Sasao a Filipino

Manipud iti agarup nga amianan agingga iti abagatan, da Adelaar ken Himmelmann (2005) ket bingayenda dagiti sasao a Filipino kadagiti sumaganad a grupo:

• Sasao nga Akin-amianan a Filipino
  • Sasao a Bataniko (dagiti 4 a pagsasao iti pagbaetan ti Luzon ken Formosa)
  • Sasao nga Akin-amianan a Luzon (dagiti 40 a pagsasao, mairaman ti Ilokano)
  • Sasao a Tengnga a Luzon (dagiti 5 a pagsasao, mairaman ti Kapampangan)
  • Sasao nga Akin-amianan a Mindoro (wenno Amianan a Mangyan; dagiti 3 a pagsasao)
• • Sasao nga Akin-abagatan a Mindoro (dagiti 3 a pagsasao)
  • Sasao a Tengnga a Filipino (dagiti 40 a pagsasao, mairaman ti Tagalog ken Cebuano)
  • Sasao a Palawan (dagiti 3 a pagsasao)
  • Sasao a Mindanao (dagiti 20 a pagsasao)
  • Sasao a Gorontalo–Mongondow (dagiti 9 a pagsasao ti Gorontalo ken Amianan a Sulawesi)
• Sasao a Kalamian (dagiti 2 a pagsasao ti akin-amianan a Palawan)
• Sasao nga Abagatan a Mindanao (dagiti 5 a pagsasao)
• Sasao a Sangiriko (dagiti 4 a pagsasao ti Sangir ken Is-isla Talaud)
• Sasao a Minahasan (dagiti 5 a pagsasao ti Amianan a Sulawesi)

Iti pay maipatinayon, dagiti pagsasao ti Umiray Dumaget, Manide ken Inagta Alabat ket saanda a naidasig iti kaunegan ti pamilia ti sasao a Filipino.

Ti tsart ti panangiyasping a pagbaetan dagiti nadumaduma a sasao a Filipino manipud iti amianan agingga iti abagatan nga umuna ti Proto-Austronesio para iti panangiyasping.

Dagiti tattao a Negrito ti Filipinas ket agsasaoda kadagiti nadumaduma pagsasao. Addaanda iti ad-adu a pannakaipada kadagiti kaarruba a pagsasao ngem iti tunggal maysa kaniada, ken nailista laeng ditoy a kas maysa a katulong iti pananginagan.

Lobel (2013)

Ni Lobel (2013)^[3] ket ilistana dagiti sumaganad nga etnolingguistiko a grupo ti Nangisit a Filipino (kas dagiti Negrito ti Filipinas).

Akin-amianan a Luzon

• Umiray Dumaget
• Remontado Dumagat
• Alta, Akin-amianan
• Alta, Akin-abagatan
• Arta
• Agta ti Casiguran
• Agta ti Nagtipunan
• Agta ti Dinapigue
• Agta ti Tengnga a Cagayan
• Pahanan (Agta)
• Agta ti Dupaningan
• Atta (dagiti 3-4 a pagsasao)

(Ni Lobel (2010)^[4] ket ilistana dagiti sumaganad a pagsasao a Negrito a naisasao idiay akindaya nga aplaya ti Isla ti Luzon, nailista manipud iti amianan angingga iti abagatan.)

• Agta ti Dupaningan (sanga ti Akin-amianan a Luzon)
• Agta ti Pahanan
• Agta ti Casiguran
• Umiray Dumaget
• Agta Remontado
• Inagta Alabat
• Manide (di naidasig)
• Inagta Partido
• Inagta Rinconada

Iti pay maipatinayon, da Robinson ken Lobel (2013)^[5] ket isuppiatda a ti Agta ti Dupaningan, Agta ti Pahanan, Agta ti Casiguran, Agta ti Nagtipunan, Agta ti Dinapigue, ken ti Paranan ket saan a tagikua ti sanga ti Akin-amianan a Kordiliera, ngem imbes ket a ti baro a sanga a tinawtawaganda iti Akin-amianan a daya a Luzon, nga inkeddengda a kangrunaan a sanga ti grupo ti Akin-amianan a Luzon (Kordiliera).

Banbantay ti Zambales

• Ayta Mag-indi
• Ayta Mag-anchi
• Ayta Abellen
• Ayta Ambala
• Ayta Bataan (aka Ayta Magbukun)

Akin-abagatan a Luzon

• Inagta Rinconada
• Inagta Partido
• Manide
• Inagta Alabat (ken Inagta Lopez)

Akin-abagatan a Filipinas

• Inata (mabalin a dagiti 2 a dialekto)
• Inati (Inete) (dagiti 2 a dialekto?)
• Mamanwa
• Batak (dagiti 5-8 a dialekto)
• Iraya (Mangyan)
• Ata/Tigwa/Matigsalug Manobo

Dagiti karuay nga awanen

• Agta ti Bantay Iraya (AKA Daya a Danaw Buhi Agta)
• Inagta Alabat
• Agta ti Dicamay: naisasao idiay Karayan Dicamay idiay akinlaud a bangir ti Sierra Madre idiay asideg ti Jones, Isabela; naireporta a pinaawan dagiti nagtataeng nga Ilokano idi baetan ti 1957 ken 1974 (Headland 2003:7)
• Villa Viciosa Agta

Reid (1994)

Ni Reid (1994) ket ilistana dagiti sumaganad a pagsasao a Negrito.^[6]

• Amianan nga Agta
• Arta – dagiti 12 a nabati nga agsasao idiay Aglipay, Quirino, idi 1990
• Alta
  • Amianan nga Alta – naisasao idiay Aurora
  • Abagatan nga Alta (Kabuluen) – naisasao kadagiti probinsia ti Nueva Ecija ken Bulacan
• Sentral Agta – naisasao idiay akindaya a Luzon; mairaman ti Umiray
• Abagatan nga Agta
  • Camarines Norte
  • Camarines Sur
• Sinauna
• Ayta – dagiti 6 a nadumaduma a pagsasao a naisasao idiay Banbantay ti Zambales segun kenni Wimbel (1986):^[7]
  • Abelen
  • Aberlen
  • Magganchi
  • Maggindi
  • Ambala
  • Magbeken Ayta

Dagiti dadduma pay a pagsasao dagiti Negrito ti Filipinas

• Ata Manobo – naisasao idiay Mansalinao, Davao
• Batak – naisasao idiay Palawan
• Inati
• Mamanwa – naisasao idiay Agusan

Ti Ethnologue ket manginayon iti awanen ken di naidasig a Katabaga iti Akin-abagatan a Luzon.

• Taga-ugma a sinursuratan a Filipino
• Ortograpia a Filipino
• Alpabeto a Filipino
• Alpabeto nga Abakada
• Pagsasao a Filipino
• Komisyon sa Wikang Filipino
• Literatura ti Filipinas
• Dagiti pagsasao ti Filipinas

• Fay Wouk and Malcolm Ross (ed.), The history and typology of western Austronesian voice systems. Australian National University, 2002.
• K. Alexander Adelaar and Nikolaus Himmelmann, The Austronesian languages of Asia and Madagascar. Routledge, 2005.
• Austronesian Basic Vocabulary Database, 2008.

• Dagiti komparatibo a bokabulario ti Filipinas ken dagiti sabali a pagsasao ti nga Austronesio (Wiktionary)