André Derain

Yn 1880, cafodd Derain ei eni yn Chatou, Yvelines, Île-de-France, dim yn bell o'r brif ddinas Paris. Yn ôl pob sôn, cafodd Derain yr ysbrydoliaeth i baentio ar ôl cwrdd â Vlaminck neu Matisse. Er hyn, dechreuodd ef ei daith peintio yn 1895 ar ben ei hun. Wnaeth Derain cwrdd â Matisse yn nosbarthiadau peintio yn 1898, dan arweiniad Eugène Carrière, wrth astudio i fod yn beiriannydd at Académie Camillo ^[2]. Yn 1990, rhannod Derain stiwdio â Maurice de Vlaminck a dechreuon nhw beintio golygfeydd o'r gymdogaeth ond cafodd hyn ei ymyrryd o ganlyniad i Derain ymuno gwasanaethau'r fyddin at Commercy o Fedi 1901 i 1904 ^[3]. Yn dilyn ei rhyddhad o wasanaeth, perswadiodd Matisse rhieni Derain i'w adael i ddilyn gyrfa yn seiliedig ar gelf yn lle peiriannydd; o ganlyniad, mynychodd Académie Julian.^[4]

Gweithiodd Derain a Matise gyda'i gilydd trwy gydol yr haf yn 1905 ym mhentref Mediteranaidd Collioure, dyma'r lleoliad paentiodd Derain Mountains at Collioure .^[5] Blynyddoedd ar ôl hyn oedd dechreuad i'r symudiad Ffauviaeth ^[6]. Disgrifiodd critig Louis Vauxcelles gwaith Derain a Matisse, a oedd yn cael eu harddangos yn y Salon d'Automne, fel les Fauves, neu'r "wild beasts", am fod eu celf yn llawn lliwiau llachar ac annaturiol. Ym Mawrth 1906, cafodd Derain ei ddanfon i Lundain gan ddeliwr celf Ambroise Vollard i gynhyrchu cyfres o baentiadau sy'n canolbwyntio ar y ddinas. Bu Derain yn cynhyrchu 30 paentiad, 29 yn dal i fod ar gael, yn ystod ei amser yn Llundain. Yn gwbl wahanol i Whistler neu Monet, roedd ei olygfeydd, amrywiad o'r Thames a Tower Bridge, yn llawn cyfansoddiadau a lliwiau amlwg. Dywedodd critig celf T. G Rosenthal: "Nid ers Monet oes rhywun wedi dangod Llundain mor ffres a chadw'n Saesneg. Mae rhan fwyaf o'i olygfeydd o'r Thames yn defnyddio'r dechneg Pointillist, llawer o ddotiau, yn fwy nag unrhyw beth mae'n wahaniad o liwiau sef Divisionism. Mae'n effeithiol i gyfleu darniad lliw yn symudiad y dŵr dan olau'r haul."^[7]

Yn 1907, prynodd Daniel-Henry Kahnweiler stiwdio gyfan Derain, yn caniatáu sefydlogrwydd ariannol iddo. Arbrofodd â cherfluniau cerrig a symudodd i Fontmartre i fod yn agos i'w ffrind, Pablo Picasso, ac artistiaid eraill. Bu Fernande Olivier, meistres i Picasso ar y pryd, yn disgrifio Derain^[8] fel:

Slim a cain, gyda lliw bywiog a gwallt du wedi'i enameiddio. Gyda chic Saesneg, braidd yn drawiadol. Gwasgodau ffansi, clymau mewn lliwiau crai, coch a gwyrdd. Gyda phibell yn ei enau ar bob adeg, phlegmatic, gwatwar, oer, dadleuwr.

Gan ddangos dylanwad Cubism a Paul Cézanne, newidiodd ei balet i donau tawel a llai llachar.^[9] Yn ôl Gertrude Stein, cafodd Derain yr ysbrydoliaeth o gerfluniau Affricanaidd amser cyn Picasso ^[10]. Am lyfr cyntaf Guillaume Apollinaire, L'enchanteur pourrissant yn 1909, arddangosodd Derain torluniau pren yn arddull Primitivism.

Arddangosodd ei waith yn 1910 yn Neue Künstlervereinigung^[11], Munich, yn olyniaeth Der Blaue Reiter^[12] yn 1912 ac yn semenaidd Armory Show yn Efrog Newydd. Yn ychwanegol, darluniodd casgliad o gerddi gan Max Jacob yn 1912.

