Infraschàll

Wahrem Äärschta Waltkriag hann d’ Àlliiarta Infraschàll b’nutzt, fìr fìnda, wu sìch d’ fììndliga-n-Àrtillerii b’funda hàt.^[1]

Bii da Pioniara vu dr Infraschàll-Forschung ìsch dr Frànzoos Vladimir Gavreau gsìì.^[2] Ar hàt sìch z’äärscht um Infraschàll ìnträssiart, wänn siina Kolleega-n-ìm Forschungsgebäi schtandig schwaara-n-Ìwwelkaitsààfall ghàà hann. Mehrera Wucha làng hann sa gsüacht, wàs dia Krànket verursàcht hàt. Sa hann z’äärscht glàuiwa, àss ìm Gebäi a Krànketsärreeger odd’r a toxischa Gààs gsìì ìsch. Sa hann schpeeter äntdäckt, àss a Làngsààmlàuifer, wo schlacht fixiart gsìì-n-ìsch, Beewunga verursàcht hàt, wo ìn da Litt Ìwwelkait gaa hàt.^[2] Wu dr Gavreau un siina Mànnschàft versüacht hann, dr Lüüt mìt’ma Mikrofoon uffz’namma, hann sa g’märkt, àss ìm Uffnamma kää Lüüt z’ heera gsìì ìsch. Sa hann àlso gmaint, àss dr Lüüt soo tiaf gsìì ìsch, àss dr Mänscha-n-oohr un dr Mikrofoon nìcks hann känna heera. Schpeeter ìsch b’schtìmmt worra, àss a Infraschàllwälla mìt 7 Wììderhoolunga pro Sekunda, wo vum Bàuischtiil vum Gebäi verschtärkt worra ìsch, d’ Ìwwelkaitsààfall verursàcht hàt.^[2] Fìr d’ Forschungsmànnschàft ìsch dia Äntdäckung a glìckliger Züafàll gsìì. D’ Mànnschàft hàt àlso wittera Forschunga-n-ìwwer Infraschàll gmàcht. Sa hann zem Biischpììl mìt’ma rìasiga Orgel sehr lüüta Infraschàllwälla-n-ärziigt, wo s’ gànza Gebäi ärschìttert hann.^[3]

ìn dr Nàtüür

Ainiga nàdììrliga Ärraignissa düan Infraschàll ärziiga, wia G’wìtter, Wàsserwälla,^[4] Leewälla, Làwiina, Ardbeewa, Vulkààna,^[5][6] Boliida,^[7] Wàsserfalla, s’ Schplìttra vu’ma Iisbarg, Polààrlìchter, Blìtza un Eläktriziteet ìn dr Ionosfäära.^[8] D’ Nìtlineààra Beziihunga zwìscha-n-Ozeàànwälla bii da Schtìrm ärziiga-n-àui Infraschàllwälla vun äbba 0.2 Hz — dia Beewunga nänna m’r Mikrobàrooma, odd’r ìn dr Umgàngsschprooch d’ „Meeresschtìmma“.^[9]

