Llingües filipines
Les llingües filipines son un grupu de la familia austronesia conformada por unes 150 llingües y estendíes por tola República de Filipines y tamién al norte de Célebes.
Llingües filipines | ||
---|---|---|
Distribución xeográfica | Filipines | |
Países | Filipines | |
Falantes | > 92,5 millones | |
Filiación xenética | Austronesiu | |
Subdivisiones | Gorontalo-Mongondow Filip. septentrional Filip. centru-meridional | |
ISO 639-2 | phi | |
Ver tamién Idioma - Families - Clasificación de llingües | ||
[editar datos en Wikidata] |
Esti grupu foi definíu en 1991 como una subfamilia austronesia por Robert Blust, quien rellacionó les llingües de les Filipines coles del Norte de Célebes. Consideróse qu'esti grupu tendría una rellación cercana coles llingües borneanas, sicasí lo más probable ye que constitúi un grupu separáu que diverxó bien ceo depués de la espansión malayu-polinesia dende Taiwán hai unos 5.000 años.
Clasificación
Auckland 2008
La clasificación más actualizada correspuende a Austronesian Basic Vocabulary Database 2008, que rellaciona les llingües filipines coles llingües sama-bajaw nun grupu denomináu sulú-filipín. La siguiente rellación filoxenética indica ente paréntesis el porcentaxe de confiabilidad del grupu:
- Malayu-polinesiu (100%)
- Sulú-filipín (74%)
- Sama-bajaw (100%): Típicu de los pueblos del archipiélagu de Sulú (islles filipines ente Borneo y Mindanao) llamaos xitanos marinos y güei esvalixaos en Filipines, Borneo (Indonesia, Malasia y Brunéi) y Célebes.
- Filipín o Filipín-gorontalo (100%): Mesmu de les Filipines y el Norte de Célebes (Indonesia).
- Gorontalo-mongondow: Nel norte de Célebes (provincies de Gorontalo y Célebes Septentrional), p. ex.: Idioma gorontalo.
- Filipín puramente (100%)
- Norfilipino (100%): Grupu del norte y centru de Luzón. Atópase tamién al norte de Mindanao y nes pequeñes islles ente Luzón y Taiwán. P. ex.: Ilocano, pampango, batánico, pangasinense.
- Filipín centru-meridional (83%)
- Central-palawánico (100%)
- Centrofilipino o mesofilipino (100%): Atópase en Visayas, Sur de Luzón, Esti de Mindanao y Sulú, p. ej: Filipín, tagalu, cebuano, hiligainón, samareño, joloano, bicolano y llingües de los aeta como'l mariveleño.
- Palawánico (88%): Na rexón Mimaropa, conformada por Palawan, Mindoro y les islles que tán ente elles.
- Mindanao o surfilipino (100%): Mesmu de Mindanao, p. ex.:Bilán.
- Central-palawánico (100%)
- Sulú-filipín (74%)
Adelaar and Himmelmann (2005)
Aproximao de norte a sur, Adelaar and Himmelmann (2005) estrema les llingües filipines nos siguientes grupos:
- Norfilipino (especialmente en Luzón)
- Gran filipín central (del centru de Filipines al norte de Célebes)
- Kalamiano (en Palawan)
- Mindanao Sur
- Sangírico (Norte de Célebes)
- Minahasano (Norte de Célebes)
Descripción llingüística
Comparanza léxica
Los numberales reconstruyíos pa distintes cañes de llingües filipines son:
GLOSA Filipín septentrional Filipín centru-
meridionalPROTO-
FILIPÍNPROTO-
BATÁNICOPROTO-
LUZÓNICO
CENTRALPROTO-
LUZÓNICO
SEPT.PROTO-
PALAWÁNICOPROTO-
BISAYAPROTO-
MINDANAO
MERIDIONALPROTO-
MINDANAO
ORIENTALPROTO-
MINAHASAPROTO-
SANGÍRICO1 *ʔaʔsaʔ * *ʔəsá /
*ʔisá*satu *isa *əsa *əsa *ʔəʔsáʔ 2 *da-duhaʔ * *duhá *lɨwu *duha *dua *dua *da-ruwáʔ 3 *ta-tluʔ * *təlú /
*ta-tlu*tlu *tulu *təlu *təlu *ta-tl̥úʔ 4 *ʔaʔpat * *ʔaʔpat *(q')ɨpat *upat *əpat *əpat *ʔə́mpat 5 *llimaʔ * *limá *llima *llima *llima *limáʔ 6 *ʔaʔnəm * *ʔənəm
*ʔanʔəm*ɨnɨm *ənəm *ənum *ʔaʔnəm 7 *pa-pituʔ * *pitú *pitu *pitu *pitu *pituʔ 8 *wa-waLo * *walú *walu *ualu *ualu *wal̥úʔ 9 *[sa-]siyam * *siyám *siyam *siow *siaw *siyám 10 *sa-puLuʔ * *sa-ŋ/m-púluʔ *puluʔ *apolazo *-púl̥oʔ
Ver tamién
- Idiomes de les Filipines
- Academies Llingüístiques
- Komisyon sa Wikang Filipino
- Akademyang Bisaya
- Sanghiran san Binisaya hai Samar ug Leyte (estinguíu)
Referencies
Enllaces esternos
- Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Llingües filipines.