Rexones d'Italia

Na siguiente tabla amuésase les 20 rexones que componen el territoriu d'Italia, arrexuntaes por área xeopolítica, indicando la capital, sigla y el númberu que lu identifica nel mapa allugáu a la derecha.

Área	Rexón (italianu: Regione )	Capital (italianu: Capitale )	Sigla	Mapa
Italia noroccidental	Liguria (italianu: Liguria )	Xénova (italianu: Genova )	LIG	10
	Lombardía (italianu: Lombardia )	Milán (italianu: Milano )	LOM	11
	El Piamonte (italianu: Piemonte )	Turín (italianu: Torino )	PMN	14
	Valle d'Aosta (italianu: Valle d'Aosta )*	Aosta (italianu: Aosta )	VAO	2
Italia nororiental	Emilia-Romaña (italianu: Emilia-Romagna )	Boloña (italianu: Bologna )	EMR	7
	Friuli-Venecia Julia (italianu: Friuli-Venezia Giulia )*	Trieste (italianu: Trieste )	FVG	8
	Trentín-Altu Adigio (italianu: Trentín-Altu Adige )*	Trento (italianu: Trento )	TAA	17
	Vénetu (italianu: Veneto )	Venecia (italianu: Venezia )	VEN	20
Italia central	Abruzzo (italianu: Abruzzo )	L'Aquila (italianu: L'Aquila )	ABR	1
	Lazio (italianu: Lazio )	Roma (italianu: Roma )	LAZ	9
	Marche (italianu: Cole )	Ancona (italianu: Ancona )	MAR	12
	Molise (italianu: Molise )	Campobasso (italianu: Campobasso )	MOL	13
	Toscana (italianu: Toscana )	Florencia (italianu: Firenze )	TOS	18
	Umbría (italianu: Umbria )	Perusa (italianu: Perugia )	UMB	19
Italia meridional	Basilicata (italianu: Basilicata )	Potenza (italianu: Potenza )	BAS	4
	Calabria (italianu: Calabria )	Catanzaro (italianu: Catanzaro )	CAL	5
	Campania (italianu: Campania )	Nápoles (italianu: Napoli )	CAM	6
	Puglia (italianu: Puglia )	Bari (italianu: Bari )	PUG	3
Italia insular	Cerdeña (italianu: Sardegna )*	Cagliari (Cagliari)	SAR	15
	Sicilia (italianu: Sicilia )*	Palermo (italianu: Palermo )	SIC	16

* rexones autónomes con estatutu especial.

La Rexón na llexislación italiana ye un ente territorial autónomu, dotáu d'órganos y funciones propies.

Tipoloxía

La Constitución de la República Italiana reconoz dos tipos de rexones, les rexíes pol estatutu rexonal ordinariu y les rexíes por un estatutu especial. El estatutu rexonal ye'l principal documentu normativu de les rexones que define'l funcionamientu y les organizaciones, siempres en harmonía cola constitución.

Rexones con estatutu ordinariu

15 de les 20 rexones italianes tán dotaes de estatutu ordinariu. El estatutu ye aprobáu y modificáu pol Conseyu rexonal por mayoría absoluta, y depués tien de ser aprobáu nun referendu.

La autonomía financiera prevista na constitución entá nun se fixo efectiva, pero les rexones disponen del IRAP (Impuestu rexonal a l'actividá granible) y una parte del IVA.

Los organismos de les rexones entraron en funciones en 1970.

Rexones autónomes con estatutu especial

5 rexones tán dotaes d'un estatutu especial, aprobáu pol parllamentu Italianu como ta previstu na constitución.^[2]

El estatutu especial garantiza una autonomía más amplia, sobremanera nel ámbitu financieru, qu'a les rexones ordinaries. Por casu, la rexón Trentín-Altu Adigio (900.000 habitantes) dispón d'un presupuestu correspondiente a la rexón de Vénetu, con 4,5 millones d'habitantes. Tamién por esta razón dellos conceyos colindantes solicitaron pasar a ser parte d'éstes (más riques) rexones autónomes, col permisu de la constitución. Per otra parte les rexones disponen de notables poderes llexislativos y alministrativos en materia d'educación y salú.

4 rexones autónomes fueron instituyíes pola Asamblea constituyente en 1948: Sicilia y Cerdeña por cuenta de los sos fuertes movimientos autonomistes y separatistes, el Valle d'Aosta pa protexer a la minoría francófona y Trentín-Altu Adigio pa la proteición de los germanófonos como se determinó nel Alcuerdu de París.^[3] En 1963 foi constituyida la rexón con estatutu especial Friuli-Venecia Julia, y en 1972 entró a valir el nuevu estatutu especial para Trentín-Altu Adigio.

