Plougastell-Daoulaz

War lez aber an Elorn emañ Plougastell.

Stummoù kozh eus an anv ː Ploecastel, 1172; Plou Gastel, 1173; Ploecastell, Plebe Castelli Ciscoet ?, 1196; Plebe Casteli, 1218; Plogassel, 1262; Plou Castelli, Guic Castelle, 1330; Ploecastel, 1363; Ploegastel, 1373; Guicastell, 1405; Ploegastel Doulas, 1516; Ploegastell Doulas, 1536; Ploecastell, 1546^[2]

Palefarzhet ha lammellet ː ouzh 1 ha 4, en glazur e gregilhenn en gwirion; ouzh 2 ha 3 en geot e sivienn en gwirion; e lammell en argant balirant karget ouzh kondon gant un tour ivez en argant dreist karget gant ur vrizhenn erminig en sabel.

Unan eus parrezioù kentañ Breizh eo Plougastell bet savet er VI^vet kantved. N'eus kastell ebet er barrez avat hag an anv a c'hellfe dont diouzh un oppidum e Roc'h Nivelen met diaes eo gouzout. Marteze ivez e teufe an anv diouzh ar reier bras a sav diouzh tu hanternoz ar gumun e stumm ur seur moger naturel. Meneget eo anv ar barrez dre skrid evit ar wech kentañ en XI^vet kantved. Abati Landevenneg en doa douaroù er C'hourenez d'ar poent-se. E 1173 emañ ar pep brasañ eus douaroù ar barrez e dalc'h Abati Daoulaz a savas prioldi Roz ar Venec'h er Feunteun Wenn. Gwechall ez ae tiriad Plougastell betek Landerne ha Daoulaz war zouaroù Loperc'hed, Dirinonn, Lannurvan, Sant Tomaz Landerne hag hanternoz Daoulaz.

Brudet eo Plougastell evit he sivi. Ar re gentañ a voe degaset diouzh Bro-Chile er XVII^vet kantved gant Améde-François Frézier. Buan e reas berz war douaroù stujus ha klouar ar c'hourenez. Kreskiñ a raent mat-tre war an tachennoù durc'haet d'ar c'hreisteiz ha gwarezet diouzh an avel. Ur c'henwerzh frouezhus a voe aozet gant Plougastelliz. Ezporzhiet e veze war-zu Pariz pe Bro-Saoz. E 1937 ez ae ur c'hard eus douaroù ar gumun d'ober sivi. 2 000 tonenn sivi a vez produet c'hoazh bep bloaz d'an deiz hiziv memes ma'z eo troet muioc'h an atantoù bremañ war-zu an tomatez pe ar bleunioù a vez labouret e tier-gwer bras gant peizanted bodet alies e kooperativoù bras.

E-pad pell e oa chomet gwarezet ar c'hourenez diouzh levezon Brest hag Eskopti Leon gant ar stêr Elorn. A-raok na vije savet ar Pont Albert-Louppe (Pont Plougastell) e 1930 e oa ur vag oc'h ober an treizh war-zu Kerhuon. An Treizh eo anvet atav al lec'h-se a-bep tu d'ar stêr. A-drugarez da se he deus dalc'het ar barrez lod eus he gizioù kozh hag he ferzhioù dezhi, pe anvioù familh stank e-touez ar boblañs evel ar Gall pe Kervella.

Dispac'h Gall

• Dekred eus ar 26 a viz Du 1790 war al le ret: e penn-kentañ 1791 e voe nac'het al le ouzh ar Roue, ar vro hag al lezennoù gant ar person, Cornily e anv, hag ur c'hure, Nicolas Joffrey; ur beleg anvet Claude Le Gleau a reas al le^[3].

XX^vet kantved

• Eil brezel-bed:
  • d'an 31 a viz Genver 1942 e kouezhas un nijerez Hampden I marilhet AT149 ha kodet PL-? eus ar 144th Squadron eus ar Royal Air Force (aerlu ar Rouantelezh-Unanet) en Enez-Hir; lazhet e voe he fevar nijour, beziet int e Bered Kerfaotraz e Brest. D'an 13 a viz Eost 1944 e kouezhas un nijerez Lancaster I marilhet ME757 ha kodet WS-O eus ar 9th Squadron eus ar Royal Air Force e Plougastell, lazhet e voe he seizh nijour, c'hwec'h anezhe a zo douaret e bered ar gumun hag an hini all e Hottot-les-Bagues War Cemetery (Bro-C'hall)^[4];
  • dieubet e voe Plougastell-Daoulaz d'an 28 a viz Eost 1944 gant lu ar Stadoù-Unanet^[5].
• E 1994 e oa savet Pont an Hirwazh a zeue da aesaat d'ar c'hirri-tan an hent war-zu Brest a oa gwall ziaes abred diouzh ar mintin pe war dro 6 eur abardaez. Da heul digoradur ar pont nevez eo kresket buan ar boblañs hag emañ bremañ Plougastell e-barzh Brest Meurgêr.

