Pandemia influensałe del 2009-2010

Pandemia influensałe del 2009-2010
Sorte	pandemia influensałe de virus H1N1/09 pandèmego; emergenza sanitaria pubblica di portata internazionale (it) ; epidemia di malattia (it) de influenza suina (it)
Intervało de tenpo	marso 1UTC 2009 - 10 de agosto del 2010
Pozision	mondiałe
Stato	Stati Unii de l'Amèrica e Mèsego sentrałe
Càuza	virus H1N1/09 pandèmego
Morti	stima 284 000
	; ; ; ; ; ; ;

Atension – Łe infomasion riportae no łe xe conseji mèdeghi e i podaria no èsar ben curai. I contegnui i ga soło el fin iłustrativo e no i sostituise el parere mèdego.

La pandemia influensałe del 2009-2010, cauzada dal virus H1N1^[1], ła ze sta na pandemia influensałe denomenada influensa suina che, dal Mèsego, ła ga cauzà miłiari de morti e miłiari de contaji inte el mondo, consentrai par ła major parte inte el continente american.

La ze stada ła prima pandemia del XXI secoło. La decizion de l'Organizasion mondiałe de ła sanità ła ga conportà el renforsamento de łe mezure de seguresa inte i 193 Stati menbri^[2].

Par ła prima volta descrivesto inte i Stati Unii de l'Amèrica inte l'Apriłe del 2009^[3], el virus el pare èsar un novo cepo de H1N1, che el rezulta da na precedente reconbinasion tripla intrà virus influensałi de porseło^[4], ozeło e uman, de sevente oncora conbinà co l'influensa eoro-aziàtega dei porsełi^[5], da ła cuała ła ghe deriva el nome de "influensa suina".^[6]^[7]

Racuanti studi i stima che el nùmaro de cazi podaria èsar conprendesto intrà 700 milioni e 1.4 miliardi de persone o sia da l'11 al 21 parsento de ła popołasion mondiałe de l'època^[8], che ła zera de un totałe de 6.8 miliardi.^[9]

El nùmaro de morti confermà in laboratòrio reportà da ła Organizasion mondiałe de ła sanità el ze 18 449^[10], siben che se stima che el nùmaro reałe el sìpia de sirca 284 000 morti (da 150 000 a 575 000).^[11]

El virus el pare colpir carateristegamente łe persone adulte sane e tanto manco, al contràrio de l'influensa clàsega, i veci e putełi. Par cheło che revarda i veci, sto cazo el ze probabilmente gavesto dal fato che in parte i fuse vasinai contro l'influensa stajonałe^[12], e pare che sta protesion ła gàpia indebolio ła capasità infetiva del virus in sti indìvidui.^[13]

L'ałimentasion a baze de carne suina no ła conporta ła pusibiłità de contraer l'infesion, che ła se invese trasmete da omo a omo par via aerea cofà łe comuni influense.

Istòria de ła pandemia

Inte el apriłe del 2009 l'Organizasion mondiałe de ła sanità (OMS) e i Centers for Disease Control and Prevention i ga lansà l'ałarme, sostegnendo che el virus el se trasmeteva diretamente intrà òmani (sensa de consevensa che el fuse nesesàrio un contato co l'animałe infetà), rivando a definir pusìbiłe na pandemia influensałe.^[14]^[15] Da l'apriłe del 2009 i ze stai asertai fogołai de infesion in Mèsego.

El nùmaro dei cazi, ła prezensa de morti asertai e ła trasmision da omo a omo i ga fazesto ndar-sù el liveło de ałarme. Cazi sporàdeghi i ze sospetai anca in altri paezi americani. In Amèrica sentrałe, tanti ospedałi i zera doparai par ła cuarantena dei potensiałi contajai.

A ła notévołe contajozità se ghe contraponea na pericułozità decizamente basa. Stando a rezultai de anàłize statìstega, se połe dedùzar che ła sénplega influensa stajonałe, ła produze un nùmaro de vìteme de un mùcio pì alto a cuełe provocae dal virus A/H1N1.

La declarasion de pandemia

Inte el zugno del 2009 l'Organizasion mondiałe de ła sanità ła ga declarà l'ałarme pandemia dopo dei desviłupi inte ła difuzion del virus A-H1N1. El liveło d'ałerta el ze sta erlevà a 6, paro al màsimo de l'emerzensa.

L'OMS dopo de na reunion d'emerzensa gavesta inte el 27 de apriłe ła gaveva decizo de portare el liveło de ris-cio pandèmego da 3 a 4 (su na scała che ła va da 0 a 6)^[16], par dopo pasarlo al cuinto inte el 29 de apriłe.^[17]

Inte el cazo de pandemia se vàłuta ła percentuałe de persone contajàbiłi de liveło tanto ełevà. I Stati Unii i ga declarà l'emerzensa sanitària.^[18]

Inte el 3 de zugno l'OMS el ga comunegà de gaver erlevà el liveło de ałerta a 6, o sia al màsimo de ła scała pandèmega.^[19]

L'11 de zugno l'OMS el ghea declarà ufisalmente ła pandemia, co che inte el mondo i ghe zera 28 774 cazi confermai e 144 decedesti.^[20]

Inte el 14 de lujo ła istesa OMS ła declara ła pandemia inarestàbiłe, dazendo avertimento a tuti i paezi che i garà da provizionarse de vasini.^[21]