Máy bay huấn luyện phản lực

máy bay huấn luyện sử dụng động cơ phản lực, thường dùng cho mục đích quân sự

Máy bay huấn luyện phản lựcmáy bay phản lực được sử dụng làm máy bay huấn luyện, phục vụ huấn luyện bay cho cả cơ bản và nâng cao. Máy bay huấn luyện phản lực có thể là kiểu thiết kế tùy chỉnh hoặc được sửa đổi/hoán cải từ máy bay có sẵn. Sau khi máy bay quân sự trang bị động cơ phản lực ra đời vào cuối chiến tranh thế giới thứ hai, việc đào tạo phi công điều khiển loại máy bay này trở thành một yêu cầu bắt buộc.

Lockheed T-33 là máy bay huấn luyện phản lực được sản xuất nhiều nhất

Lịch sử

Máy bay huấn luyện thế hệ thứ nhất vào thời thập niên 1940 chủ yếu là được sửa đổi từ các thiết kế có sẵn như Gloster Meteor và Lockheed T-33, nhưng sau đó là sự ra đời các máy bay thiết kế tùy chỉnh như Aero L-29 DelfínBAC Jet Provost.

Khi quá trình huấn luyện dần phát triển lên cao, lực lượng không quân của mỗi quốc gia khác nhau sẽ sử dụng máy bay huấn luyện phản lực cho các giai đoạn đào tạo khác nhau. Mặc dù đa số không quân các nước vẫn tiếp tục sử dụng máy bay động cơ piston hoặc sau này là máy bay động cơ tuốc bin cánh quạt để huấn luyện cơ bản, nhưng một số máy bay huấn luyện phản lực như Cessna T-37 Tweet cũng đã xuất hiện trong giai đoạn đầu của quá trình đào tạo. Những phi công được chọn để lái máy bay tiêm kích hoặc máy bay cường kích thì sau đó sẽ tiếp tục lái máy bay huấn luyện nâng cao tiên tiến hơn như Hawker Siddeley Gnat.

Khi những chiếc máy bay huấn luyện phản lực đời đầu trở nên lỗi thời thì các thế hệ tiếp theo đã xuất hiện, chẳng hạn như người Anh sử dụng BAE Systems Hawk một động cơ, trong khi người Pháp thì đặt hàng mua Dassault/Dornier Alpha Jet. Trong Khối Warszawa, Aero L-39 Albatros trở thành máy bay huấn luyện phản lực tiêu chuẩn.

Khi máy bay huấn luyện phản lực phát triển, nó cũng được trang bị vũ khí để huấn luyện chiến đấu, dẫn đến việc một số chiếc được sửa đổi thành máy bay cường kích hạng nhẹ; ví dụ như Cessna T-37 Tweet được phát triển thành Cessna A-37 Dragonfly.

Các máy bay huấn luyện phản lực hiện đại được tăng cường cấu trúc cho phép nó có thể nhào lộn trên không và diễn tập cường độ cao.

Danh sách máy bay huấn luyện phản lực

Dưới đây là danh sách liệt kê máy bay huấn luyện phản lực trước đây và hiện tại.

