Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай

1917 йылда I, II һәм III Бөтә башҡорт ҡоролтайҙары үтә. 1917 йылдың 10 декабрендә дәүләтселекте булдырған III Башҡорт ҡоролтайында тәүге парламент — Кесе ҡоролтай һайлана.

1920 йылдан 1937 йылғаса Советтарҙың Бөтә Башҡортостан 1 — 10 съездары үтә, улар барышында Башҡортостан үҙәк башҡарма комитеты һайлана.

1938 йылдан 1995 йылғаса — 1 — 12-се саҡырылыш Башҡорт АССР-ы Юғары Советының (1993 йылдан — Башҡортостан Республикаһы Юғары Советы) сессиялары.

1994 йылдың 2 мартында «Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай тураһында»^[2] Законы ҡабул ителә, уға ярашлы парламент ике палатанан — Вәкилдәр палатаһы һәм Закондар сығарыу палатаһынан тора.

2002 йылдың 30 декабрендә «Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай тураһында» яңы Закон ҡабул ителә^[3].

• 1995—1999 йылдар: 1-се саҡырылыш
• 1999—2003 йылдар: 2-се саҡырылыш
• 2003—2008 йылдар: 3-сө саҡырылыш
• 2008—2013 йылдар: 4-се саҡырылыш
• 2013—2018 йылдар: 5-се саҡырылыш
• 2018—2023 йылдар: 6-сы саҡырылыш

Башҡортостан Республикаһы Ҡоролтайы ҡарамағындағы мәсьәләләр:

• Башҡортостан Республикаһы Конституцияһын ҡабул итеү, уға төҙәтмә һәм өҫтәлмәләр индереү;
• Башҡортостан Республикаһы хакимиәт даирәһе сиктәрендә һәм Рәсәй Федерацияһы менән Башҡортостан Республикаһының берлектәге хакимиәт даирәһенә ҡараған мәсьәләләрҙе законға ярашлы көйләү;
• Башҡортостан Республикаһы закондарын аңлатма биреү, уларҙың үтәлешен күҙәтеп барыу ;
• Башҡортостан Республикаһының социаль-иҡтисади үҫеш программаһын раҫлау;
• Башҡортостан Республикаһының бюджетын һәм уның үтәлешен раҫлау;
• федераль законға ярашлы Башҡортостан Республикаһында һалым һәм башҡа йыйымдарҙы билдәләү;
• Башҡортостан Республикаһының административ-территориаль төҙөлөшөн булдырыу һәм уны үҙгәртеү тәртибе;
• Башҡортостан Республикаһында референдум билдәләү һәм үткәреү тәртибен булдырыу , Башҡортостан Республикаһында референдум үткәреү көнөн билдәләү ;
• Рәсәй Федерацияһы Президенты тәҡдим иткән кандидатураға Башҡортостан Республикаһы Президенты (Башлығы) вәкәләттәрен биреү тураһында ҡарар сығарыу;
• Башҡортостан Республикаһы Президентына (Башлығына) ышаныс (ышаныс юғалтыуҙы) белдереү тураһында ҡарар сығарыу ;
• Башҡортостан Республикаһы премьер-министрын билдәләү буйынса ярашыу;
• Башҡортостан Республикаһы Конституция судының рәйесен, рәйес урынбаҫарын һәм судьяларын билдәләү;
• Башҡортостан Республикаһы Прокурорын билдәләү буйынса ярашыу;
• Рәсәй Федерацияһы Федераль йыйылыш Дәүләт думаһында закондар сығарыу инициативаһы хоҡуғын тормошҡа ашырыу;
• парламент тикшереүҙәрен һәм парламент тыңлауҙарын үткәреү;
• Башҡортостан Республикаһында Кеше хоҡуҡтары буйынса вәкил һәм Башҡортостан Республикаһында Бала хоҡуҡтары буйынса вәкил вазифаһына билдәләү һәм был вазифаларҙан азат итеү;
• Башҡортостан Республикаһы Контроль иҫәп палатаһы рәйесе вазифаһына билдәләү һәм был вазифанан азат итеү;
• мировой судьялар һайлау;
• Башҡортостан Республикаһының дәүләт наградаларын, Башҡортостан Республикаһының маҡтаулы исемдәрен булдырыу һәм башҡа мәсьәләләр.

