Ҡуһа (йылға)
Ҡуһа — рус. Куса - Рәсәйҙәге йылға. Силәбе өлкәһе[1] биләмәләрендә аға. Йылға тамағы: КАС/ВОЛГА/1804/177/487/382/388. Йылға оҙонлоғо 59 км.
| Ҡуһа | |
|---|---|
| Характеристика | |
| Оҙонлоғо | 59 км |
| Бассейн | 621 км² |
| Һыу ағымы | |
| · Координаталар | 55°27′21″ с. ш. 59°43′31″ в. д.HGЯO |
| Тамағы | Әй (КАС |
| · Координаталар | 55°19′55″ с. ш. 59°25′16″ в. д.HGЯO |
| · Координаталар | 55°19′55″ с. ш. 59°25′16″ в. д.HGЯO |
| Урынлашыуы | |
| Һыу бассейны | |
| Ил |  Рәсәй Федерацияһы |
| Регион | Силәбе өлкәһе |
| РДҺР | 10010201012111100021597 |
Һыу реестры мәғлүмәттәре
Рәсәй дәүләт һыу реестры мәғлүмәте буйынса йылға Кама һыу бассейны округында урынлашҡан, һыу хужалығы участкаһы — Әй йылғаһы башынан тамағына тиклем. Бәләкәй йылға бассейны (йылға эске бассейны) — Ағиҙел, йылға бассейны — Кама[2].
Һыу ресурстарының федераль агентлығы тарафынан әҙерләнгән Рәсәй Федерацияһы территорияһын һыу хужалығы буйынса районлау геоинформация системаһы мәғлүмәттәре буйынса[2]:
- Дәүләт һыу реестрында һыу объектының коды — 10010201012111100021597
- Гидрологик өйрәнеү (ГӨ) буйынса коды — 111102159
- Бассейн коды — 10.01.02.010
- ГӨ буйынса томы — 11
- ГӨ буйынса сығарылыш — 1
Этимологияһы
Гидронимдың килеп сығышы буйынса аныҡ ҡына фараздар булмаған ваҡытта Силәбе географы һәм топонимисы Шувалов Николай Иванович "От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь" тигән һүҙлегендә шундай аңлатма яҙған булған: Куса, река, правый приток Ая; город районного подчинения, районный центр, основанный в 1778 г. со строительством железоделательного завода, 1943 г.— город.Обычно сближается с башкирским кусеу — «кочевать», «переходить с места на место». Однако полной убедительности в этом объяснении нет. Лингвисты (Р. З. Шакуров) отмечают, что слово куса необъяснимо из башкирского. Скорее всего, оно из иранского языка: куча — «поселок», «улица». В башкирском языке закономерен переход звука «ч» в «с». Топоним куча (куса) встречается в Башкортостане и других районах страны[3].[4].
Мәгәр 1990-сы йылдарҙағы эҙләнеүҙәр һөҙөмтәһендә урыҫса Куса тип аталған гидронимдың сығышы асыҡланған: Ҡуһа – башҡорттарҙың диалект һөйләшендә «ҡамыш» тигәнде аңлата. Тимәк, Ҡуһа – ҡамышлы йылға тигән мәғәнә бирә, тип яҙған тел белгесе М.Ғ. Усманова [5].
Иҫкәрмәләр
Һылтанмалар
- Рәсәй Федерацияһы тәбиғәт ресурстары һәм экология министрлығы 2015 йыл 26 май архивланған.
Сығанаҡтар
- М.Г.Усманова. «Имя отчей земли», Уфа, Китап, 1994
- Шувалов Н. И. От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь. — 2-е изд., переработанное и дополненное. — Челябинск: Южно-Уральское книжное издательство, 1989. — 160 с. — ISBN ISBN 5-7688-0157-7
