Zittafle Alemanne


Römerzitt

3.Joorhundert

213       De römischi Chaiser Caracalla (211–217) goot miteme Heer öber de rätischi Limes und bisigt Germane. Im Oktober loot er sich mitem Siigertitel Germanicus maximus loo fiire. De römisch Historiker Cassius Dio (ca. 163-230) söll die Germane Alemanne gnennt haa, doch isch sis Werch nume schlecht öberliferet. E Tail vo de moderne Wüsseschaftler ninnt aa, as de Name vo de Alemanne erst spöter is Werch vom Cassius Dio groote isch.
De Siigeraltoor vo Augschburg isch s erscht Züügnis, wo d Juthunge erwäänt.
233Germane falet i di römische Provinze Obergermanie und Rätie ii. De Chaiser Severus Alexander (222–235) isch zwunge de Perserfeldzuug abzbreche. Öb die Germane Alemanne gsii sind, isch i de Forschig umstritte.
235De Severus Alexander werd z Mogontiacum (Mainz) vo sinene Soldate ermordet. Sii Noofolger de Maximinus Thrax (235–238) zücht is Land vo de Germane und bisigt sii. Drufabe ninnt er de Siigertitel Germanicus maximus aa.
256D Aagriff vo Germane, wo öber de Limes iifaled, hüüffet sich. Mit dem Eraignis cha au de halbhistorischi Bricht öber de alemannisch König Chrocus verbunde were.
259De Chaiser Valerian (253–260) werd vo de Perser gfangegnoo. Si Soo, de Gallienus (253–268) mue sich nöd nu gege Germane weere, wo öber de Rhii is Riich iifalled, sondern au gege meriri Ursupatore.
260Juthunge gönd öber d Donau und züchet bis uf Norditalie. De Gallienus loot s Legionslager vo Vindonissa (Windisch) noi lo befestige. Z Gallie rüeft sich de Postumus (260–269) zum Chaiser uus und Gallie löst sich de facto vom Römische Riich. Debii gönd d Decumates agri endgültig verloore.
268De Chaiser Aurelius Claudius (268–270) bisigt Germane am Gardasee.
269De Gallischi Gegechaiser Marius (269) haltet sini ersti Reed und versprecht, as ganz Alamannia und ganz Germania vor de Römer zittere werdi. Da Zügnis stammt us de Historia Augustorum, wo au unhistorischi Episode uufgnoo het, so ass nöd sicher isch, öb dem Zügnis traut were cha.
270De Chaiser Aurelian (270–275) bisigt bi Fanum Fortunae (Fano) a de Adria Juthunge.
280De Gegechaiser Proculus (280/81) bisigt d Alemanne. Au da Zügnis isch nöd sicher, well s nume i de Historia Augusta erwäänt werd.
289I sinere Loobreed uf de Chaiser Maximian (286–305) erwäänt de Mamertinus, as Alemanne und Burgunder i Gallie iigfalle sind, aber anere Süüch erlege sind. Da isch s erst sicheri Zügnis, wo d Alemanne nennt.
290D Chaiser Diokletian (284–305) und Maximian griffed imene Zangeaagriff d Germane aa.
294Vitudurum (Winterthur) werd ummuuret.
297E Loobschrift uf de caesar Constantius I. (Chaiser: 305–306) erwäänt d Verwüestig vo Alamannia. Da isch s erst sicheri Zügnis vo dem Landname.
298I de Schlacht geg de Constantius I. chömed bi Lingonae (Langres) 60 Tuusig Alemanne um. Spööter bisiigt er d Alemanne i de Schlacht bi Vindonissa e zwaits mool.

4.Joorhundert

306       Nochem Tod vom Constantius I. werd z Eburacum (York) i Britannie de Konstantin I. (306–337) zum Chaiser erhobe. Debii het au de alemannisch König Chrocus mitgmischlet.
E Münze vom Crispus mit de Uufschrift ALAMANNIA DEVICTA "Alemannie bisiigt".


E Münze vom Chaiser Konstantin I. mit de Uufschrift ALAMANNIA DEVICTA.


