Восеньскае раўнадзенства
Во́сеньскае раўнадзе́нства — гэта момант, калі Сонца перасякае нябесны экватар, кіруючыся на поўдзень. З-за розьніцы паміж каляндарным і трапічным годам верасьнёўскае раўнадзенства можа адбыцца ў любы час з 21 па 24 верасьня.
У дзень раўнадзенства Сонца, калі глядзець з экватару, узыходзіць на ўсход і заходзіць на захад. Перад раўнадзенствам на поўдні Сонца ўстае і садзіцца паўночней, а затым яно ўздымаецца і садзіцца паўднёвей.
Восеньскае раўнадзенства можна лічыць сканчэньнем лета ды пачаткам восені ў Паўночным паўшар’і, і сканчэньнем зімы ды пачаткам вясны (вясновае раўнадзенства) ў Паўднёвым паўшар’і[1].
Расклад восеньскіх раўнадзенстваў
- Глядзіце таксама: Трапічны год
Верасьнёўскае раўнадзенства — гэта адзін момант часу, звычайна выкарыстоўваецца для вызначэньня працягласьці трапічнага году.
Дата і час верасьнёўскіх раўнадзенстваў[2], якія адбудуцца ў пэрыяд 2014—2024 гг. (УЧ):
| Дата | Час |
|---|---|
| 23.09.2014 | 02:29 |
| 23.09.2015 | 08:21 |
| 22.09.2016 | 14:21 |
| 22.09.2017 | 20:02 |
| 23.09.2018 | 01:54 |
| 23.09.2019 | 07:50 |
| 22.09.2020 | 13:30 |
| 22.09.2021 | 19:21 |
| 23.09.2022 | 01:03 |
| 23.09.2023 | 06:49 |
| 22.09.2024 | 12:43 |
Сузор’е
Кропка, дзе Сонца перасякае нябесны экватар на поўдні, называецца першай кропкай Шаляў, аднак з-за працэсу апярэджваньня раўнадзенстваў гэтая кропка зрушылася ў сузор’е Дзевы. Верасьнёўскае раўнадзенства, якое перайшло з Шаляў у Дзеву ў −729 годзе, пяройдзе ў сузор’е Ільва ў 2439 годзе.
У культуры
Календары
Верасьнёўскае раўнадзенства пазначана як першы дзень у французкім рэспубліканскім календары.
Узгадкі ў розных культурах сьвету
- Заходняя Азія
- Восеньскае раўнадзенства на поўдні адзначаюць як першы дзень Мэхара або Шаляў у іранскім календары. Гэта адзін з іранскіх фэстываляў шчодрасьці і любові ў Зараастрызме.
- Усходняя Азія
- Сьвята сярэдзіны восені адзначаецца з 15 дня 8 месяцавага месяцу, часта каля дня восеньскага раўнадзенства, і зьяўляецца афіцыйным сьвятам у матэрыковым Кітаі, Ганконге, Тайвані й іншых краінах са значнай кітайскай меншасьцю. Паколькі месяцавы каляндар не ідэнтычны з грыгарыянскім, то гэтая дата можа знаходзіцца дзе заўгодна ў пэрыяд зь сярэдзіны верасьня па пачатку кастрычніка.
- У Карэі гэты дзень знаходзіцца блізка да дня сьвята ўраджаю, якое сьвяткуецца на працягу трох дзён.
- У Японіі дзень восеньскага раўнадзенства зьяўляецца выходным днём. Хіган (お彼岸) — буддыйскае сьвята, якое адзначаецца толькі японскімі сектамі падчас вясновага і восеньскага раўнадзенстваў.
- Эўропа
- Восеньскае раўнадзенства было «днём Новага году» ў францускім рэспубліканскім календары, які выкарыстоўваўся з 1793 па 1805 гг. Калі была абвешчаная Першая рэспубліка Францыі, а 21 верасьня 1792 г. была скасаваная француская манархія, такім чынам дзень восеньскага раўнадзенства стаў першым днём «рэспубліканскай эры» ў Францыі. Пачатак кожнага году павінен вызначацца астранамічнымі вылічэньнямі, якія адпавядаюць сапраўднаму Сонцу, а не сярэдняму Сонцу.
- Традыцыйнае сьвята ўраджаю ў Злучаным Каралеўстве сьвяткуецца ў нядзелю ў поўню, бліжэй да верасьнёўскага раўнадзенства.
- Дажынкі — земляробчае сьвята ў шматлікіх славянскіх народаў, па часе правядзеньня часта супадае з днём восеньскага раўнадзенства. Сьвята вядомае з дахрысьціянскіх часоў.
- Багач — сьвята ўраджаю, якое сьвяткуецца беларусамі, ўкраінцамі і некаторымі іншымі славянскімі народамі, вядомае з дахрысьціянсках часоў, па часе супадае з днём верасьнёўскага раўнадзенства.
Глядзіце таксама
- Сакавіцкае раўнадзенства