Hauezollerschi Land

Bildetwore isch dr „Regierigsbezirk Semmerenga“ anne 1850, wu di baide Firschtedimer Hauezollre-Hächenga un Hauezollre-Semmerenga an Preuße chuu sin. Vorhär hän di beede Firschte im Zug vu dr Revolution vu 1848/49 z Dytschland un in ire Länder am 7. Dezämber 1849 abdankt ghaa. Baidi Herrscherhyser hän scho syter 1695 bzw. 1707 Erbverdreg mit Preuße ghaa.

Dr preußisch Chenig Friedrich Wilhelm IV. het aafangs zegeret, die baide Firschtedimer z ibernee. Sy Hischtoriker Rudolf von Stillfried-Rattonitz het em dodruf klargmacht, ass im Ablähigsfall si di schwebische Firschte „dem 400-jährigen württembergischen … Erbfeinde unvermeidlich in die Arme werfen [müssten]“, e Schmach, wu dr Chenig nit chennt dulde.^[3] Im Mai 1849 het dr Chenig e Verdrag iber dr Aaschluss gnähmigt, wu am 7. Dezämber 1849 unterzaichnet woren isch. Dr preußisch Statt het no am 6. April 1850 z Semmerenga un am 8. April z Hechenga d Herrschafft ibnernuu. Di baide Firschtedimer sin druf zue aim Regierigsbezirk mit Verwaltigssitz z Semmerenga zämegfasst wore.

In dr Zyt vum Dytsche Chrieg isch s Land vum 27. Juni bis 6. Augschte 1866 im Name vum Dytsche Bund dur wirttebärgischi Druppe bsetzt wore.^[4]

Mit dr Bildig vu Provinzialverbänd hän au di Hauezollerische Land e Sälbschtverwaltig kriegt, dr Landeskommunalverband vu dr Hauezollerische Land, wu ne Kommunallanddag derfir gwehlt woren isch. Baidi het s bis anne 1973 gee, wu di hauezollerische Krais Hechenga un Semmerenga in ire bishärige Form ufglest wore sin. S Appellationsgricht isc aafangs bis 1879 s Gricht z Arnsberg gsii, derno isch s Oberlandesgricht Frankfurt am Main zueständig gsii. S hecher Schuelwäse un s Medizinalwäse sin em Oberbresidium vu dr Rhyprovinz unterstande.

D Verwaltig vum Regierigsbezirk Semmerenga, wu Ufgabe vu dr der Landesregierig ibernuu het, isch zerscht in di sibe hauezollrische Oberämter Gammertenga, Hoigerloch, Hechenga, Oschtrach, Semmerenga, Trochtelfenga un Wald unterglideret gsii. Anne 1925 sin d Oberamtsbezirk Gammertenga, Hoigerloch, Hechenga un Semmerenga zue dr baide neie Oberämter Hechenga un Semmerenga zämegfasst wore. In dr Zyt vum Nationalsozialismus het s Biet zum NSDAP- Gau Wirttebärg-Hauezollre unter em Gaulaiter un Rychsstatthalter z Wirttebärg Wilhelm Murr ghert, wu all mee staatligi Ufgabe ibernuu het (Rychsverdaidigungskommissar im Wehrkrais V 1939; Fierer vum Volkssturm 1944), isch formal aber e preußische Regierigsbezirk blibe. E blante Rychsgau Wirttebärg-Hauezollre isch nimi zstandchuu.

Noch em Zweete Wältchrieg isch s Biet Dail vu dr franzesische Bsatzigszone wore. D Militerregierig het s 1946 mit em sidlige Dail vum ehmolige Land Wirttebärg zum Land Wirttebärg-Hauezollre mit Dibenga as Hauptstadt veraint. D Landkrais Hechenga un Semmerenga sin erhalte blibe, au wu Wirttebärg-Hauezollre 1952 in Bade-Wirttebärg ufgangen isch.

