جیێی سیا

جیێی بە گشتی وەک سیا جیێ(夏桀) ناسراوە یان وەک جیێی سیا، ناوی کەسی خۆی لو گویی (履癸) بوو^[٣] جیێ چووە سەر تەختی شاھانە لە ساڵی ڕێنچێن(壬辰) ^[٤][٥] پایتەخەتی ئیمپراتۆریەتەکە ناوی ژێنسون بوو، کە پاشا جیێی لەوێدا ژیا بۆ ماوەی سێ ساڵ و دواتر دەستی بە نۆژەنکردنەوەی کۆشکەکەی کرد^[٤][٥] دوای تێپەربوونی کەمێک لە سەردەمەکەی ھەڕەمی ڕۆنگی(容台) ڕوخاند وە کودەتایەکی بەناوی چوانیی وەستان کە لەلایەن خەڵکانی چوانیی کرابوو (ئاکا فێی خەڵکانی بەربەری) وا دیارە کودەتاکە لە کاتی چوونیان بۆ چی، لە نزیک فێی دەستی پێکردبوو

باوکی جێی پاشا فای بوو.

شێوازی فەرمانڕەواییکردن

وا دیارە جیێ بەوە ناسراوە کە لە ژیانێکی شاھانەدا ژیابێت و دەستی بە ڕابواردن و گوێنەدان و وەلانانی وڵات کردبێت^[٢][٣] بە شێوەیەکی گشتی رقی لەم کەسانە بوو کە قسەیان پێ دەوت و سەرزەنشتی پاشا جیێیان ئەکرد، و زۆربەی کەسەکانیش لێی ئەترسان.^[٦]لە شەشەم ساڵی فەرمانڕەوایەتی ئاھەنگێکی لە کۆشک ئامادەکرد و نوێنەری وڵاتانی دراوسێ و شانشینەکانی بانگھێشت کرد، وە لە یانزەم ساڵی فەرمانڕەوایەتی بانگھێشتی نوێنەری کەسانی بەربەری خەڵکانی چیژۆنگ کرد، بەڵام ئەوان نەھاتن بۆیە جیێ ھێرشی کردنە سەر و داگیری کردند^[٤][٥]

لە سیانزەم ساڵی فەرمانڕەوایی کردن، یایتەختەکەی لە ژێنسون بۆ ھێنان گواستەوە، وە لەم ساتەدا دەستی بە بەکارھێنانی کورسی نی یان (輦) یان سێدان کرد کە لەلایەن کارگوزارەکانیەوە ھەڵدەگیرا.^[٤][٥]

ساڵی دواتر پێشڕەوی ھێزێکی سەربازی کرد بۆ مینشان و لەوێدا دوو کچەکەی پاشا مینشانی دۆزیەوە، کە بریتی بوون لە وان و یان، و ئەوان ھاوسەرگیریان نەکردبوو بۆیە جیێ لەگەل خۆی بردنی وەک ھاوسەری خۆی و ناوی گۆڕین بۆ ژاۆ و ھوا ھەرچۆنێک بێت پاشا جیێ ھاوسەرە سەرەتاکەی واز لێھێنا (مۆ سی - 妹喜) و ھەڕەمێکی بۆ دروست کرد لە سەرەوەی کۆشکەکەی تا لەوێدا بژیەت^[٤][٥]

دەریاچەی ئەلکحول

بە گوێرەی سەرچاوەیەکی کتێبی لیو سیانگ (کتێبی لیێنو ژوان) کە لە نێوان ساڵانی ١٨ی پێش زاین نوسراوەتەوە، پاشا جین گەندەڵی کردووە و بە ڕابواردن دروستکردنی مەلەوانگەیەکی ئەلکحول بۆخۆی و تیایدا.^{[ژێدەر پێویستە]}

• دەروازەی ژیاننامە
• دەروازەی مێژوو
• دەروازەی چین
• دەروازەی خەڵکی بەربەر