Һайлауҙар

Етәкселек

• Башҡортостан Республикаһының Дәүләт йыйылышы — Ҡоролтайы рәйесе Толкачёв Константин Борисович.
• Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай рәйесе урынбаҫары Сәйфуллин Франис Әсҡәрйән улы
• Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай рәйесе урынбаҫары Ильясова Йомабикә Сәләхетдин ҡыҙы
• Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай рәйесе урынбаҫары Старов Вадим Николаевич

Президиум

Президиумға Башҡортостан Республикаһының Дәүләт йыйылышы — Ҡоролтайы рәйесе, уның өс урынбаҫары һәм һигеҙ комитет рәйесе инә.

Секретариат

• Башҡортостан Республикаһының Дәүләт йыйылышы — Ҡоролтайы Секретариат етәксеһе Шәйхулов Марат Алмас улы
• Башҡортостан Республикаһының Дәүләт йыйылышы — Ҡоролтайы Секретариат етәксеһе урынбаҫары Абдрахманов Азамат Фәрит улы
• Башҡортостан Республикаһының Дәүләт йыйылышы — Ҡоролтайы Секретариат етәксеһе урынбаҫары Хәлилов Рәмил Наил улы
• Башҡортостан Республикаһының Дәүләт йыйылышы — Ҡоролтайы Секретариат етәксеһе урынбаҫары Йәнбухтин Нәүфәл Рәбис улы

Комитеттар

• Дәүләт төҙөлөшө, хоҡуҡ тәртибе һәм суд мәсьәләләре буйынса комитет, комитет рәйесе Пчелинцев Виктор Александрович
• Урындағы үҙидара, граждандар йәмғиәте институттарын үҫтереү һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса комитет, комитет рәйесе Аҙнабаев Румил Тәлғәт улы
• Сәнәғәт, инновацион үҫеш һәм эшҡыуарлыҡ буйынса комитет, комитет рәйесе Хәйруллин Рәшит Хөснулла улы
• Аграр мәсьәләләр, экология һәм тәбиғәтте файҙаланыу буйынса комитет, комитет рәйесе Ғосманов Рәсүл Үзбәк улы
• Бюджет, һалым, инвестиция сәйәсәте һәм территориаль үҫеш буйынса комитет, комитет рәйесе Хисмәтуллина Розалия Сәфиулла ҡыҙы
• Торлаҡ сәйәсәте һәм инфраструктур үҫеш буйынса комитет, комитет рәйесе Родина Елена Александровна
• Мәғариф, мәҙәниәт, спорт һәм йәштәр сәйәсәте буйынса комитет, комитет рәйесе Айытҡолова Эльвира Ринат ҡыҙы
• Һаулыҡ һаҡлау, социаль сәйәсәт һәм ветерандар эштәре буйынса комитет, комитет рәйесе Никитин Николай Ильич

Даими комиссиялар

• Башҡортостан Республикаһының Дәүләт йыйылышы — Ҡоролтайының Иҫәп комиссияһы
• Һайлауҙар барышын электрон система ҡулланып тикшереп тороу буйынса комиссия
• Регламентты үтәү буйынса комиссия
• Депутат этикаһы буйынса комиссия
• Башҡортостан Республикаһы Дәүләт йыйылышы-Ҡоролтайҙың наградалары буйынса комиссия
• Мандат комиссияһы

