni sobiq Al-Aqso masjidida tashkil etilgan shtab-kvartiralariga qoʻshimcha sifatida ishlatganlar. Musulmonlar Quddusni qayta egallagach, masjid 1194-yilda qayta tiklandi[1].
Qoʻshimcha bino Faxriddin Muhammad maktabining majlislar zali boʻlib xizmat qilgan, madrasa al-Mansur Qalavun tomonidan milodiy 1282-yilda, Mamluklar davrida qurilgan[2]. Al-Aqso masjidining bir qismi hisoblangan al-Faxriya madrasa majmuasining boshqa binolarining aksariyati 1969-yilda Isroil armiyasi tomonidan buzib tashlangan[3].
Binoda shuningdek, Magʻribiylar masjidi (Jāmiʿ al-Maghāribah, جامع المغاربة) joylashgan edi[4][5]. „Molikiylar masjidi“ nomi bilan ham tanilgan[6], chunki koʻpchilik magʻribiy ulamolar Molikiy mazhabiga ergashadilar. Magʻribiy masjidi 1967-yilda isroilliklar tomonidan butunlay vayron qilingan[7].
Muzey 1923-yilda Musulmonlar Oliy Kengashi tomonidan tashkil etilgan. Shadiya Yusuf Touqan shu joyning bosh rejalashtiruvchisi edi[8]. 1927-yilga kelib, Magʻriblar masjidi Islom muzeyiga aylantirildi[9].
Xader Salameh muzeyning taniqli bosh rahbari edi[10].
Qur’on qoʻlyozmalari
Muzeyda Umaviylar, Abbosiylar, Fotimiylar, Ayyubiylar, Mamluklar, Usmoniylar davrlarida xalifalar, sultonlar, amirlar, ulamolar va boshqa shaxslar tomonidan Al-Aqso masjidiga hadya qilingan 600 nusxa Qurʼon saqlanadi. Ularning har biri hajmi, xattotligi va bezaklari bilan farqlanadi. Ulardan biri qoʻlda yozilgan Qur’on boʻlib, uning transkripsiyasi Muhammadning nevarasiga tegishli. Yana biri kufiy yozuvida 8-9-asrlarda yozilgan. 30 qismdan iborat Marokash rabʿah (koʻp jildli qoʻlyozma) 1344-yilda Marokash sultoni Abu-l-Hasan Ali I tomonidan vasiyat qilingan; Bu sulton Islomdagi uchta muqaddas shahar – Makka, Madina va Quddus masjidlariga yuborgan uchta toʻplamdan qolgan yagona qoʻlyozmadir[11]. Bundan tashqari, juda katta Qur’on bor, oʻlchami 100x90 sm, 14-asrga oid[12].
Joylashuvi
U al-Faxariya minorasi bilan bir xil janubi-gʻarbiy burchakda joylashgan. Muzeyning shimolida Murlar darvozasi (Magʻribiy darvozasi / Marokash darvozasi) joylashgan. Muzeyning janubiy qismi al-Aqso kutubxonasi yonida joylashgan.
Muzeyning sharq tomonidagi kichik hovlida Yusuf ogʻa gumbazi va koʻplab kapitel joylashgan[13][14]. Sharqda, hovlining narigi tomonida, al-Aqso masjidining gʻarbiy tomoni joylashgan.