Mehrera Tiaràrta düan Infraschàll b’nutza, fìr kommuniziara: Blàuiwààla, Elefànta,^[10] Nilpfarder,^[11] Nààsherner,^[12][13] Giràffa,^[14] Kurzhàlsgiràffa,^[15] Blàuija Pfàuija,^[16] un Alligatoora. Wìssaschàftler hann zaigt, àss Sumatra-Nààsherner Lüüta mìt’ra Frekwanz vu 3 Hz ärziiga, wo ahnlig em Gsang vu da Blàuiwààla sìnn.^[13] Ìm Gebriall vu Tiiger sìnn Infraschàll vu 18 Hz un tiafer,^[17] un s’ Ruura vu da Ràuibkàtza ärschträckt sìch vu 20 bis 50 Hz.^[18][19][20] Ainiga Wìssaschàftler hann àui gmaint, àss d’ Zuugveegel nàdììliga Infraschàll, bsunderscht dia vum Wìnd ìwwer da Gebìrgskätta, àls Raisahìlfa bnutza.^[21] A pààr Tiaràrta düan Infraschàll fìr uff lànga Äntfarnunga kommuniziara; ìwwer Infraschàll ìm Gschrai vu da Bàrtawààla un Àfrikàànischa Elefanta gìtt’s a riicha Dokumentàzioon.^[22] D’ Lüüta vu da Bàrtawààla lììgt zwìscha 10 Hz un 31 Hz,^[23] un dia vu da Elefànta ärschtäckt sìch zwìscha 15 Hz un 35 Hz. Baida G’schraijer känna sìnn sehr lüüt (äbba 117 dB), wàs d’ Kommunikàzioon uff mehrera Kilomeeter ärlàuibt. Somìt känna d’ Elefànta-n-uff 10 Kilomeeter kommuniziara,^[24] un ainiga Wààla känna-n-uff Hunderta odd’r gààr Toisiga Kilomeeter kommuniziara. D’ Infraschàllwälla vu da Elefànta känna sìch àui dur dr Booda üssbraita, un àndra Elefànta känna sìe dur ìhra Fiasser füühla — somìt känna sìch Elefànter aifàch traffa.^[25]

Infraschàll, wo vum Mänsch ärziigt wìrd

Infraschàll kààt àui dur Ìwwerschàllknàlla un Explosioona (keemischa so wia Nukleààrexplosioona) ärziigt wara, odd’r dur täcknischa Grääter wia Dieselmotoora, Wìndraader un ainiga Ernärgiiumwàndler. Ainiga Lüütschpraacher känna àui sehr nììdriga Frekwanza ärziiga, wia zem Biischpììl d’ „Subwoofers“,^[26] Lüttschpraacher mìt Horn odd’r mìt Brassreflex-Ghiiser.

Ainiga Sanger, wia zem Biischpììl dr Tim Storms, känna mìt ìhrer Schtìmma Infraschàll ärziiga.^[27]

Bitte tue de Hiwiis zu Gsundheitsthemene biachte!

Brummtoon-Fänomeen un ahnliga Fall

Ìm burgundischa Dorf Thurey hann äbba 15 Iiwoohner àb März 2020 plätzlig a ungweehnliger, tiafer Lüüt fànga-n-àà heera, wo-n-ìhr Kopfschmarza, Ìwwelkait, Kràftloosikait un Schloofloosikait gaa hàt. Sa hann gsajt, àss dr Lüüt wia-n-a Dieselmotoor klìngt, wo ìmmerfurt ìm Farna làuift. Üsserhàlb vum Dorf hann sa àwwer daa Lüüt nìt känna heera. Dàs hàt uff ìhr Laawa schwaara Konsekwanza ghàà: d’ Iiwoohner hann gsajt, àss sa d’haim fàscht nìcks hann känna màcha, un a pààr vun ìhna hann nìmm känna schàffa. Àui dr Bìrgermaischter hàt dia Krànketsààzaicha ghàà. Viar àkustischa Ànàlüüsa sìnn gmàcht worra, d’runter aina dur d’ Regionààla G’sundhaitsàgantuur. A Ànàlüüsa hàt zaigt, àss ìn a pààr Hiiser sehr schtàrka 16-Hz-Schàllwälla gsìì sìnn. Maa hàt àwwer nìt gwìsst, wu dia Wälla har g’schtàmmt hann. D’ Beheerda hann s’ lokààla Schtroomnätz ìwwerpriaft, un hann sogààr lokààla Warkschtätta un Fàwrìka-n-iigschtällt, fìr wittera Mässunga màcha, àwwer ohna Resültààt.^[28] Ìm Àuigscht 2022 hann noch d’ Iiwoohner dr Lüüt düa heera un d’ gliicha Krànketsààzaicha ghàà.^[29] Ìwwer dam Fàll hàt d’ nàzionààla Prassa nìt vìll grädd, àwwer dr Radiosander RMC hàt s’ G’sundhaitsminìschteerium gfroogt, äbbis z’ màcha.^[30] D’ krànka Iiwoohner vu Thurey hann dr Verain „France Infrasons“ grìnda, un kurz druff hann mehrera Iiwoohner üss àndra frànzeescha Regioona gsajt, àss sa d’ gnàui gliicha Krànketsààzaicha ghàà hann. Witterscht hann d’ Àbgoordneta Cécile Untermaier un dr Senàtoor Fabien Genet ìm Pàrlàmant ìwwer dam Fàll ìm Gsundhaitsminìschter Frooga gschtällt.^[31][32] Ànna 2022 hann d’ Beheerda säcks Moneeta làng z’ Thurey Schàllwälla-Mässunga g’màcht, un hann gsajt, àss ìm Dorf kää Infraschàll un kää ungweehnliga Krànketsààzaicha gsìì sìnn.^[33] Ànna 2023 hann noh dr lokààla Zittung Le Journal de Saône-et-Loire d’ Iiwoohner kää tiafer Lüüt mehr gheert.^[34]