Provincies autónomes

La rexón de Trentín-Altu Adigio ta constituyida poles Provincies autónomes de Trento y Bolzano.^[2] Tales provincies tán dotaes de los poderes (tamién llexislativos) correspondientes a los de les rexones. Tamién-y les denomina provincies con estatutu especial.

Órganos

Los órganos de les rexones indicaos na constitución^[4] son:

• el Conseyu rexonal (italianu: Consiglio regionale )
• la Xunta rexonal (italianu: Giunta regionale )
• el Presidente de la Xunta rexonal

Estos órganos, de dictame constitucional, nun pueden ser alteriaos por estatutos o lleis rexonales.

Les rexones son representaes pol Presidente de la Rexón, o meyor Presidente de la Xunta rexonal, que ye electu direutamente pol pueblu, nun siendo que el estatutu rexonal nun considere la eleición de parte del conseyu. Si'l Presidente pierde l'enfotu, muerre, arrenunciu o ye impidíu permanentemente, el Conseyu eslleir y realízase nueves eleiciones.

Les rexones tán dotaes d'un Conseyu rexonal, electu polos ciudadanos mayores d'edá residentes na rexón. En Sicilia, rexón autónoma, llámase Asamblea rexonal y los sos miembros, quien lleven el títulu de honorables (italianu: onorevoli ), son llamaos diputaos y non conseyeros. El Conseyu exerz el poder llexislativu pa les materies que la constitución y los estatutos especiales pa les rexones autónomes asígnen-y autoridá esclusiva o concurrente.

Les funciones alministratives correspuenden a la Xunta Rexonal, compuesta por asesores y encabezada pol Presidente de la Rexón. En Sicilia la xunta ye llamada gobiernu rexonal.

Autonomía

Les autonomíes reconocíes a les rexones y garantizaes a nivel constitucional que s'estremen de les del estáu y de les entidaes territoriales menores son cinco:

Autonomía estatutaria

Solamente les rexones con estatutu ordinariu tán dotaes d'ésta autonomía, una y bones los estatutos especiales de les Rexones Autónomes tienen rangu de lleis constitucionales. Cada rexón ordinaria adopta con llei rexonal un estatutu que, determina la forma de gobiernu y los principios fundamentales d'organización y funcionamientu.

Autonomía llexislativa

De resultes de la reforma constitucional del 2001, el poder llexislativu xeneral correspuende al Estáu y a les Rexones; la competencia ye atribuyida por materia.

Les competencies a llexislar pueden ser:

• esclusiva del Estáu
• esclusiva del les Rexones
• concurrente

Autonomía reglamentaria

Les rexones tienen poder reglamentariu sobre les materies de competencia esclusiva y sobre aquelles que l'Estáu y les Rexones tienen competencia de tipu concurrente. Tienen tamién poder reglamentariu en materia de competencia esclusiva del Estáu si fuéron-y delegaes.

El poder reglamentario de les Rexones ye exercíu poles Xuntes rexonales, nun siendo que el estatutu rexonal asignar al Conseyu rexonal, cosa qu'asocede en Cerdeña y el Valle d'Aosta.

Autonomía alministrativa

L'autonomía alministrativa de les rexones, como toles alministraciones públiques tien de xuntase a los principios de subsidiariedad, diferenciación y probidad.

Les rexones, vía llei rexonal, pueden delegar les funciones alministratives de les cualos son titulares nos conceyos, les provincies o les Urbes metropolitanes.

Autonomía financiera

Les rexones tienen autonomía financiera d'ingresos y gastos. Definiendo y aplicando tributos ya ingresos propios. Deciden tamién como partir lo recaldao n'impuestos rellacionaos al so territoriu, tienen el so propiu patrimoniu y puede empeñase solo pa realizar inversiones.

La constitución nun-yos dexa establecer tases al comerciu coles otres rexones.

A esceición del Valle d'Aosta, les rexones estremar en provincies (anguaño 106), y el nivel inferior de les subdivisión alministrativa ye'l conceyu (italianu: comune ).

Les Urbes metropolitanes, superprovincias dotaes de competencia comunal, magar tar contemplaes na constitución, hasta agora nun fueron instituyíes.

Población

La siguiente tabla contién los datos de población, superficie y densidá poblacional, capital, númberu de conceyos y provincies que pertenecen a caúna de les 20 rexones italianes. Les rexones atópense ordenaes d'alcuerdu a la so población.

• Datos ISTAT (añu 2013)^[5]

Renta per cápita

Na siguiente tabla indícase la renta per cápita nes distintes macrorrexones y rexones d'Italia según datos del Eurostat. Nel casu especial de Trentín-Altu Adigio considérase independientemente caúna de les provincies autónomes como rexones.

• Fonte: ISTAT, en rellación al añu 2012, datos en euru.^[6]

• Organización territorial d'Italia
• Constitución de la República Italiana/Art.114 y Art.131
• Provincies d'Italia
• Conceyos d'Italia
• Banderes d'Italia