De Rund Berg bi Bad Urach isch e alemannischi Höchesidlig gsii.
320De caesar Fl. Iulius Crispus bisigt d Alemanne und Franke und werd mitem Siigername Alamannicus geert.
331De caesar Konstantin II. (Chaiser: 337–340) chunt nocheme Siig öber d Alemanne de Siigerbiname Alamannicus öber.
351Alemanne und Franke faled is Römische Riich ii.
354De Chaiser Constantius II. (337–361) schlüüst mit de alemannische Könige Gundomadus und Vadomarius e Fridesvertraag und trait ab dem de Siigername Germanicus Alamanicus Maximus.
355De Constantius II. bisigt am Bodesee d Lentienser. Er ernennt de Julian (Chaiser: 360–363) zum caesar, mit de Uufgoob d Alemanne und Franke us Gallie z vertriibe.
356De Julian schloot chlinneri Schaare vo Alemanne zrugg und werd spööter bi Senonae (Sens) vergeblich vo Alemanne bilageret.
357De Julian vernichtet Alemanne, wo um Lugdunum (Lyon) ume plünderet. Au am Rhii tötet er meriri Alemanne und baut d Festig Tres Tabernae noi uuf. De Heermaister Barbatio degege mue bi Rauracum (Augst) e Niderlaag iistecke. Drufabe chunnts zu de Schlacht vo Argentorate (Strossburg). De Julian bisigt d Alemanne und de alemannisch König Chnodomarius grootet i Gfangeschaft. Öber 6'000 Alemanne chömed um, vo de Römer aber grad nume 267 Soldaate. De Julianus zücht drufabe öber de Rhii und plünderet im Piet vo de Alemanne, wo denn e zeemönaatige Fridesvertrag mitem Julianus schlüssed. De Barbatio bisigt Juthunge, wo z Rätie iigfalle sind.
358De Julianus goot öber de Rhii und zwingt di alemannische Könige Hortarius und Suomarius, ass si römischi Chriegsgfangni uusliferet.
359De Julian goot bi Mogontiacum (Mainz) öber de Rhii und schlüüsst im Landesinnere mit de Alemannekönig Macrianus und Hariobaudes e Friedesvertrag. Denn zücht er dör s Piet vo de Könige Vestralpus, Urius und Ursicinus. De Vadomarius verhandlet mitem Julian um e Fridesvertrag.
360Nochdem Alemanne usem Briisgi i Rätie iigfalle sind, werd de Vadomarius vo de Römer gfangegnoo und uf Spanie verbannt. De Julian werd Chaiser und werd mitem Siigertitel Alamannicus geert.
364De Chaiser Valentinian I. (364–375) verwaigeret anere alemannische Gsandtschaft z Rom Tributzalige.
365Mit Hilf vo de Alemanne Agilo und Gomoarius erhebt sich z Konstantinopel de Procopius (365–366) zum Gegechaiser.
366Alemanne falled im Jänner z Gallie ii. Erst im April vermag de Iovinus bi Catalauni (Châlons-sur-Marne) d Alemanne z bisiige.
De Agilo und de Gomoarius lieferet de Gegechaiser Procopius uus.
368De Rando, e Chliiförst vo de Bukinobante öberfallt Mogontiacum (Mainz). De Chaiser Valentinian I. zücht öber de Rhii geg de alemannisch König Vithicabius und bisigt inere Schlacht d Alemanne, wo sich ufere Höchi verschanzt hend. D Römer stiftet d Ermordig vom Vithicabius a. D Chaiser Valentinian I., Valens (364–378) und Gratian (375–383) nemed de Siigertitel Germanicus maximus Alamannicus maximus Francicus maximus aa.
369D Römer fanget a em Rhii noo Festige z baue. Wo si versuechet bim Mons Piri e Festig z errichte, wered si vo Alemanne öberfalle und tötet.
370De Heermaister Theodosius (Chaiser: 379–395) fallt is Piet vo de Lentienser ii. Burgunder züchet miteme Heer dör s Piet vo de Alemanne bis an Rhii vor. De Valentinian I. versucht vergeblich mit Hilf vo de Burgunder de alemannisch König Macrianus z fange.
371De Fraomarius, wo astell vom gflochne Macrianus as König öber d Bukinobante iigsetzt woren isch, werd vo de Alemanne nöd anerchennt und werd denn vo de Römer as tribunus vonere alemannische Truppeainhait z Britannie iigsetzt.
374De Valentian I. schlüsst mitem Macrianus e Bündnis.
378De Frank Mallobaudes, wo im Tienst vo de Römer stoot, bisigt i de Schlacht vo Argentovaria (Horburg) d Lentienser underem König Priarius, wo im Champf umchunnt, zäme mit 35 Tuusig Alemanne. De Chaiser Gratian verfolgt d Alemanne bis öber de Rhii und zwingt sii zomene Vertrag.
380De Macrianus fallt is Piet vo de Franke (Francia) ii. Uf de Haicheer fallt er inen Hinderhalt vom Mallobaudes und chunnt um.
383Juthunge fallet i Rätie ii und wered vom Bauto mit Hilf vo hunnische Hilfstruppe zruggworffe.
392De Eugenius (392–394) loot sich z Trier zum Chaiser loo uusrüeffe und schlüsst mit de Franke und Alemanne e Bündnis.

