Schwäbische Märle ond Saga
| Dialäkt: Schwäbisch |
Märle ond Saga send a Doil vo dr schwäbischa Weld. Zwar isch en dr Zeid vom Fernseha ond em Indrned d Ausbroidong nemme so oifach, abr s geid se no emmr.
A
- Dr Schbioo vo Oole
Em Middlaldr hod dr Schbioo vo Oole dr Schdadt en Frieda brochd.[1]
- Achalm
B
- D Erfendong vo dr Brezl
Dr Graf Eberhard im Barte hod vo seim Beck vrlangd, dass r a Backwar macha sodd, mo dreimal die Sonne dure scheind.[3][A 1]
- Bullarole
Dr Bullarole hod Kendr en dr Nachd ghold, mo ned ghorchd hen.[4]
C
- Crailsheimer Horaffe
D Craalsener hend d Nama Horaffe griagt, weil se ara Belagrong ned nochgeba hend[5]. Was dr Nama moind, wois koinr. Drfir kriagad d Kendr zom Schualaafang an siassa Wegga, mo ma Horaffe hoißd.
D
- Dr Dracha vo dr Limburg
Auf dr Limburg bei Weile hod a Dracha gwohnd, mo emmr Leid gfressa hod, bis r vo ama Riddr bsiegd worra isch.[6] Zom Dank hod ma uf em Berg a Kapell baud.[A 2]
E
- Esl
D Asperger send zom Nama 'Esl' komma, weil se amol an Esl fir da 'Leibhaftiga', da Deifl, ghalda hend[7].
Erdmännle geids ofd: En Doarna geids Erdmännle, mo beim Schaffa helfad, blos reda derf ma ned mid ene. Au en Calb hod ma se scho gseha[8]
F
- Fraua ond Fraile
Weisse Fraua ond Fraile kommad em ganza Land vor, moischdens send se fraindlich ond helfad. En Gießen bei Dettnang hod se de Knechd Essa brochd, bis r a silbrnr Leffl gschdohla worra isch[9][A 3].
G
- Goldbergmännle
Bei Lutziga isch a Goldschatz, mo vom Goldbergmännle bwachd wurd.[10]
H
- Dr Hecht em Böckigr See
Em Böckigr See bei Heilbronn soll s 1497 en Hecht gea hao, mo vom Kaiser Friedrich II. oigahendig em Joor 1230, 267 Johr drvor en da See eigesedsd worra sei.[11]
- Dr Hollajägr vom Lemberg
Am Lemberg bei Marbach gohd dr Hollajägr om, ond wamma em schreid, no gohd s oim schleachd.[12]
- Dr Schatz uf em Hauhakarpfa
Em Hauhakarpfa bei Housa isch a Schads vrborga, mo vo Deifl bewachd wurd[12]
I
- Irrlichd
Em Schopflocher Moor brengd a Irrlichd d Leid en s Moor ond om s Leba.[13][A 4].
J
- D Schdoinerne Jongfraua
Em Eselsburger Dal bei Herbrechtenge send zwoi Felsa, mo vrwonschene Mägd vo dr Eselsburg send.[14]
K
- Kendr griaga
Wamma Kendr will ond se kommad ned, ka ma auf da Bussa a Wallfahrd macha.
- Dr Kobold en Offinga
L
- Dr groaß Schemml vo Lauenga
Z Lauenga hods amol en Gaul geba, mo fuffzeh Schuh (oogfähr fenf Medr) groaß gwea isch[16]
M
- Dr Mädlesfelsa
Dr Mädlesfelsa bei Reitlenga hod sein Nama noch ama Mädle, mo do nondrgschbronga isch, ohne dass r ebbes bassierd isch.[17]
N
- D Nix vom Blautopf
O
- Die Erdleute bei Oberlengenhardt
En Oberlengenhardt mo bei Schemmbärg glega isch, hend Erdleutle en dr Nacht ama Baur en ganza Acker mo n r pfliagd hod, gehackt (ogfähr s gleich wia s Egga)[19]
P
- Die Pfullendorfer Stegstrecker
En Pfulladorf hend se a Brickle baua wella. Wia s ferdig war, war s z kurz. No hend se s mit Oxa ausanandr zieha wella[20].
Q
- D vrschwodene Quell
En Ennabeuren bei Heroldschtatt isch a Kend em a Bach omkomma, no hod dr Vaddr Quecksilbr en d Quell nei gworfa ond en Kupfrkessl drvor doa, no isch d Quell ond dr Bach vrschwoda.[21]
R
- S Rankaweible
D Schdroß mo zwischa Oksahausa ond Rottum goohd, hod friiar midda em Fürschdanwald a scharfe Kurv ghed, mo s heid nemme geid. Do hod s Rankaweible ghausd ond hod Fuhrleid von dr Schdroß en da Graba fahra lau.[4]
- Dr Ries vom Reußaschdoi
Uf em Reußaschdoi bei Neidlenge hod amol a Riesgwohnd, mo se a Schloß drauf baua hod lassa[22]
- Rulaman
Nah bei Wittlingen bei Aurich isch d Schillerhöhle[A 5], mo dr Rulaman[A 6] gwohnd hod[23]
S
- D Sieba Schwoba
Sieba Schwoba aus sieba Gäu hend amol zsemma en doda Bära erlegd ond au andre Sacha drlebd[24].
T
- D Sibylle vo dr Teck
Auf dr Teck hod amol a Frau gwohnd, mo hod weissaga kenna ond au de Leid gholfa hod[25].
U
- D Urschl vom Urschlberg
Em Urschlberg (bei Pfullenga) schlofd a Prenzesse odr a Jongfrau.[26][A 7]
V
- Dr schwaaze Vere
En ama Wald zwischa Oksahausa ond Rottum war a Wald, mo Raibr ghausd hen, abr au dr schwaaze Vere, mo a Goischd gwea isch.[4]
- S vrschwondene Vogdshaus
Em Wald Brand auf dr Vogtsgrub bei Loechenge isch a Vogds- odr Jägerhaus em Boda vrsonka, weil d Leid ned aaschdendig glebd hend[21].
W
- Da Wilda See, mo bei Bad Wildbad glega isch, hod dr Herzog Karl (s muaß dr Karl Alexander gwea sei), auslota wella mid ama Bleilot. Wia se des erfolglos ohne an Grond z fenda, rauszoga hend, soll a Zeddl dra ghang hao, mid em Texd: "Ergründest Du michm ertränk ich Dich"[27].
X
A Hex mo em Huzenbacher See bei Baiersbronn gwohn hod, hod Kendr gfressa, bis se se ama Wechselbalg ibrfressa hod[27].
Z
- Zwergle
D Zwergle, ofd au Erdmännle ghoißa, send freindlich ond helfad mo se kennad, abr se megad s ned, wamma ehne nochschbionierd, zom Beischbiel dia vom Lochaschdoi bei Diarenga nah Mäßschdedda[28].
Guck au
Lidradur
- Sigrid Früh, Ulrike Krawczyk: Sagenhafte Frauen. Historische und mythische Frauengestalten aus Baden, Elsass, Schwaben, Lothringen, der Schweiz und der Pfalz. ISBN 3-7946-0483-0.
- Klaus Graf: Schwabensagen. Zur Beschäftigung mit Sagen im 19. und 20. Jahrhundert. Hrsg.: Albert-Ludwigs-Universität Freiburg.