蜻蛉目

昆虫的一目

蜻蛉目學名Odonata)的昆蟲主要包括蜻蜓豆娘,又名丁蛵虰蛵。這些昆蟲有著碩大的複眼、兩對強而有力的透明翅膀,與及修長的腹部。

蜻蛉目
化石时期:二疊紀早期 - 現今 [1]
Tau emerald英语Tau emerald (Hemicordulia tau) dragonfly
科学分类 编辑
界:动物界 Animalia
门:节肢动物门 Arthropoda
纲:昆虫纲 Insecta
亚纲:有翅亞綱 Pterygota
类:古翅下綱 Palaeoptera
总目:蜻蛉總目 Odonatoptera
(未分级)全蜻蛉类 Holodonata
目:蜻蛉目 Odonata
Fabricius, 1793[2]
亞目[3]

蜻蛉目為肉食性昆蟲。頭部靈活,複眼發達,單眼3個。觸角短,4-7節。翅膀4翼,細長。腹部修長。為不完全變態,稚蟲水棲,無期。蜻蛉目的昆蟲包含「豆娘」和「蜻蜓」二大類;細長的身體、二對透明的翅膀、一對大複眼是牠們的共同特徵。種類繁多,目前全世界已知約有5900種以上。

蜻蜓和豆娘的差異

  • 蜻蜓身體較為扁平粗壯,兩側的複眼距離較近,甚至連接;停棲時其翅膀平展至兩側。成語「蜻蜓點水」就是描述牠的產卵動作,在水裡孵化成稚蟲水蠆),稚蟲沒有尾鰓,以直腸腮呼吸。
  • 豆娘身體較為纖細,頭部似啞鈴狀,兩側為明顯的複眼,停棲時多數種類會將上下翅疊合在一起。稚蟲(水蠆)尾部有3個葉片狀的尾絲即是尾鰓。

兩類幼蟲的生態相似,均以捕捉小型魚類、蝌蚪或其它水生昆蟲為食。

分類

以下列表根據2014年zootaxa的分類作成[3]

上尾亚目 Epiprocta

昔蟌下目 Epiophlebioptera(=间翅亞目 Anisozygoptera)

  • 昔蜓總科 Epiophlebioidea
    • 昔蟌科(蟌蜓科) Epiophlebiidae

差翅下目 Anisoptera

  • 晏蜓總科(蜓總科) Aeshnoidea
  • 古蜓總科 Petaluroidea
  • 春蜓總科 Gomphoidea
  • 勾蜓總科 Cordulegastroidea
    • 臀套大蜓科英语Chlorogomphidae Chlorogomphidae
    • 勾蜓科(大蜓科)Cordulegastridae
    • 新蜓科 Neopetaliidae
  • 蜻蜓總科 Libelluloidea

