Магомаев Абдулмөслим Мөхәммәт оғлы
Магомаев Абдулмөслим Мөхәммәт оғлы (рус. Муслим Магометович Магомаев, Абду́л-Мусли́м Магоме́т оглы Магома́ев, әзерб. Abdul Müslüm Məhəmməd oğlu Maqomayev; 6 (18) сентябрь 1885 — 28 июль 1937 йыл) — әзербайжан, совет композиторы һәм дирижёры, Әзербайжан ССР-ының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1935), Әзербайжан классик музыкаһына нигеҙ һалыусыларҙың береһе, уның исеме Әзербайжан дәүләт филармонияһына бирелгән[⇨]. Магомаев Мөслим Мөхәммәт оғлының олатаһы[⇨][3]. .
| Магомаев Абдулмөслим Мөхәммәт оғлы | |
| әзерб. Əbdülmüslüm Məhəmməd oğlu Maqomayev | |
 | |
_signature.png) | |
| Зат | ир-ат |
|---|---|
| Гражданлыҡ |  Рәсәй империяһы Әзербайжан Демократик Республикаһы[d].svg){kind=small} СССР |
| Тыуған көнө | 6 (18) сентябрь 1885 |
| Тыуған урыны | Грозный |
| Вафат булған көнө | 28 июль 1937[1][2] (51 йәш) |
| Вафат булған урыны | Нальчик, РСФСР, СССР |
| Үлем төрө | тәбиғи үлем[d] |
| Үлем сәбәбе | туберкулёз |
| Ерләнгән урыны | Баҡының арҙаҡлылары ерләнгән аллея[d] Список похороненных на Аллее почётного захоронения в Баку[d] |
| Балалары | Джамал-Эддин Муслимович Магомаев[d] һәм Магомет Муслимович Магомаев[d] |
| Һөнәр төрө | дирижёр, композитор, уҡытыусы, драматург |
| Эш урыны | Ленкоранская городская средняя школа №1[d] |
| Уҡыу йорто | Закавказская учительская семинария[d] |
| Сәләмәтлек торошо | туберкулёз |
| Жанр | Опера |
| Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре |  |
 Магомаев Абдулмөслим Мөхәммәт оғлы Викимилектә | |
Биографияһы
Абдулмөслим Мөхәммәт оғлы Магомаев 1885 йылдың 6 (яңы иҫәп буйынса 18) сентябрендә Баҡы ҡалаһында тыуа. Музыка менән мауығыуы бала сағынан башлана, мәктәп музыка үҙешмәкәрлегендә ҡатнаша.[⇨], Кавказ аръяғы уҡытыусылар семинарияһы оркестрында уйнай, шунда Һажибәков Ғөзәйер Әбделхөсәйен улы менән таныша, уның менән ғүмерлеккә дуҫ булып ҡала.
Семинарияны тамамлағас башта Төньяҡ Кавказда, артабан Әзербайжанда уҡытыусы булып эшләй, Тифлис уҡытыусылар институтында экстерн юлы менән имтихандар тапшырғас, Баҡыла төпләнеп ҡала[⇨]. Башта Һажибәков етәкселегендә музыкант сифатында урындағы опера труппаһы составына инә, һуңғараҡ — театр дирижеры һәм етәксеһе булып китә. Артабан Әзербайжан ССР-ы халыҡ мәғарифы комиссариатында яуаплы вазифалар биләгән[⇨].
«Шаһ Исмаил» һәм «Наргиз» тигән ике опера яҙған, һуңғыһы совет тематикаһына тәүге әзербайжан операһы була. Ижадына Әзербайжан милли сәнғәте йоғонтоһо тойола. Ул шулай уҡ әзербайжан бейеү көйҙәре, йырҙары буйынса өс йөҙләп симфоник эшкәртмә авторы булып тора[⇨].
1937 йылдың 28 июлендә Нальчике ҡалаһында туберкулёздан үлә[4]..
