Шопенгауэр Артур
Артур Шопенгауэр (нем. Arthur Schopenhauer, 22 февраль 1788 йыл — 21 сентябрь 1860 йыл) — немец философы.
Иррационализмдың иң билдәле фекерләүселәренең береһе, мизантроп. Немец романтизмына тартыла, мистика менән мауыға, Иммануил Канттың төп эштәрен бик юғары баһалай, уларҙы «ике мең йыл буйы философия белгән иң мөһим күренеш», тип баһалай[8], буддизмдың (уның кабинетында канттың бюсы һәм Будданың бронза статуэткаһы тора), Упанишадтың, шулай уҡ Эпиктет, Цицерон һәм башҡаларҙың фәлсәфәүи идеяларын баһалай. Замандаштары Гегель менән Фихтены тәнҡитләй. Софизмға ҡапма-ҡаршы ғәмәлдәге донъяны Лейбництың уйҙырмаһы — «мөмкин булғандан иң алама донъя», тип атай һәм бының өсөн «пессимизим философы» ҡушаматын ала[9].
Төп фәлсәфә хеҙмәтенә — «Мир как воля и представление» (нем. Die Welt als Wille und Vorstellung, 1818) вафат булғанға тиклем комментарийҙар бирә һәм популярлаштырыу менән шөғөлләнә.
Шопенгауэрдың ихтыярға яһаған метафизик анализы, уның кешенең дәртенә (нәҡ ул беренсе тапҡыр был терминды ҡуллана) һәм теләгенә ҡарашы, яҙмаһының афористик стилдә булыуы бик күп билдәле аҡыл эйәләренә, шул иҫәптән Фридрих Ницше[10], Рихард Вагнер, Людвиг Витгенштейн, Эрвин Шредингер, Альберт Эйнштейн[11], Зигмунд Фрейд, Отто Ранка , Карл Юнг, Лев Толстой һәм Хорхе ЛуисБорхесоғо йоғонто яһай
Биографияһы
Философтың атаһы, Генрих Флорис Шопенгауэр, белемле, Европа мәҙәниәтен баһалаусы кеше була. Сауҙа эше буйынса Англия һәм францияға йыш йөрөй. Ул яратҡан яҙыусыһы — Вольтер. Артурҙың әсәһе, Иоганна, иренән 20 йәшкә йәшерәк була. Яҙыусы һәм әҙәби салон хужабикәһе.
Иҫкәрмәләр
Әҙәбиәт
- Гулыга А. В., Андреева И. С. Шопенгауэр. М.: Молодая гвардия, 2003. — 367 с. (ЖЗЛ, Вып. 846) — ISBN 5-235-02551-2.
- Гардинер П. Артур Шопенгауэр. Философ германского эллинизма. Пер. с англ. О. Б. Мазуриной. — М.: ЗАО Центрполиграф, 2003. — 414 с. — ISBN 5-9524-0676-9.
- Лапшин И. И. Шопенгауэр, Артур // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
- Сафрански Р. Шопенгауэр и буйные годы философии. Rosebud Publishing, 2014. — 592 с. — ISBN 978-5-905712-05-0.
- Фишер К. Артур Шопенгауэр. — СПб.: Лань, 1999. — 608 с. — (Мир культуры, истории и философии). — 3000 экз. — ISBN 5-8114-0142-6.
- Элленбергер Г. Философия природы и романтическая философия // Открытие бессознательного: История и эволюция динамической психиатрии = The discovery of the unconscious. — М.: Академический проект, 2018. — Т. 1. От первобытных времён до психологического анализа. — С. 258—260. — 550 с. — (Психологические технологии). — 300 экз. — ISBN 978-5-8291-2159-4.
- Юдин К. А. Артур Шопенгауэр как историк философии и некоторые проблемы теории познания // Вестник Ивановского государственного университета. Серия Филология. История. Философия. 2016. Вып. 3. С. 84-97. [1]
- Юдин К. А. Артур Шопенгауэр «об учености и ученых»: штрихи к интеллектуальному портрету сквозь призму эпохи // На пути к гражданскому обществу. 2016. № 3(23). С. 48-59. [2]
- Юдин К. А., Бандурин М.А. Артур Шопенгауэр и судьба его идейного наследия в истории философии (К 225-летию со дня рождения (1788—2013)) // Вестник Московского университета. Серия 7. Философия. 2013. № 5. С. 26-40. [3]
- Ялом И. Шопенгауэр как лекарство. — ЭКСМО, 2006. — 544 с. — 6100 экз. — ISBN 5-699-19601-2.
Һылтанмалар
Артур Шопенгауэр Викимилектә | |
Артур Шопенгауэр Викияңылыҡтарҙа |
- О Шопенгауэре в Новой философской энциклопедии на сайте ИФ РАН
- Васильев В. В. Философия Артура Шопенгауэра
- Эрнст Бергман. Учение Шопенгауэра о Спасении, 1921 г. (русский перевод 2012 г., Интернет-публикация)