均翅亞目 Zygoptera

  • 絲蟌總科 Lestoidea
    • 歧蟌科 Hemiphlebiidae
    • 絲蟌科 Lestidae
    • 洵蟌科 Synlestidae
    • 環蟌科 Perilestidae
  • 短脈蟌總科 Platystictoidea
  • 珈蟌總科 Calopterygoidea
    • 麗蟌科 Amphipterygidae
    • 珈蟌科(河蟌科、色蟌科)Calopterygidae
    • 鼓蟌科(鼻蟌科)Chlorocyphidae
    • Dicteriadidae英语Dicteriadidae
    • 幽蟌科 Euphaeidae
    • 擬絲蟌科 Lestoideidae
    • 蹣蟌科 Megapodagrionidae
    • Philogangidae
    • 美蟌科 Polythoridae
    • Pseudolestidae
  • 細蟌總科 Coenagrionoidea
科的地位未定的属:
  • Ablepsites Gistl, 1848
  • Accaphila Kirby, 1909
  • Acrophlebia Cowley, 1942
  • Acrotropia Schummel, 1828
  • Adelophebia Pritykina, 1980
  • Aeschnopsis Cowley, 1942
  • Africalestes Kennedy, 1920
  • Agrion Leach, 1815
  • Anaciagrion Kennedy, 1920
  • Anapetes Burmeister, 1839
  • Andrephlebia Bechly, 2019
  • Anomalura Kennedy, 1920
  • Anomothemis Handlirsch, 1906
  • Anticordulia Needham & Bullock, 1943
  • Antitaxineura Tillyard, 1935
  • Apeleutherus Kirby, 1900
  • Archaeallagma Kennedy, 1920
  • Archiclops Karsch, 1891
  • Archithemis Handlirsch, 1906
  • Aurorachlorus Carle, 1995
  • Austrolestidion Tillyard, 1916
  • Austrolibellula Petrulevicius & Nel, 2003
  • Austroprotolindenia Beattie & Nel, 2012
  • Azuma Needham, 1904
  • Balticoagrion Bechly, 2012
  • Bechlya Jarzembowski & Nel, 2002
  • Brachybasis Kirby, 1890
  • Brunellopteron Béthoux, Deregnaucourt & Norrad, 2021
  • Burmastenophlebia Huang et al., 2018
  • Cacergates Kirby, 1889
  • Caenoneura Kirby, 1890
  • Caleimokaltania Zalesskii, 1955
  • Calesynthemis Carle, 1995
  • Calopteryx de Charpentier, 1839
  • Camptotaxineura Tillyard, 1937
  • Carpentertypus Zessin, 1983
  • Celaenura Kennedy, 1917
  • Ceratopyga Nunney, 1895
  • Cercus Hong, 1982
  • Cerdanyagrion Nel, Arillo & Martinez-Delclos, 1996
  • Ceylanicolestes Fraser, 1924
  • Chalcargia Kennedy, 1920
  • Chloroneura Laidlaw, 1917
  • Chromatoptera Schummel, 1828
  • Cladophlebia Pritykina, 1981
  • Clydonophlebia Cowley, 1942
  • Cnemophila Wallengren, 1894
  • Coenargiocnemis Fraser, 1949
  • Condalia Whalley & Jarzembowski, 1985
  • Cornacantha Martin, 1908
  • Cratostenophlebia Bechly, 2007
  • Cretahemiphlebia Jarzembowski, Martinez-Delclos, Bechly, Nel, Coram & Escuillie, 1998
  • Cretalestes Jarzembowski, Martinez-Delclos, Bechly, Nel, Coram & Escuillie, 1998
  • Cretaneophyla Jarzembowski & Nel, 1996
  • Cretapodagrion Huang et al., 2017
  • Cretarchistigma Jarzembowski, Martinez-Delclos, Bechly, Nel, Coram & Escuillie, 1998
  • Cyanargia Kennedy, 1920
  • Cymatophlebiella Pritykina, 1968
  • Cymatophlebiopsis Cowley, 1942
  • Cynaothemis Ris, 1915
  • Cyptolestes Williamson, 1921
  • Daemhippus Navás, 1927
  • Diargia Calvert, 1909
  • Dinosamarura Pritykina, 1985
  • Diplacodina Förster, 1905
  • Disparonevra Selys, 1860
  • Dissurus Hong, 1982
  • Ditaxineurella Martynov, 1940
  • Dolaeschna Needham, 1907
  • Doropteron Zalessky, 1946
  • Echinopterogomphus Fraser, 1926
  • Eocalopteryx Cockerell, 1920
  • Eodichroma Cockerell, 1923
  • Eodysphaea Bechly, Romain, Aase, Karr, Grance & Nel, 2020
  • Eolestes Schmidt, 1943
  • Eolibellula Kennedy, 1922
  • Eorogomphus Carle, 1995
  • Eotania Carle & Kjer, 2002
  • Eothaumatoneura Pongrácz, 1935
  • Epacantha Martynov, 1929
  • Epallagites Cockerell, 1924
  • Epilestes Martynov, 1937
  • Erasipteroides Brauckmann & Zessin, 1989
