Ngũ hổ tướng (Tam Quốc diễn nghĩa)
Ngũ hổ tướng (五虎將) là chức danh hư cấu để gọi 5 vị tướng của Thục Hán là Quan Vũ, Trương Phi, Triệu Vân, Mã Siêu và Hoàng Trung trong tiểu thuyết Tam quốc diễn nghĩa. Trong sử sách không có bất kỳ ghi chép nào về việc Lưu Bị phong "ngũ hổ tướng". Theo chính sử, Quan Vũ, Mã Siêu, Trương Phi, Hoàng Trung được Lưu Bị phong chức ngang hàng nhau (lần lượt là Tiền, Tả, Hữu, Hậu tướng quân), còn Triệu Vân chỉ là Dực tướng quân, chức nhỏ hơn 4 người kia.[1]
Nguồn gốc
Tiểu thuyết Tam Quốc Diễn Nghĩa của La Quán Trung nói rằng Lưu Bị sau khi lên ngôi vào năm 219 đã lấy hiệu là Hán Trung Vương, sắc phong 5 vị dũng tướng - gồm Quan Vũ, Trương Phi, Triệu Vân, Mã Siêu, Hoàng Trung - là Ngũ Hổ Thượng Tướng.
Theo Sina, nếu xét về danh tiếng và chiến công riêng hiển hách, Võ thánh Quan Vũ sẽ đứng vị trí cao nhất. Tuy vậy, nếu xếp cả về đức độ, tài thao lược, trí dũng song toàn, chắc hẳn Triệu Vân sẽ đứng đầu. Các vị trí dưới lần lượt xếp theo Trương Phi, Mã Siêu và Hoàng Trung.
Trên thực tế, sử sách không xác nhận Ngũ Hổ Tướng. Do La Quán Trung dành nhiều thiện cảm cho nhà Thục khi viết về thời Tam Quốc nên hình tượng của các vị tướng lĩnh dưới trướng Lưu Bị được khắc họa hết sức uy mãnh và đi vào điển tích, ăn sâu trong tiềm thức của nhiều người.
Chiến công của Ngũ hổ tướng
Dưới đây là chiến công của ngũ hổ tướng được phản ánh trong tiểu thuyết Tam quốc diễn nghĩa:
Quan Vũ
- Chém Hoa Hùng, tướng của Đổng Trác
- Chém Nhan Lương, Văn Xú, tướng của Viên Thiệu.
- Vượt 5 ải, chém 6 tướng của Tào Tháo
- Chiếm quận , thu phục được Hoàng Trung.
- Bức hàng Vu Cấm, chém Bàng Đức.
Trương Phi
- Dẹp giặc Khăn Vàng.
- Chặn quân Tào Tháo ở trận Trường Bản.
- Đánh Tây Xuyên, thu phục Nghiêm Nhan.
- Giao tranh với Trương Cáp
- Đánh nhau với Mã Siêu.
- Đánh chiếm quận Võ Lăng ở Kinh châu.
Triệu Vân
- Phá trận Bát Môn kim Tỏa của Tào Nhân
- Cứu con trai Lưu Bị trong trận Trường Bản, chém hơn 50 tướng của Tào Tháo, cướp được thanh kiếm Thanh Công của Tào Tháo.
- Đánh tộc người Man do Mạnh Hoạch chỉ huy.
Mã Siêu
- (công hạ Thành Đô).
- Truy kích Tào Tháo ở Hán Trung
- Phòng ngự Hán Trung, bảo vệ cửa ải Dương Bình
Hoàng Trung
- Đánh Tây Xuyên
- Chiếm núi Thiên Đãng là nơi cất giữ lương thảo của quân Tào.
- Núi Định Quân, chém chết Hạ Hầu Uyên.
Hình ảnh ngũ hổ tướng
Quan Vũ (phải)
Trương Phi
Triệu Vân
Mã Siêu
Hoàng Trung
Trong sử sách
Sử sách không xác nhận khái niệm "ngũ hổ tướng" dưới quyền Lưu Bị thời Tam Quốc. Các sử gia khẳng định Triệu Vân không được đứng ngang hàng với 4 vị tướng kia[2]: Khi Lưu Bị xưng Hán Trung vương đã phong 4 chức vụ quân sự cao nhất cho 4 người: Quan Vũ là Tiền tướng quân, Trương Phi là Hữu tướng quân, Mã Siêu là Tả tướng quân và Hoàng Trung là Hậu tướng quân, còn Triệu Vân chỉ là Dực quân tướng quân. Dưới quyền Lưu Bị đương thời không có ngũ hổ tướng, khái niệm này do nhà văn La Quán Trung theo dân gian truyền lại mà đặt ra[2][3]. Thực tế, cách sắp xếp này xuất phát từ cuốn sử Tam quốc chí của Trần Thọ: Dựa theo những cống hiến của các tướng lĩnh với nhà Thục Hán, Trần Thọ đặt 5 vị tướng trên ngang hàng và xếp vào cùng một quyển gọi là "Quan Trương Mã Hoàng Triệu truyện".[4]