Бера
Цергаш йолу чкъург йа бера, кӀомсар — экъа кепара цергийн хьийзар кхечуьнга доккху механизман цилиндран йа конусан кепара коьрта дакъа .
Дукха хьолехь терминаш цергийн чкъург, бера, кӀомсар синонимаш йу, амма цхьацца авторша ламастехь олу коьрта цергийн чкъургах бера, ткъа лелоргах — чкъург[1]. «Бера» дош схьадаларх ма-дарра хууш дац.
Цергийн чкъургаш дукха хьолехь лелайо шишша тай-тайпана цергаш йолуш, Ӏалашо валийн хьийза момент а, гуонийн барам а чуйолучехь а, арайолучехь а хийцар йолуш. Хьийзаран момент арахьара чуйогӀу чкъургах, шех схьайолучух, олу коьртаниг, ткъа шен тӀера момент схьаоьцучух — лелорг. Нагахь коьрта чкъурган диаметр жима йелахь, тӀаккха лелорган чкъурган хьийза момент тӀекхета хьийзаран моментан чоьтах охьайолу, хьала а йолу пропорцица. ДӀайаларан йукъаметтигца, хьийза момент тӀекхетарца пропорцица охьайер йу лелорган беран хьийзаран сенан сихалла, ткъа церан эцар — механикин нуьцкъалалла — хийцалур йац. И йукъаметтиг нийса йу дикачу меттигна, оцу механизмийн амалера хьекхайалар а, кхин эффекташ а ца ларахь.
аьрру агӀор — коьрта, аьтту агӀор — лелорг чкъург
Истори
Ша механикин хьийзар кхечуьнга доккху механизман ойла хьалайоьду кираайдириган ойлане. Шен белхан хьесапца бера чаккхе йоцу зеразакъ йу, шена чохь шолгӀачун, лелорган беран роль лелайо адамо, дийнато, хино, мохо, кхин дӀа а. Адамо сихха терго йина, кираайдириган зеразакъ йеха мел хуьлу, ницкъ кӀезиг байаран. Хьанна а, маца а дагадеина ши кираайдириг цхьаьна таса билггала хууш дац. Амма хетарехь и болх кхоллабелла масех регионехь цхьаьна хенахь, хӀунда аьлча иза логика агӀор хьекъале хилла.
Тайп-тайпана диаметран зеразакъан шина чкъурган системица, болам дӀабелла ца Ӏаш хийца таро йу. Нагахь лелорг йоккха чкъург йалахь, арадовлучехь вай сихалла йойур йу, амма оцу хьийза моменто цергийн хьийзар кхечуьнга доккху механизм тӀетуху. И момент аьтту болаш йу, «болам» чӀагӀбан» оьшучехь, масала, йеза хӀума ойуш. Амма тасадалар дӀалу шера чкъургийн тоъал онда дац, чкъургаш шерша. Цундела шерачу чкъургийн меттана лело йехира цергийн чкъургаш.
Шира Мисрахь латташна хи дуьллуш стерчаша хьийзадо механизмаш, уьш лаьттара дечиган цергийн чкъургех а, алсама чамеш долчу чкъургех а.
Цергийн меттана йуьхьанца лелайора дечиган цилиндран кепара йа нийса сенаш болу пӀелгаш, уьш хӀиттадо дечиган хӀозан йисташкахула.
Вайн эрал I бӀешо хьалха кечйина Антикитеран механизм лаьттара иттаннаш металлан кхо СА болу цергийн чкъургех[2].
Цилиндран цергийн чкъургаш
АгӀонан тӀера хьаьжча чкъургийн цергийн хуьлу эвольвентан агӀонан кеп. Амма хьийзар кхечуьнга доккху механизман хуьлу цергийн гоьрга а, циклоидан а кепаш. Цул сов, храповой механизмашкахь лелайо цергийн чкъургаш симметри йоцу церган агӀонан сурт долу.
Эвольвентан цергийн чкъурган параметраш:
- m — чкъурган модуль. Тасайаларан модуль олу асанан барамах 3,14-зза кӀезиг йолу гуонан гӀулчал P йа гӀулчан йукъаметтиг муьлххачу цергийн чкъурган концентрийн гуонан π-нна, аьлча а модуль — цхьаьна церганна богӀу бекъаран гуонан диаметран миллиметрийн барам. ТаьӀна а, сирла а чкъурган цхьатерра модуль йу. Уггаре коьрта параметр, стандарт йина йу, билгалйоккху цергийн хьийзар кхечуьнга даккхар чӀогӀаллин чот йарца. Хьийзор кхечунга даккхар ницкъ алсама мел хуьлу, алсама хуьлу модулан барам. Цунна чухула лору йисина параметраш. Модуль йусту миллиметршкахь, лору лахарчу формулица:
Хьажа кхин а
- Вал
- Вал-бера
- Сема
- Шарнир
- Цергийн хьийзар кхечуьнга доккху механизм
- Механикин хьийзар кхечуьнга доккху механизм
- Вариатор
- Планетаран хьийзар кхечуьнга доккху механизм
- Механикин хьийзар кхечуьнга доккху механизман ботт
- Автоматикин хьийзар кхечуьнга доккху механизман ботт
- Мотор-редуктор
- Беранан гӀу
- en:Magnetic gear
Хьажоргаш
- Музей шестерён и зубчатых колёcАрхивйина 2019-12-25 — Wayback Machine
Билгалдахарш
Литература
- ГОСТ 16530-83. Передачи зубчатые. Общие термины, определения и обозначения.
- ГОСТ 9563-60. Колёса зубчатые. Модули.
- Зубчатые колеса // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- Общетехнический справочник / Под ред. Скороходова Е. А.. — М.: Машиностроение, 1982. — С. 416.
- Гулиа Н. В., Клоков В. Г., Юрков С. А. Детали машин. — М.: Издательский центр «Академия», 2004. — С. 416. — ISBN 5-7695-1384-5.
- Богданов В. Н., Малежик И. Ф., Верхола А. П. и др. Справочное руководство по черчению. — М.: Машиностроение, 1989. — С. 438—480. — 864 с. — ISBN 5-217-00403-7.
- Анурьев В. И. Справочник конструктора-машиностроителя: В 3 т. / Под ред. И. Н. Жестковой. — 8-е изд., перераб. и доп.. — М.: Машиностроение, 2001. — Т. 2. — 912 с. — ISBN 5-217-02964-1 (5-217-02962-5), ББК 34.42я2, УДК 621.001.66 (035).
- Фролов К. В., Попов С. А., Мусатов А. К., Тимофеев Г. А., Никоноров В. А. Теория механизмов и механика машин / Колесников К. С. — Издание четвёртое, исправленное и дополненное. — М.: Издательство МГТУ им. Н. Э. Баумана, 2002. — Т. 5. — С. 452—453, 456-459, 463-466, 497-498. — 664 с. — (Механика в техническом университете). — 3000 экз. — ISBN 5-7038-1766-8.
- Леонова Л. М., Чигрик Н. Н., Татаурова В. П. Зубчатые передачи. Элементы расчета и конструирования: Методические указания. — Омск: Изд-во ОмГТУ, 2005. — 45 с.