  • Erasipteron Pruvost, 1933
  • Erythragrion Selys, 1876
  • Esaulestes Fraser, 1957
  • Estemoa Giebel, 1856
  • Euarchistigma Carle & Wighton, 1990
  • Euchlorolestes Kennedy, 1920
  • Eugomphus Kennedy, 1947
  • Eurothemis Kennedy, 1922
  • Gallostenophlebia Nel et al., 2015
    • Gallostenophlebia incompleta Nel et al., 2015
  • Gasophlebia Linnaeus, 1982
  • Geisfeldiella Kuhn, 1951
  • Goniostigma Kennedy, 1920
  • Hageniella Meunier, 1898
  • Haplostigma Kennedy, 1920
  • Hawaiiagrion Kennedy, 1920
  • Hebeiaeschnidia Hong, 1982
  • Heliargia Kennedy, 1920
  • Helothemis Karsch, 1890
  • Hemerobioides Buckland, 1838
  • Hemistigmoides Calvert, 1899
  • Hemizygopteron Zalesskii, 1955
  • Hesperaeschna Cockerell, 1913
  • Hispanocoenagrion Nel, Arillo & Ortuno, 1997
  • Hologomphus Bartenev, 1914
  • Holotania Kirby, 1889
  • Homothetus Scudder, 1867
  • Huabeia Hong, 1983
  • Hyponevra Selys, 1854
  • Hypostrophoneura Munz, 1919
  • Idionevra Selys, 1860
  • Indogomphus Fraser, 1922
  • Indomacromia Fraser, 1924
  • Indorogomphus Carle, 1995
  • Ischnallagma Kennedy, 1920
  • Ischnogomphus Williamson, 1918
  • Ischnuragrion Longfield, 1947
  • Ischuridia Donnelly, 1965
  • Italolestes Nel, Petrulevicius, Gentilini & Martínez-Delclòs, 2005
  • Italophlebia Whalley, 1987
  • Ixtahua Feldmann, Vega, Applegate & Bishop, 1998
  • Jacquesoudardia Prokop, Roques & Nel, 2014
  • Josocora Kennedy, 1940
  • Jujusia Petrulevicius & Nel, 2002
  • Kazachophlebia Pritykina, 1968
  • Kazakhophlebiella Nel, Bechly, Jarzembowski & Martinez-Delclos, 1998
  • Kirbygomphus Karsch, 1896
  • Kobdoneura Pritykina, 1985
  • Koreatriassothemis Nel, Nam & Jouault, 2022
  • Laragithemis Linnaeus, 1982
  • Leptargia Kennedy, 1920
  • Leucopteryx Fraser, 1933
  • Liadothemis Handlirsch, 1906
  • Liaostenophlebia Daran, Wang, Jarzembowski, Wang, Chang & Zhang, 2016
  • Libanolestes Azar, Prokop & Nel, 2010
  • Libella Selys, 1840
  • Libellulites Charpentier, 1840
  • Lithaeschna Cockerell, 1907
  • Litheuphaea Fraser, 1955
  • Lodevia Nel, Gand, Garric & Lapeyrie, 1999
  • Longchampia Kirby, 1890
  • Lutetialestes Greenwalt & Bechly, 2014
  • Macrosoma de Haan, 1826
  • Magnasupplephlebia Zessin, 1982
  • Malamarptis Karsch, 1890
  • Malayaeschna Förster, 1909
  • Malayogomphus Förster, 1914
  • Marmaraeschna Calvert, 1952
  • Megalaeschna Selys, 1867
  • Megasemum Maneval, 1936
  • Megatypus Tillyard, 1925
  • Mesostenophlebia Fleck, Bechly, Martinez-Delclos, Jarzembowski, Coram & Nel, 2003
  • Micrargia Kennedy, 1920
  • Microdiplax Selys, 1889
  • Monocoloptera Karsch, 1900
  • Morbaeschna Needham, 1907
  • Myagrion Förster, 1914
  • Nadiplax Navás, 1916
  • Namurotypus Brauckmann & Zessin, 1989
  • Negomphoides Muttkowski, 1910
  • Neocysta Kirby, 1889
  • Neoligaeschna Carpenter, 1985
  • Neonevra Selys, 1860
  • Neophlebia Selys, 1869
  • Neorogomphus Carle, 1995
  • Neotetrum Kennedy, 1922
  • Neothemis Karsch, 1889
  • Neritophlebia Pritykina, 1981
  • Nesocnemis Selys, 1891
  • Nesocria Kirby, 1889
  • Neureclipa Navás, 1911
  • Neurocena Kirby, 1900
  • Neurothemls
  • Nevrocordulia Selys, 1871
  • Nevrolestes Selys, 1882
  • Nonymophlebia Pritykina, 1981
  • Nunneygomphus Karsch, 1896
  • Nympheutria Karsch, 1894
  • Oahuagrion Kennedy, 1920
  • Oligoaeshna Piton & Theobald, 1939
  • Oligoargiolestes Kennedy, 1925