Ar Brezoneg er Skol

• 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol^[6].

Ya d'ar brezhoneg

• D’an 28 a viz Here 2005 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.
• D'an 21 a viz Ebrel 2006 e oa bet roet d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg live 1.
• D'ar 14 a viz Genver 2011 e oa bet roet d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg live 2.
• Al live 3 oa bet roet d'ar gumun.

Deskadurezh

• Klasoù divyezhek zo eno abaoe 1995.
• E distro-skol 2022 e oa enskrivet 457 skoliad er c'hlasoù divyezhek (26,7 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)^[7]

Bugaligoù

• Ar Vagouri La Bambinerie hag an Diwallerezh Mini-Mômes a zo gant un tañva d'ar yezh.

• Kalvar gant 180 den kizellet outañ (XVII^vet kantved)
• Iliz Sant Pêr (Plougastell) Adsavet goude an Eil Brezel-Bed)
• Karnel (XVII^vet kantved) deuet eus ar C'hloastr-Pleiben hag adsavet nes d'an iliz-parrez Sant-Pêr
• Pont an Hirwazh savet e 1990-1994
• Pont Albert-Louppe (“Pont Plougastell”) savet e 1927-1930
• Roc'h Koad Pehen pe Roc'h an Impalaerez
• Koad Kererod
• Chapel Itron Varia ar Feunteun Wenn (XVI^vet kantved)
• Chapel Sant-C'hlaoda (XVI^vet ha XVIII^vet kantved)
• Chapel Sant-Treveur (XVI^vet ha XVII^vet kantved)
• Chapel Sant-Wenole (Sant-Nolo) (XVI^vet kantved)
• Chapel Sant-Dren (XVI^vet kantved)
• Chapel Langristin (XVI^vet kantved)
• Chapel Sant-Langiz (XVII^vet kantved)
• Chapel Sant-Yann (XV^vet ha XVII^vet kantved)
• Mirdi ar Sivi hag ar Glad
• Maner Kererod

Bezioù ar C'hommonwealth e bered ar gumun

Bro	Niver a vilourion
Aostralia	4 (Aerlu)
Rouantelezh-Unanet	2 (Aerlu)
Hollad	6

Izili un ekipaj nijerez e oant holl. Mervel a rejont e-pad an Eil Brezel Bed d'an 13 a viz Eost 1944 pa gouezhas o c'harr-nij (Lancaster I marilhet ME757 ha kodet WS-O) e Plougastell-Daoulaz^[8],[9].

^[10]

Gevellet eo Plougastell gant:

bro	kêr	abaoe
Iwerzhon	Cathair na Mart	1977
Kernev-Veur	Essa	1987
Sikilia	Ciminna
Transilvania	Nyárádremete

• Klaoda ar Prad, skrivagner brezhoneg, en deus tremenet e vugaleaj eno.

Tud ganet eno

• 1869: Félix Le Dantec, bevoniour.
• 1913: Goulven Jacq, skrivagner brezhoneg.
• 1946: Yann Gerven, skrivagner brezhoneg.

Tud marvet eno

• 1928: Charles Filiger, livour.
• 2013: Kristian Brisson, skrivagner brezhoneg.

Ardamezeg ar familhoù

	Audren, aotrounez la Villeneuve / Kernevez	En argant e c'hilhog en sabel

^[11]

Brudet eo sivi Plougastell. Diwar o fouez eo bet savet stumm brezhonek ar ganaouenn saoznek Strawberry Fields Forever.

• Jacq, Goulven, Pinvidigezh ar Paour, Al Liamm, 1977 (eñvorennoù eus e vugaleaj e Plougastell).
• Marie Joseph Quintin - Kervella, Hervé Quintin, Plougastel de ma jeunesse, Éditions Le Télégramme 2005.
• Lan Rozmoal, Plougastell, torret e ziouaskell !, Emgleo Breiz, 1995 (notennoù yezh).

Muioc'h a restroù diwar-benn

Plougastell-Daoulaz

a vo kavet e Wikimedia Commons.

• (br) Plougastell-Daoulaz war Geobreizh
• (fr) L'Ouest en mémoire (Ina) - Kroaz vras Plougastell-Daoulaz
• L'Ouest en mémoire (Ina) - Sivi kentañ Plougastell-Daoulaz 1964 (mut)