Bi dr Kraisreform 1973 sin d Gränze vu Hauezollre aber verwischt wore. S Biet dailti si hit uf nyyn Landkrais in drei Regierigsbezirk uf, wu allisamt au nit-hauezollerischi Biet umfasse. Dr Großdail lyt im hitige Landkrais Semmerenga un im Zollrealbkrais, wu d Gränze zum Dail (vor allem im Norde) no mit sällene vu Hauezollre zämebasse. Chlaini Dail lige eschtli dervu in dr Landkrais Reidlenga, Bibra un Raveschburg (im letschtere di sidligscht Exklave vu Hauezollre, Achberg), wu wie dr Landkrais Semmerenga un dr Zollrealbkrais zum Regierigsbezikr Dibenga ghere. Weschtli lige chlaineri Biet in dr Landkrais Rautweil, Duttlinge un Konschtanz (Regierigsbezirk Fryburg) un Fraidestadt (Regierigsbezikr Kallsruh).

Regierigsbresidänte

(mit dr Befugnis vun eme Oberbresidänt)

• 1850: Adolph von Spiegel-Borlinghausen
• 1850–1851: Anton von Sallwürk
• 1851–1852: Ludwig Viktor von Villers
• 1853–1859: Rudolf von Sydow
• 1859–1862: Karl Theodor Seydel
• 1862–1864: Hermann von Graaf (verdrättigswys)
• 1864–1874: Robert von Blumenthal
• 1874–1887: Hermann von Graaf
• 1887–1893: Adolf Frank von Fürstenwerth
• 1894–1898: Franz von Schwartz
• 1898–1899: Karl Friedrich von Oertzen
• 1899–1919: Franz von Brühl
• 1919–1926: Emil Belzer
• 1926–1931: Alfons Scherer
• 1931–1933: Heinrich Brand
• 1933–1940: Carl Simons
• 1940–1941: Hermann Darsen
• 1941–1942: Hans Piesbergen^[5]
• 1942–1945: Wilhelm Dreher

Kommunallanddag

1925: Zäntrum 68,4 % – 17 Sitz | Burgerbartei/Buurebund 16,7 % – 4 Sitz | DDP 9,3 % – 3 Sitz
1929: Zäntrum 61,3 % – 15 Sitz | Hauezollerische Buurebund 15,4 % – 4 Sitz | FWV 10,7 % – 3 Sitz | SPD 8,3 % – 2 Sitz
1933: Zäntrum 50,2 % – 12 Sitz | NSDAP 38,1 % – 9 Sitz | DNVP 6,0 % – 2 Sitz
D Brozänt, wu zue dr 100 % fähle, sin d Wahlvorschleg, wu nit im Provinziallanddag verdrätte gsii sin.

Anne 1852 isch d Yywohnerzahl vu dr Hauezollerische Land bi 65.634 gläge. Bis 1905 isch si nume um vier Brozänt uf 68.282 aagstige.^[6] 1939 isch d Zahl vu dr yywohner bi 73.706 gläge.^[1]

• Walter Bernhardt, Rudolf Seigel: Bibliographie der Hohenzollerischen Geschichte (= Arbeiten zur Landeskunde Hohenzollerns; Bd. 12). Thorbecke, Sigmaringen 1975, ISBN 3-7995-6212-5.
• Walter Genzmer: Hohenzollern (Deutsche Lande – Deutsche Kunst). München/Berlin 1955.
• Karl Theodor Zingeler, Wilhelm Friedrich Laur: Die Bau- und Kunst-Denkmäler in den Hohenzollern’schen Landen. Paul Neff Verlag, Stuttgart 1896, Google-Digitalisat (PDF).

 Commons: Hohenzollernsche Lande – Sammlig vo Multimediadateie

• Die administrativen Beziehungen der Hohenzollernschen (Hohenzollerischen) Lande zur Rheinprovinz (LVR)
• Hohenzollernsche Lande (Oberämter und Gemeinden) 1910
• Yydrag uf territorial.de
• Yydrag uf gonschior.de
• Yydrag uf hgisg