  • Oligotypus Carpenter, 1931
  • Orogomphus Selys, 1878
  • Orthaeschnites Haupt, 1956
  • Oryctothemis Handlirsch, 1906
  • Oxygomphus Lacroix, 1921
  • Palaeobasis Kennedy, 1920
  • Palaeophlebia Brauer, Redtenbacher & Ganglbauer, 1889
  • Palaeothemis Martynov, 1932
  • Palpoplevra Rambur, 1842
  • Pamita May & Carle, 2005
    • Pamita hannahdaltonae May & Carle, 2005[4]
  • 副春蜓属 Paragomphus Handlirsch, 1939
  • Paralestes Schmidt, 1951
  • Parapetala Huang, Nel & Lin, 2003
  • Parazygoptera Bechly, 1997
  • Parelthothemis Handlirsch, 1906
  • Passeria Martin, 1915
  • Paurophlebia Pritykina, 1981
  • Perissophlebia Tillyard, 1918
  • Permagrion Tillyard, 1928
  • Permothemis Martynov, 1934
  • Petrothemis Handlirsch, 1906
  • Pigiphila Buchecker, 1876
  • Plagiophlebia Bode, 1953
  • Podothemis Ris, 1909
  • Potamothemis Kirby, 1889
  • Preia Gistl, 1848
  • Pritykiniella Nel, Bechly, Jarzembowski & Martinez-Delclos, 1998
  • Procordulagomphus Nel & Escuille, 1995
  • Progonophlebia Tillyard, 1925
  • Projagoria Martynov, 1929
  • Promegalestes Petrulevicius & Nel, 2004
  • Propecymatophlebia Huang et al., 2017
  • Prophaon Fraser, 1941
  • Protagrion Brongniart, 1893
  • Protonevra Selys, 1857
  • Pseudoliupanshania Zheng, Zhang, Zhang & Nel, 2022
  • Pseudomacromia Carle & Wighton, 1990
  • Pseudorthemis Förster, 1899
  • Pseudosamarura Linnaeus, 1976
  • Pycnothemis Handlirsch, 1939
  • Rabru Béthoux, De la Horra, Benito, Barrenechea, Galán & López-Gómez, 2009
  • Reschiostenophlebia Bechly, 2019
  • Rhabdothemis Handlirsch, 1939
  • Risioneura Munz, 1919
  • Rudiaeschna Ren & Guo, 1996
  • Samarura Brauer, Redtenbacher & Ganglbauer, 1889
  • Santanagrion Bechly, 2010
  • Saxonagrion Nel, Gand, Fleck, Bethoux, Lapeyrie & Garric, 1999
  • Schizonyx Karsch, 1890
  • Schizothemis Sjöstedt, 1899
  • Schlechtendaliola Handlirsch, 1919
  • Scytolestes Martynov, 1937
  • Secundaeschna Goetz, 1923
  • Sinocymatophlebiella Li, Nel, Ren & Pang, 2011
  • Sinophlebia Mi, Zhang & Sun, 1993
  • Sogdothemis Martuinov, 1937
  • Solutotherates Brauckmann & Zessin, 1989
  • Stenophlebia Hagen, 1866
  • Stephanotypus Zessin, 1983
  • Sterope Heer, 1849
  • Steropoides Kirby, 1890
  • Syntetrum Kennedy, 1922
  • Syrrhoe Bode, 1953
  • Taeniogaster Selys, 1854
  • Taolestes Needham, 1928
  • Tarsophlebiopsis Tillyard, 1923
  • Telleallagma Kennedy, 1920
  • Telmaeshna Zhang, Ren & Pang, 2008
  • Temnostigma Handlirsch, 1939
  • Terskeja Pritykina, 1981
  • Tetragonia Hagen, 1849
  • Thanetophilosina Nel, Martinez-Delclos, Papier & Oudard, 1997
  • Thecagaster Selys, 1854
  • Thecaphora Charpentier, 1839
  • Tillyardagrion Martynov, 1927
  • Tillyardia Bolton, 1922
  • Triaeschna Campion, 1916
  • Triassophlebia Tillyard, 1922
  • Tricholestes Fraser, 1951
  • Truemania Bolton, 1934
  • Urothemis Hagen, 1875
  • Valerea Garrouste et al., 2016
  • Vanderia Kirby, 1890
  • Vestinus Kennedy, 1920
  • Voltzialestes Nel, Papier, Grauvogel-Stamm & Gall, 1996
  • Vulcagrion Nel & Paichele, 1994
  • Whalleyala Brauckmann & Zessin, 1989
  • Wolfgangeuphaea Nel, 2020
  • Xanthostoma Selys, 1850
  • Xenogomphus Needham, 1944
  • Xerolestes Fraser, 1951
  • Yixianstenophlebia Nel & Huang, 2015

参考文献

外部連結

昆蟲圖庫:蜻蛉目页面存档备份,存于互联网档案馆)- 臺北市南港區南港國民小學:蟲蟲微機页面存档备份,存于互联网档案馆

参见

延伸阅读

欽定古今圖書集成·博物彙編·禽蟲典·蜻蛉部》,出自陈梦雷古今圖書集成
维基共享资源上的相關多媒體資源:蜻蛉目