Aero L-39 Albatros
C-101 của Không quân Tây Ban Nha
Kawasaki T-4 của Lực lượng Phòng vệ Trên không Nhật Bản
AIDC T-5 Brave Eagle của Không quân Đài Loan
T-2 Buckeye của Hải quân Hoa Kỳ
Yakovlev Yak-130
Tên máy bayQuốc giaThời gian cất cánh lần đầu tiênSố lượng sản xuấtTình trạng
Aermacchi MB-326Ý1957&0000000000000800000000800Hoạt động hạn chế
Aermacchi MB-339Ý1976&0000000000000230000000230Đang hoạt động[1]
Aero L-29 DelfínTiệp Khắc1959&00000000000035000000003.500Đang hoạt động
Aero L-39 AlbatrosTiệp Khắc1968&00000000000028000000002.800Đang hoạt động[1]
Aero L-39NGCộng hòa Séc2018&00000000000000040000004Đang phát triển
Aero L-59 Super AlbatrosTiệp Khắc1986&000000000000006000000060Đang hoạt động[1]
Aero L-159 AlcaCộng hòa Séc1997&000000000000007200000072Đang hoạt động[1]
AIDC AT-3 Tzu ChungĐài Loan1980&000000000000006300000063Đang hoạt động[1]
AIDC T-5 Brave EagleĐài Loan2020&00000000000000050000005Đang hoạt động[2]
Alenia Aermacchi M-346 MasterÝ2004&000000000000006800000068Đang hoạt động[1]
BAC Jet ProvostAnh1954&0000000000000741000000741Ngừng hoạt động
BAE Systems HawkAnh1974&00000000000010000000001.000Đang hoạt động[1]
Boeing-Saab T-7A Red HawkHoa Kỳ / Thụy Điển2016&00000000000000020000002Đang phát triển
CASA C-101 AviojetTây Ban Nha1977&0000000000000166000000166Đang hoạt động[1]
Canadair CT-133 Silver StarCanada1952&0000000000000656000000656Ngừng hoạt động
Canadair CT-114 TutorCanada1960&0000000000000212000000212Ngừng hoạt động
Cessna T-37 TweetHoa Kỳ1954&00000000000012690000001.269Hoạt động hạn chế[1]
Dassault/Dornier Alpha JetPháp / Đức1973&0000000000000480000000480Đang hoạt động[1]
Douglas TA-4E/J SkyhawkHoa Kỳ1954&0000000000000547000000547Đang hoạt động
Fiat G.80Ý1951&00000000000000040000004Ngừng hoạt động
FMA IA-63 PampaArgentina1984&000000000000002700000027Đang hoạt động[1]
Fokker S.14 MachtrainerHà Lan1951&000000000000002100000021Ngừng hoạt động
Folland GnatAnh1955&0000000000000105000000105Ngừng hoạt động
Fouga CM.170 MagisterPháp1952&0000000000000929000000929Ngừng hoạt động
Fouga CM.175 ZéphyrPháp1959&000000000000003200000032Ngừng hoạt động
Fuji T-1Nhật Bản1958&000000000000006600000066Ngừng hoạt động
Mitsubishi T-2Nhật Bản1971&000000000000009000000090Ngừng hoạt động
Grumman F9F-8T/TF-9J CougarHoa Kỳ1951&0000000000000400000000400Ngừng hoạt động
HAL HJT-16 KiranẤn Độ1964&0000000000000190000000190Đang hoạt động[1]
HAL HJT-36 SitaraẤn Độ2003&00000000000000060000006Hạn chế sản xuất hàng loạt
HESA YasinIran2019&00000000000000020000002Đang phát triển
Hispano HA-200Tây Ban Nha1955&0000000000000212000000212Ngừng hoạt động
Hongdu JL-8/Karakorum-8Trung Quốc / Pakistan1990&0000000000000500000000500Đang hoạt động[1]
Guizhou JL-9Trung Quốc2003&000000000000002000000020Đang hoạt động
Hongdu JL-10Trung Quốc2006&0000000000000100000000100Đang hoạt động[1]
IAR 99Romania1985&000000000000002800000028Đang hoạt động
KAI T-50 Golden EagleHàn Quốc2002&000000000000008200000082Đang hoạt động[1]
Kawasaki T-4Nhật Bản1985&0000000000000208000000208Đang hoạt động[1]
KB SAT SR-10Nga2015&00000000000000010000001Ngừng phát triển
Lockheed T-33Hoa Kỳ1948&00000000000065570000006.557Ngừng hoạt động
Lockheed T2V SeaStarHoa Kỳ1953&0000000000000150000000150Ngừng hoạt động
McDonnell Douglas T-45 GoshawkHoa Kỳ1988&0000000000000221000000221Đang hoạt động[1]
Morane-Saulnier MS.760 ParisPháp1964&0000000000000165000000165Ngừng hoạt động
North American T-2 BuckeyeHoa Kỳ1959&00000000000011460000001.146Đang hoạt động
Northrop T-38 Talon[3]Hoa Kỳ1958&0000000000000529000000529Đang hoạt động[1]
PZL I-22 IrydaBa Lan1985&000000000000001700000017Ngừng hoạt động
PZL TS-11 IskraBa Lan1960&0000000000000424000000424Ngừng hoạt động
Saab 105Thụy Điển1963&0000000000000192000000192Đang hoạt động
Soko G-2 GalebNam Tư1961&0000000000000248000000248Hoạt động hạn chế
Soko G-4 Super GalebNam Tư1978&000000000000008500000085Đang hoạt động[1]
SIAI-Marchetti S.211Ý1981&000000000000006000000060Đang hoạt động[1]
TAI HürjetThổ Nhĩ Kỳ2023&00000000000000010000001Đang phát triển
Temco TT PintoHoa Kỳ1956&000000000000001500000015Ngừng hoạt động
Yakovlev Yak-130Nga1996&0000000000000100000000100Đang hoạt động[1]

Tham khảo