Ғаиләһе
 Тышҡы һүрәттәр | |
|---|---|
 | Абдулмөслим Магомаев улы Джамал менән, композиторҙың һуңғы билдәле фотоһы. |
Абдулмөслимдең өс ир туғаны һәм ике ҡыҙ туғаны була. Ул опера йырсыһы Хәнәфи Тереғоловтың һәм һеңлеһе Тереғолова Байҙыгөлгә (Ғөзәйер Һажибәковтың балдыҙына) өйләнә. Уларҙың ике улы — Джамалетдин һәм Мөхәммәт була. Баш балаһы 1953—1957 йылдарҙа беренсе Әзербайжан ССР-ы сәнәғәт министры вазифаһын биләй, икенсеһе театр рәссамы һәм аниматоры була, броне булыуына ҡарамаҫтан, Бөйөк Ватан һуғышына китә һәм 1945 йылдың 24 апрелендә, еңеүгә бер нисә генә көн ҡалғанда, Берлинда һәләк була. Актриса Айшет Кинжалованың уның менән никахтан улы — һуңғараҡ таныласаҡ опера һәм эстрада йырсыһы, композитор Мөслим тыуа[5]
Шулай уҡ ҡарағыҙ
Иҫкәрмәләр
Сығанаҡтар
- Карагичева Л. В. Азербайжданская ССР. — 2-е изд.. — М.: Государственное музыкальное издательство, 1956. — 100 с. — (Музыкальная культура союзных республик).
- Союз композиторов СССР. Советские композиторы: краткий биографический справочник / сост. Г. Б. Бернандт, А. Н. Должанский. — М.: Советский композитор, 1957. — 695 с.
- Депутаты Верховного Совета СССР. — Известия Советов депутатов трудящихся СССР, 1970. — Т. VIII.
- Исмаилова Г. А. Муслим Магомаев / под ред. Л. В. Карагичевой. — 1-е изд.. — Б.: Азербайджанское государственное издательство, 1975. — 64 с.
- Григорьев Л. Г., Платек Я. М. Советские композиторы и музыковеды: справочник в трёх томах. — М.: Советский композитор, 1981. — Т. 2: К — Р. — 416 с.
- Абдул Муслим Магометович Магомаев // Советские оперы: краткое содержание / сост. А. М. Гольцман. — М.: Советский композитор, 1982. — 672 с.
- Музыкальный энциклопедический словарь / Гл. ред. Г. В. Келдыш. — М.: Советская энциклопедия, 1990. — 672 с. — 150 000 экз. — ISBN 5-85270-033-9.
- Магомаев М. М. Мотивы детства // Любовь — моя мелодия. — М.: ВАГРИУС, 1999. — (Мой 20 век). — ISBN 5-264-00001-8.
- Гешаев М. Б. Знаменитые чеченцы. — Ҡалып:Гр.: Седа, 1999. — Т. 1. — С. 296—319. — 644 с. — 2000 экз.
- Эстрада России, XX век: энциклопедия / отв. ред. Е. Д. Уварова. — М.: ОЛМА Медиа Групп, 2004. — 861 с. — ISBN 5-224-04462-6.
- Мешаненкова Е. Муслим Магомаев. Биография. — М.: Издательство АСТ, 2013. — 431 с. — ISBN 978-5-457-40567-7.
- Академия наук Чеченской республики. История Чечни с древнейших времён до наших дней в четырёх томах / отв. ред. Я. З. Ахматов. — Ҡалып:Гр.: Грозненский рабочий, 2013. — Т. III. История Чечни XIX в. — 654 с. — 5 000 экз.
- Гаджибеков У. А. Муслим Магомаев // Бакинский рабочий. — Б., 1938. — № 173.
- Аббасов А. Д. Выдающийся композитор (К 15-летию со дня смерти М.Магомаева) // Бакинский рабочий. — Б., 1952.
- Ҡалып:МЭ
- Вечно живая, одухотворенная музыка: Открытие памятника Муслиму Магомаеву // Бакинский рабочий / Азеринформ. — Б., 1987.
- Гусейнова Н. Грустное великолепие Муслима Магомаева // Неделя. — М.: Известия, 1998.
- Хаджимуратова А. Д., Арсалиев Ш. М. Национально-художественная культура Чеченской республики в аспекте эстетического воспитания школьников // Вестник ЧГПУ. — 2014. — № 5. — С. 202—210.