Депутаттар берләшмәләре

• «Берҙәм Рәсәй» Бөтә Рәсәй сәйәси партия (фирҡә) фракцияһы — 88 депутат
• Рәсәй Федерцияһы Коммунистар партияһы (фирҡәһе) фракцияһы — 10 депутат
• «Берләшкән депутаттар төркөмө» депутаттар берләшмәһе —

  Рәсәй партиоттары (1 депутат)

  Социаль берҙәмлек партияһы (1 депутат)

  Альянс зелёных—Халыҡ партияһы (1 депутат)

  Фирҡәһеҙ (6 депутат)

Депутаттар

• 5-се саҡырылыш депутаттарының тулы исемлеге

• 6-сы саҡырылыш депутаттары
• 5-се саҡырылыш депутаттары
• 4-се саҡырылыш депутаттары
• 3-сө саҡырылыш депутаттары
• 2-се саҡырылыш депутаттары
• 1-се саҡырылыш депутаттары

Алтынсы саҡырылыш депуттарын һайлау округтары^[5]

• 1-се Шайморатов һайлау округы
• 2-се Инорс һайлау округы
• 3-сө Беренсе Май һайлау округы
• 4-се Черниковка һайлау округы
• 5-се Ағиҙел һайлау округы
• 6-сы Пушкин һайлау округы
• 7-се Ленин һайлау округы
• 8-се Сипайлово һайлау округы
• 9-сы Ҡояшлы һайлау округы
• 10-сы Үҙәк һайлау округы
• 11-се ВАЗ һайлау округы
• 12-се Студенттар һайлау округы
• 13-сө Вокзал һайлау округы
• 14-се Новиковка һайлау округы
• 15-се Күмертау һайлау округы
• 16-сы Комсомол һайлау округы
• 17-се Юбилей һайлау округы
• 18-се Девон һайлау округы
• 19-сы Нарыш һайлау округы
• 20-се Сәнәғәт һайлау округы
• 21-се Быяла заводы һайлау округы
• 22-се Сибай һайлау округы
• 23-сө Нахимов һайлау округы
• 24-се Ольховка һайлау округы
• 25-се Отрада һайлау округы
• 27-се Шихан һайлау округы
• 26-сы Стәрлетамаҡ һайлау округы
• 28-се Ҡыҙыл һайлау округы
• 29-сы Талбазы һайлау округы
• 30-сы Һаҡмар һайлау округы
• 31-се Төньяҡ һайлау округы
• 32-се Асылыкүл һайлау округы
• 33-сө Бәләбәй һайлау округы
• 34-се Белорет һайлау округы
• 35-се Металлург һайлау округы
• 36-сы Предуралье һайлау округы
• 37-се Баженов һайлау округы
• 38-се Прибельский һайлау округы
• 39-сы Төньяҡ-көнсығыш һайлау округы
• 40-сы Чеверев һайлау округы
• 41-се Иҫәнғол һайлау округы
• 42-се Ишембай һайлау округы
• 43-сө Красный Холм һайлау округы
• 44-се Йүрүҙән һайлау округы
• 45-се Бельский һайлау округы
• 46-сы Сәрмәсән һайлау округы
• 47-се Ермолаевка һайлау округы
• 48-се Нөгөш һайлау округы
• 49-сы Ҡыҙылъяр һайлау округы
• 50-се Туймазы һайлау округы
• 51-се Өсән һайлау округы
• 52-се Ирәмәл һайлау округы
• 53-сө Шишмә һайлау округы
• 54-се Рәжәп һайлау округы
• 55-се Бөй һайлау округы

Йәмәғәт палатаһы — Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтайҙың консультатив органы, граждандар йәмғиәтен ойоштороуҙа төп урындарҙың береһен биләй^[6].

• Башҡортостан Республикаһы Конституцияһы
• Башҡортостан Республикаһы Президенты
• Башҡортостан Республикаһының Конституция Суды
• Башҡортостан суд системаһы
• Башҡортостан Хөкүмәте
• Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы — йәмәғәт ойошмаларының Халыҡ-ара берлеге.