5.Joorhundert

406       Vandale, Alane und Suebe züchet vo de mittlere Donau stromuufwärts. Si wered vo de Alemanne geg Norde abdrängt und züchet denn s Maintal dörab an Rhii, wobi d Burgunder mitgrisse wered. I de Silvesternacht öberqueret sie bi Mogontiacum (Mainz) de Rhii und fallet i Gallie ii.
E Gmööld usem 19.Jh. vom Ary Scheffer mit de Darstellig vo de Schlacht vo Zülpich
411De Jovinus (411–413) werd mit Understützig vo Burgunder, Franke und Alemanne zum Chaiser uusgrueffe.
430Juthunge falled i Rätie ii und wered vom Heermaister Aëtius zruggschlage.
443D Burgunder wo um Mogontiacum (Mainz) und Borbetomagus (Worms) ume ghuuset hend, wered i de Sapaudia aagsidlet. Dör da werd för d Alemanne de Weg öber de Rhii frai.
451I de Schlacht uf de Katalaunische Felder, wo de Hunneförst Attila († 453) bisigt werd, chämpfet au Alemanne mit.
455D Ermordig vom Aegidius und vom Chaiser Valentinian III. (425–455) füert zonere Krise im Römische Riich. D Alemanne chöned sich ooni grossi Hindernis uusbraite.
457De Feldherr Burco bisigt Alemanne, wo z Norditalie iigfalle sind.
469Alemanne falled i Italie ii. Si wered vom Merowingerkönig Childerich I. (457–482) bisigt, wo imene Bündnis mitem Odoaker stoot. A de mittlere Donau wered d Donausuebe, wo mit de Alemanne verbündet sind, vom ostgotische König Thiudimir aagriffe und bisigt.
470De Alemannekönig Gibuld gitt uf Ifluss dör de St. Severin Chriegsgfangni frai. Um di gliich Zitt ume cha au de Bischof Lupus vo Troyes vom Alemannekönig Gebavultus Chriegsgfangni uuslöse. Möglicherwiis sind beed König identisch mitenand.
496I de Schlacht vo Tolbiacum (Zülpich?) bisigt de Merowingerkönig Chlodwig I. (482–511) d Alemanne und ninnt drufabe de katholisch Globe aa.

Merowingerzitt

6.Joorhundert

506       De Ostgotekönig Theoderich de Gross (493-526) herrscht au öber Churrätie und ninnt de südlich Tail vo de Alemanne under sin Schutz. Di nördliche Alemanne degege wered vom Chlodwig I. underworfe.
alemannischi Fible vom 6.Jh. us Herbrechtinge
527De Justinian I. (527-565) ninnt bi de Ernennig zom Chaiser underem andere de Siigertitel Alamannicus aa, um de Machtaspruch öber de verlornig Tail vom Weströmische Riich z signalisiere.
535Im Chrieg geg s oströmische Heer understützt de Theudebert I. d Ostgote. Debii sind au alemannischi Truppe.
537De Ostgotekönig Witigis (536-540) öberloot em austrasische König Theudebert I. (533–547) Churrätie und de restlich Tail vo de Alemanne, wo no nöd zum Fränkische Riich ghört hend.
539De alemannisch Herzog Butilin werd vom Theudebert I. z Italie as Heerfüerer iigsetzt.
553Di alemannische Herzög Butilin und Leuthari züchet miteme Heer uf Italie um d Ostgote im Champf gege Byzanz z helfe.
554I de Schlacht bi Casilinus bi Capua wered d Ostgote und d Alemanne underem Butilin abegmetzlet.
585De austrasischi König Childebert II. (575-596) schickt e Heer uf Italie um d Byzantiner im Champf gege d Langobarde z helfe. D Aafüerer vo de fränkische und alemannische Truppetail verstriitet sich und cheeret um.
587De König Childebert II. setzte de alemannisch Herzog Leudefredus ab und setzt de Uncelenus as Noofolger ii.
595S Elsiss und de Thurgau chömed zum fränkische Tailriich Burgund.

