Хәсән Назар

Хәсән Назар 1942 йылдың 15 ғинуарында Башҡорт АССР-ы Ейәнсура районы Таулыҡай ауылында крәҫтиән ғаиләһендә тыуған. Ҡужанаҡ ете йыллыҡ мәктәбен тамамлағас, колхозда малсы булып, көтөү көтә. Бөрө ҡалаһында кооператив училищелә уҡығас, район ҡулланыусылар йәмғиәтендә эшләй. Совет Армияһы сафында хеҙмәт итеп ҡайтҡас, Бөрйән районының Таң гәзитендә эшләп ала, баҫманың бүлек мөдире була. Ижадтың ысын тәмен татыған һәм тормошҡа ныҡлап аяҡ баҫҡан Хәсән Назар 1967 йылда Өфөгә юллана. Баш ҡалала ул журналист ҡәләмен тәүҙә «Ленинсы» (1990 йылдан «Йәшлек») гәзитендә һынап ҡарай, бер аҙҙан «Ағиҙел» журналы редакцияһына күсә. Әйтергә кәрәк, тормош һәм ижад тәжрибәһен етерлек туплағас һәм республикала билдәле әҙипкә әйләнгәс, ул был тос баҫмаға тағы әйләнеп ҡайта һәм журналдың бүлек мөдире йөгөн тарта. Ә 1971 йылдан «Совет Башҡортостаны» (хәҙер «Башҡортостан») гәзитендә хеҙмәткәр, 1974—1977 йылдарҙа БАССР Министрҙар Советы ҡарамағындағы Телевидение һәм радиотапшырыуҙары комитетында редактор була. 1975 йылда ситтән тороп СССР Яҙыусылар союзының Мәскәүҙәге А. М. Горький исемендәге Әҙәбиәт институтын тамамлай. 1987 йылдан «Башҡортостан пионеры» (хәҙер «Йәншишмә») гәзите редакцияһында бүлек мөдире, 1990—1992 йылдарҙа «Йәшлек» гәзитенең яуаплы секретары, 1994—1995 йылдарҙа редактор урынбаҫары була. 1995—2001 йылдарҙа «Ағиҙел» журналының шиғриәт һәм сәнғәт бүлеген етәкләй, аҙаҡтан 2007 йылға тиклем «Башҡортостан» гәзитенең әҙәбиәт һәм сәнғәт бүлегендә эшләй.

Әҙәбиәткә һәм шиғриәткә үҫмер осоронан тартылған әҙип әүҙем ижадта тәүге аҙымдарын уҙған быуаттың 60-сы йылдар аҙағы — 70-се йылдар башында яһай. Бөрйән район гәзитендә эшләгәндә ныҡлап ҡәләм тирбәтә башлаған Хәсән Назар, Өфөгә күсеү менән, бар булмышы менән ижади мөхит донъяһына сума. Нәтижәлә «Бөркөттәр төйәге» тигән беренсе йыйынтығын 1971 йылда уҡыусыларға тәҡдим итә. Ул бик йылы ҡабул ителә һәм тиҙ арала китап магазины кәштәләренән таралып та бөтә.

Ситтән тороп СССР Яҙыусылар Союзының Мәскәүҙәге А. М. Горький исемендәге Әҙәбиәт институтын тамамлаған.

2017 йылдың 28 апрелендә Хәсән Назарға «Башҡортостандың халыҡ шағиры» тигән маҡтаулы исем бирелде^[1]

2022 йылдың 16 декабрендә «Башҡортостан Республикаһында күрһәткән хеҙмәттәре өсөн» ордены менән бүләкләнде^[2][3].

• Бөркөттәр төйәге: Шиғырҙар. — Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1971. — 64 бит.
• Шоңҡар сөйәм: Шиғырҙар, тәржемәләр. — Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1992. — 112 бит.
• Заман заңы: Шиғырҙар, поэмалар, тәржемәләр. — Өфө: Китап, 1995. — 158 бит.
• Асманға ашыу: Шиғырҙар, поэмалар. — Өфө: Китап, 2000.

• Заң үҙгәрә, таң үҙгәрмәй. (Шиғыр шәлкеме). «Ағиҙел» журналы, 2016, № 8^[4].
• Йәшәр милләт, сәме сүкмәҫ, булһа батырҙары менән шағирҙары… (шиғыр шәлкеме), «Башҡортостан» гәзите, 23 ғинуар 2015 йыл]^[5].
• Йәшә, «Башҡортостан»! «Башҡортостан» гәзите, 14 июнь 2012 йыл]^[6].
• Украина!.. «Башҡортостан» гәзите, 15 март 2014 йыл]^[7].
• Башҡорт теле. «Башҡортостан» гәзите, 14 март 2012 йыл^[8].
• Яңы йыл сәғәте һуҡҡанда. «Башҡортостан» гәзите, 31 декабрь 2011 йыл^[9].

• Мусин Н. Ижадының үҙенсәлекле моңо бар. «Башҡортостан» гәзите, 2013, 9 ғинуар^[10].
• Мәртәбәле исемгә күптән лайыҡ. «Башҡортостан» гәзите, 2012, 5 сентябрь^[11].
• Әбүзәров С. Арғымаҡлы Хәсән Назар. «Башҡортостан» гәзите, 2012, 15 февраль^[12].
• Һүҙ ҡөҙрәте — ил ҡеүәте «Башҡортостан» гәзите, 2012, 19 ғинуар^[13].
• Бикбаев Р. Шағир яҙмышы (Хəсəн Назарға 70 йəш) // «Ағиҙел» журналы, 2012 йыл, № 1.
• Ямалетдин М. Уйы тәрән, рухы юғары. «Башҡортостан» гәзите, 2012, 17 ғинуар^[14].
• Ижадында — бөйөк рәссам, ирке өсөн — яугир уҙаман. «Башҡортостан» гәзите, 2012, 17 ғинуар^[15].
• Васикова С. Теле тиһәң, ҡылды телерлек. «Башҡортостан» гәзите, 2011, 13 декабрь^[16].
• Карим М. Слово всегда ново // Критический ежегодник «Современника». М., 1971.

• «Башҡортостан Республикаһында күрһәткән хеҙмәттәре өсөн» ордены (2022)
• Башҡортостандың халыҡ шағиры (2017)^[1][17]
• Башҡортостан Республикаһының Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы (2000).
• Рәми Ғарипов исемендәге әҙәби премия (Салауат районы, 2007).
• Зәйнәб Биишева исемендәге премия (2007).
• «Башҡортостан Республикаһында фиҙакәр хеҙмәте өсөн» отличие билдәһе.
• Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайының «Ал да нур сәс халҡыңа» миҙалы (2019)^[18]

• Күзбәков Ф. Т. Яҙмыш ҡиссаһы // Ватандаш. — 2005. — № 8. — С. 176—189. — ISSN 1683-3554.
• Писатели земли башкирской. Справочник / Сост.: Р. Н. Баимов, Г. Н. Гареева, Р. Х. Тимергалина. — Уфа: Китап, 2006. — 496 с.

Башҡортостан Республикаһының Әхмәтзәки Вәлиди исемендәге Милли китапханаһының электрон бүлегендә

• башҡорт телендәге әҫәрҙәре

башҡа сығанаҡтар

• Хәсән Назар // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 8 ғинуар 2022)
• Хасан Назар. Сайт Башкирского издательства «Китап» имени Зайнаб Биишевой 2016 йыл 5 март архивланған..