Ànna 2023 hann mehrera Bewoohner z’ Aproz ìm Kàntoon Wàllis gsajt, àss sa vu Kopfschmarza un Oohrazüüsa liida. Àm Oowa düan sa Summa, Pfiffa odd’r Beewung ìn da Oohra woohrnamma, wo bsunderscht bii 22 Ühr schtàrk ìsch. Bii’ma Iiwoohner hàt a Schpeziàlìscht Infraschàll g’mässt, wo wia-n-a Motoor ìm Farna klìngt. Àui doo ìsch d’ Kwalla vu dam Lüüt unbekànnt.^[35][36][37]

• Richard E. Berg: Infrasonics. In: Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, Inc. (britisches Englisch, britannica.com [abgerufen am 22. November 2023]). 
• Infraschall. In: Brockhüüs Enzüklopädii. Brockhüüs (brockhaus.de [abgerufen am 22. November 2023]). 
• Leonid Pimonow: Infrasons. In: Encyclopædia Universalis. Encyclopædia Universalis France (französisch, universalis.fr [abgerufen am 22. November 2023]). 
• Steven Parsons: Infrasound. In: Psi Encyclopedia. Society for Psychical Research, London 5. Juni 2005 (britisches Englisch, spr.ac.uk [abgerufen am 22. November 2023]). 
• Valentina N. Tabulevich: Microseismic and infrasound waves. Springer, Berliin 1992, ISBN 3-540-53293-5 (Iigschränkti Vorschau uf books.google.de). 
• W. Tempest (Hrsg.): Infrasound and low frequency vibration. Academic Press, London 1976, ISBN 0-12-685450-5 (Iigschränkti Vorschau uf books.google.de). 
• David Havelock, Sonoko Kuwano, Michael Vorländer (Hrsg.): Handbook of Signal Processing in Acoustics. Springer, Näi York 2009, ISBN 978-0-387-77698-9 (Iigschränkti Vorschau uf books.google.de). 
• Alexis Le Pichon, Elisabeth Blanc, Alain Hauchecorne (Hrsg.): Infrasound Monitoring for Atmospheric Studies. Springer, Berliin 2009, ISBN 978-1-4020-9507-8 (Iigschränkti Vorschau uf books.google.de). 
• O'Keefe, Ciaran un Sarah Angliss: The Subjective Effects of Infrasound in a Live Concert Setting. In: CIM04: Conference on Interdisciplinary Musicology. Graz UP, Graz 2004, S. 132–133 (englisch, archive.org [abgerufen am 22. November 2023]). 

 Commons: Infraschàll – Sammlig vo Multimediadateie

• Literatur vu un iber Infraschall im Katalog vu dr Dütsche Nazionalbibliothek
• Infraschall. Studien zu Wirkungen auf Mensch und Tier, a Dokumantàzioon vum diitscha Bundestààg (hoochdiitsch)