Гандлава

Гандлёва знаходзіцца ў цэнтральнай Славаччыне, у паўднёваўсходняй частцы Горнанітранскай катлавіны, акружаная горнымі масівамі Втачнік, Ж’яр і Крэмніцкія горы.

Празь места працякае рака Гандлёўка з прытокамі Млынскі паток, Пстругарскі паток і Рачы паток, упадаючы ў Нітру

Гандлёва паўстала на загад караля Людвіка I ад 8 сакавіка 1376, якім той дазволіў асадніку Генрыху Крыкеру закласьці на месцы пад назваю Красны Лес (Seperdeo Vita) сталую асаду. Разам з Крыкерам з Крэмніцы прыйшло яшчэ 200 нямецкіх сем’яў. Паселішча атрымала назву паводле свайго заснавальніка, і па-нямецку дагэтуль завецца Крыкергаў (ням. Krickerhau альбо Krikerhau).

Заснаваньне Гандлёвай — тыповы прыклад солтыскай калянізацыі вобласьці Верхняй Нітры, дзе пражывала нямецкамоўнае насельніцтва, якое пазьней атрымала назву карпацкія немцы.

У 1839 року вёска атрымала ад імпэратара Фэрдынанда I мескія правы і дазвол на чатыры кірмашы шторок. Першыя згадкі пра выяўленьне ў рэгіёне вугля паходзяць з 1784 року, ягоная здабыча актыўна распачалася перад Першай сусьветнай вайной^[3].

11 сьнежня 1960 на паўднёваўсходняй ускраіне места зьявіўся вялізарны апоўзень, які да 30 траўня 1961 зьнішчыў 150 хат, пашкодзіў 2 км дарог, вадаправод і лінію электраперадач^[4].

Паводле перапісу 2001 року склад насельніцтва наступны:

• славакі — 96,14%
• цыганы — 0,86%
• вугорцы — 0,85%
• чэхі — 0,67%
• немцы 0,48%.

Паводле веравызнаньня:

• без вызнаньня — 46,1%
• рыма-каталікі — 44,7%
• эвангелісты — 2,4%
• грэка-каталікі 0,4%
• невядома — 4,6%.

• Касьцёл сьвятой Кацярыны, пастаўлены ў гатычным стылі ў другой палове XIV стагодзьдзя, у 1603 рэстаўраваны, у 1710 часткова перабудаваны ў барокавым стылі. З прычыны хуткага росту насельніцтва ў XX стагодзьдзі быў пашыраны ў 1941. У вайну цяжка пашкоджаны (1945), у 1958 адноўлены.
• Касьцёл Добрага пастыра (1941).
• Касьцёл сьв. біскупа Мікалая (1785).
• Капліца сьв. Яна Непамуцкага (2-я палова XVIII стагодзьдзя).

У месьце захавалася традыцыя шахтарскіх кірмашоў.

• Прыватны музэй і галерэя разьбяра Яна Процнэра.
• Музэйная экспазыцыя гісторыі і культуры немцаў-насельнікаў Гандлёвай.
• Падземная галерэя «Базальт».

• Баскетбольны аддзел «Банік Гандлёва»
• Альпінісцкі клюб «Праметэй»
• Страйкбольны клюб «Гандлёва»
• Клюб верхавой язды «Наваха»
• Футбольны клюб інвалідаў «Пегас»
• Аматарскі футбольны клюб «Гандлёва»

• Робэрт Бэзак — арцыбіскуп трнаўскай рымакаталіцкай архідыяцэзіі
• Марцін Шкртэл — славацкі футбаліст

• Афіцыйная бачына  (славацк.)
• Апоўзень 1961 року  (чэс.)