7.Joorhundert

606       De Uncelenus loot de burgundisch Huusmaier Protadius loo ermorde. Dör da werd de burgundisch Feldzug gege Austrie abbroche.
alemannischi Gürtelbschläg vo Weigarte
607De Uncelenus werd uf Aalass vo de burgundische Königin Brunichild abgsetzt und bistrooft, indem em ai Fuess abhackt werd. Zodem wered sini Güeter iizoge.
610D irische Missionääre St. Kolumban und St. Gallus wanderet öber Tugge und Aarbe uf Bregez, wo si aafönd s Chrestetum z verchünde.
611D Alemanne faled is burgundische Tailriich ii und bisiiged bi Wangas (Wange a de Aare?) burgundischi Truppe.
612De alemannisch Herzog Gunzo bifillt em St. Kolumban, as er s Land verloo mües. Er zücht mit sinere Gmainschaft uf Italie. De St. Gallus bliibt zrugg und baut im Arboner Forst en Aisidlerzelle.
613De Gunzo verlobt sini Töchter Fridiburga mitem austrasische König Sigbert II. (613). Uf em Weeg uf Metz werd d Fridiburga chrank und werd vom St. Gallus ghailt. Drufabe werd si Nonne.
615De alemannisch Herzog Gunzo ladet nochem Tod vom Bischof Gaudentius vo Chostez zonere Synode z Chostez ii, wo de Johannes as noie Bischof gwäält werd.
631Im Chrieg gege de Slaweförst Samo werd de Merowingerkönig Dagobert I. (629–639) vom alemannische Herzog Crodebertus understützt.
643De alemannisch Herzog Leuthari II. loot der Erzücher vom austrasische König Sigibert III. (639–656 ) loo ermorde.
675De elsassisch Herzog Chaticus fallt mit alemannische Hilfstruppe in Sornegau ii. Debii werd de Abt Germanus vom Chloster Moutier-Grandval tötet.

Karolingischi Huusmaierschaft

8.Joorhundert

706       De alemannisch Herzog Gotfrid schenkt a de Mönchszelle Sanggalle Güeter am Negger. 
709De Gotfrid sterbt.
712De Karolinger Pippin de Mittleri füert e Chrieg gege de alemannisch Herzog Willeharius i de Ortenau. D Franke verwüestet Alemannie bis an Bodesee. I de Ortenau bisigt de Pippin de Willeharius.
719De St. Otmar gründet s Chloster Sanggalle am Grab vom St. Gallus.
722De Huusmaier Karl Martell underwerft d Herzogtümer Alemannie und Bayre.
723D Alemanne üebet de Uufstand gege de Karl Martell.
724De St. Pirmin gründet s Chloster Riichenau.
725De alemannisch Herzog Lantfrid erloot d Lex Alamannorum Landfridana. De Karl Martell zücht miteme Heer dör Alemannie und fallt is Herzogtum Bayre ii.
727De alemannisch Herzog Theudebald vertribt de St. Pirmon vo de Riichenau. Er zücht is Elsiss und gründet dai meriri Chlöster.
730De Karl Martell zücht gege de Herzog Lantfrid, wo druf abe sterbt.
732De Theudebald vertribt de Eto, de zwait Apt vo de Riichenau. Doch de Karl Martell verjagt de Theudebald und setzt de Eto wider ii.
741Alemannie fallt nochem Tod vom Karl Martell an Karlmann.
742De Karlmann und de Pippin züchet gege de uufständisch Herzog Theudebald.
743De Karlmann und de Pippin bisiiget am Lech de bayrisch Herzog Odilo, wo vom Theudebald understützt werd. Noch de Schlacht flüchet beed Herzöög.
744De Pippin vertriibt de Theudebald und bringt s Herzogtum Alemanni under sini Gwalt.
746Im Bluetgricht z Cannstatt loot de Karlmann de Theudebald und e groosse Tail vom alemannische Adel loo hiirichte. S Herzogtum Alemannie werd uufglöst.
749De Lantfrid II. verbündet sich mitem Grifo geg de Pippin, werd aber gfangegnoo.
751De Lantfrid II. sterbt.
759D Franke sperred de St. Otmar uf de Rhiiinsle Werd ii.

Büecher

  • Dieter Geuenich: Geschichte der Alemannen; Stuggart 2005. ISBN 3-17-018227-7
  • Wolfgang Kuhoff: Quellen zur Geschichte der Alamannan VI; Sigmaringen 1984. ISBN 3-7995-6309.