Байкал-Амур магистралĕ
Байка́л-Аму́р магистра́лĕ (БАМ) — Тухăç Çĕпĕрпе Инçет Тухăçăн чукун çулĕ.[1]
хальхи утăм тата истори утăмĕ,
Байкал-Амур магистралĕ — симĕс сăрăпа
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Чукун çул магистралĕ
Çул вăрăммăшĕ — 4287 çм. Транс Çĕпĕр магистралĕнчен Тайшетра БАМ-ран уйрăлса çурçĕртерех пырать, Ангара урлă Братскра каçать, Ленăна Усть-Кут патĕнче каçать, Северобайкальск витĕр тухса Байкала çурçер енчен иртет, кайран Тындăна çитет, Амур урлă Комсомольск-Амур-çинчи хулара каçса Лăпкă океана Совет Гаванĕнче çитет. Алдан — Томмот турачĕ (Томмот — Кердем йĕрне тăваççĕ) тата тума чарса лартнă Улак — Эльга (Эльга çĕрай упранăвĕ патнелле).
Магистралĕн трасси ытларах сăртлă вырăнпа, çав шутра Становое нагорье урлă, çиччĕ ту хысакне касса, каять. Çул çинчи чи çӳлли — Мурура перевалĕ[2] (1316,93 метр тинĕс шайĕнчен); çак перевалăн чăнкăрах тайлăкне иккĕ хăватлă туртăмпа хăпармалла, пуйăссен йывăрăшне чаракламалла пулать[3]. Трасса çинче вуннă тоннель шăтарса тунă, вĕсем хушшинче — Раççейре чи вăрăмми Çурçĕр Муй тоннелĕ.
Çул трасси 11 пысăк юханшыва каçать, çул тăршшипе 2230 пысăк та пĕчĕк кĕпер туса лартнă. Магистраль çинче 200 ытла чукун çул чарăнăвĕпе разъезд, 60 ытла хулапа паççулкă.
Магистралĕн анăç пайĕ (Таксимо чарăнăвне çити) электрифициленĕ, тухăç еннелле куçăм тепловус туртăмĕпе пырать[4].
БАМ кун-çулĕ
Кăсăк фактсем
Асăрхавсем
Çавăн пекех
- Бамлаг
- «Байкал-Амур магистральне тунăшăн» медаль
Вуламалли
- Коробов С.А. Миниатюрная летопись БАМа // Оттиск — Иркутск, 2004.
- Polunina N.M., Korobov S.A., Sutton J.M., Korobova G.W. Her Majesty — Queen of Siberia // Издательство Коробова. — Иркутск, 2008.
- Под редакцией проф. Кантора И. И. Строительно-путейское дело в России XX века // УМК МПС — Москва, 2001.
- Иван Шестак. БАМ: километры эпохи. Тында, Тындинская типография. 2009.
- Правда о БАМе. Москва. Молодая гвардия. 2004.
- Навстречу времени. Москва. Советская Россия. 1986
Каçăсем
- БАМ. Халаплă Байкал-Амур магистралĕ 2005 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 19-мӗшӗнче архивланӑ.
- Байкал-Амур магистралĕ(ĕçлемен каçă)
- БАЙКАЛ-АМУР МАГИСТРАЛӖ 2009 ҫулхи Ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнче архивланӑ.
- Голицын Михаил Владимирович, «Эльга — угольная кладовая Якутии»(ĕçлемен каçă)
- Байкало-Амурская магистраль(ĕçлемен каçă) на сайте «Горной энциклопедии».
- Е. Козловский «БАМ: как все начиналось»
- БАМ
 | Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла. |