Mga tawong Dayak

an mga tawo nin Dayak kan Borneo, igwang kuwenta kan saindang historiya, kadaklan sa paagi kan oral na literatura,^[5] na bahagyang nakasurat sa papan turai (kahoy na listahan),^[6] asin iba pa sa pangparating kaugalian kan kultura. .^[7]Kaayon sa mga bistong account kan ginikanan kan mga tawo nin Dayak iyo an mitikal na epikong oral na "Tetek Tahtum" kan mga Dayak Ngaju sa Sentral Kalimantan; Pigsasabi kaini na an mga ninuno kan mga Dayak gikan hale sa kalangitan bago lumipat gikan sa panloob hasta sa mga salog kan Borneo.

Kuminarap sa Sur na Kalimatan an talingkas na estado kan Nansarunai, na pigtugdas kan mga Ma'anyan Dayak bago an ika-12 siglo.^[8] Nagdusa an kahadean nin duwang panginot na pag-atake gikan sa mga puwersa kan Majapahit na nagin resulta kan pagdalihig dangan pagbagsak kan kahadean kadtong taong 1389; bisto an mga pag-atake bilang Nansarunai Usak Jawa (na boot sabihon "an pagkagaba kan Nansarunai kan mga Habanes") sa mga oral na mga salaysay kan mga tawong Ma'anyan. Nagkontribuwer an mga pag-atakeng ini sa paglipat kan mga Ma'anyan sa rehiyon kan Sentral asin Sur na Borneo.

Pigmukna an terminong Dayak kan mga taga-Europa na minauyon sa mga bakong-Malayo dangan bakong-Muslim na nag-eerok sa sentral asin sur na Borneo. Igwang pitong pangebot na etnikong dibisyon nin mga Dayak sosog sa sara-saindang katutubong tataramon na:

• 1. Ngaju
• 2. Apo Kayan (parte kan saindang mga grupong sub-etniko bisto bilang Orang Ulu kaiba an iba pang sararadit na grupo kan mga grupong Dayak sa Malaysia)
• 3. Iban o Hiban (Sea Dayak)
• 4. Bidayuh (Kadagaang Dayak) o Klemantan
• 5. Murut
• 6. Punan
• 7. Ot Danum

Sa irarom kan mga pangenot na klasipikasyon, igwang mga dose-dosenang mga etniko asin ribu-ribong mga nag-eerok na sub-etniko sa isla kan Borneo. Igwang abot sa 50 grupo nin Dayak na nagtataram nin manlaen-laen na mga tataramon. An pagkakaiba-iba kan kultura asintataramon kaini kaarog kan halangkaw na biodibersidad asin kasugnay na tradisyunal na kaaraman manongod sa Borneo.

Dae nagtataraman nin sarong lang na tataramon an mga Dayak, dawa na pigkokonsiderar an mga nasa isla kan Borneo (Kalimantan). ^[9] Kabali an saindang katutubong sa pangkagabsan na pag-kakategorya kan mga tataramon na Malayo-Polinesyo asin sa magkakaibang grupo kan mga Borneano dangan mga tataramon na Sabahano (kabale an Kadagáang Dayak, dangan an mga tataramon na Ibaniko kan sanga nin Malayiko.^[10][11] Bilinguwal an kadaklann sa mga Dayak ngunyan, bilang kadagdagan sa saindang katutubong tataramon, maurag na dalubhasa sinda sa Malay o Indones, depende sa saindang nasyon na ginikanan.

Kadakol sa mga tataramon kan Borneo, endemiko (na boot na an mga ini dae pigtataram miski saen man). Pigtatantya na an manongod sa 170 na tataramon asin diyalektos an pigtataram sa isla dangan an pira sa paagi lang kan pirang ribong tawo, kaya saróng dakulang malubhang panganib sa puturo kan mga tataramon na ini asin kasugnay na pamana.

• Victor T King, Essays on Bornean Societies (Hull/Oxford, 1978).
• Benedict Sandin, The Sea-Dayaks of Borneo before White Rajah Rule (London 1967).
• Eric Hansen, Stranger in the Forest: On Foot Across Borneo, (Penguin, 1988), ISBN 0-375-72495-8.
• Hans Scharer, Ngaju Religion: The Conception of God among a South Borneo People; translated by Rodney Needham (The Hague: Martinus Nijhoff, 1963).
• Norma Youngberg, The Queen's Gold (TEACH Services, 2000)
• Judith M. Heimann, The Airmen and the Headhunters: A True Story of Lost Soldiers, Heroic Tribesmen and the Unlikeliest Rescue of World War II, (Harcourt, 2007), ISBN 978-0-15-101434-7
• Jean Yves Domalain, Panjamon: I Was a Headhunter, (Publisher: William Morrow, January 1973), ISBN 0-688-00143-2, ISBN 978-0-688-00143-8
• Peter Goullart, River of the White Lily, (London, John Murray, 1965), ISBN 0-7195-0542-9
• Raymond Corbey. Of jars and gongs: Two keys to Ot Danum Dayak cosmology (Leiden: Zwartenkot Art Books 2016)
• Syamsuddin Haris. Desentralisasi dan otonomi daerah: desentralisasi, demokratisasi & akuntabilitas pemerintahan daerah (Yayasan Obor Indonesia, 2005 )

• Tribal peoples are fighting huge hydro-electric projects that are carving up the island's rainforest
• The J. Arthur and Edna Mouw papers at the Hoover Institution Archives focuses on the interaction of Christian missionaries with Dayak people in Borneo.
• The Airmen and the Headhunters Documentary produced by the PBS Series Secrets of the Dead
• Dayak-culture: pictures and videos Archived 2012-03-18 at the Wayback Machine.