Adlewyrchodd gwaith Derain ei astudiaeth o'r Hen Feistriaid ar yr adeg hon. Roedd yna newid i'r lliw a lleihad llym i'r ffurfiad; mae'r blynyddoedd rhwng 1911 ac 1914 yn cyfeirio at ei amser gothig. yn 1914, cafodd ei ddanfon i wasanaethu'r fyddin yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Yn 1919, cafodd ei rhyddhau a'r unig waith oedd yn bosib iddo gwblhau oedd yn 1916, cyfres o ddarluniau am lyfr cyntaf André Breton, Mont de Piete.

Ar ôl y rhyfel, cafodd Derain ei gymeradwyo am arwain adnewyddiad clasuriaeth. Bu Derain yn cael ei edmygu am gadw at draddodiadau gan adael ei flynyddoedd Fauviaeth tu ôl.^[13] Yn 1919, dyluniodd y bale La Boutique fantasque am Diaghilev, arweinydd y Ballets Russes.^[14] Llwyddiant oedd hyn ac roedd nifer o ddyluniadau dawnsio bale yn dilyn.

Yn 1928, cafodd Derain ei wobrwyo am ei fywyd llonydd, Dead Game, a dechreuodd i arddangos ei waith tramor - Llundain, Berlin, Frankfurt, Düsseldorf, Dinas Efrog Newydd a Cincinnati, Ohio.^[8]

Bu Derain yn byw ym Mharis yn ystod meddiannaeth yr Almaenwyr dros Ffrainc, yn yr Ail Ryfel Byd. Bu'r Almaenwyr yn gystal â Derain oherwydd ei fod yn cynrychioli diwylliant bri o Ffrainc. Derbyniodd Derain gwahoddiad i ymweld â'r Almaen yn swyddogol yn 1941, teithiodd gydag artistiaid o Ffrainc eraill i Ferlin i arddangosfa Natsïaidd Arno Breker, artist swyddogol.^[9] Roedd presenoldeb Derain yn yr Almaen yn achosi colled o gyn cefnogwyr ar ôl y Rhyddhad o ganlyniad iddo'n cael ei ddefnyddio am bropaganda'r Natsïaid.^[15]

Blwyddyn cyn ei farwolaeth yn 1954, dioddefodd o heintiad y llygaid a ni wellodd o hyn. Bu farw yn 1954 pan gafodd ei daro i lawr gan gerbyd yn Garches, Hauts-de-Seine, Île-de-France.^[16]

Testun prif arddangosfa Courtauld Institute, 27ain o Hydref 2005 i 22ain o Ionawr 2006, oedd paentiadau Derain o Lundain .^[17]

Casgliadau cyhoeddus sy'n cadw gwaith gan André Derain:

• Amgueddfa Celfyddydau Cain, Ghent, Gent
• Museum de Fundatie, Zwolle, yr Iseldiroedd

• Clement, Russell (1994). Les Fauves: Llyfr Ffynonellau . Gwasg Greenwood.ISBN 0-313-28333-8ISBN 0-313-28333-8.
• Cowling, Elizabeth; Mundy, Jennifer (1990). Ar Dir Clasurol: Picasso, Léger, de Chirico a'r Clasuriaeth Newydd 1910–1930 . Llundain: Oriel Tate.ISBN 1-85437-043-XISBN 1-85437-043-X
• Diehl, Gaston (1977). Derain . Cyhoeddwyr y Goron, Inc.ISBN 0517037203 .
• Hamilton, George Heard (1993). Peintio a Cherflunio yn Ewrop, 1880–1940 . Gwasg Prifysgol Iâl.ISBN 0300056494ISBN 0300056494.
• Sotriffer, Kristian (1972). Mynegiadaeth a Ffauviaeth . McGraw-Hill.OCLC 1149407OCLC 1149407.

• André Derain yn yr Oriel Gelf Genedlaethol
• Gweithiau gan André Derain (parth cyhoeddus yng Nghanada)
• Catalogau arddangosfa André Derain
• Gelett Burgess, "The Wild Men of Paris, Matisse, Picasso a Les Fauves", 1910, Cofnod Pensaernïol
• André Derain, Amgueddfeydd ac Orielau Celf Gyhoeddus Ledled y Byd, Artcyclopedia