Cap llaeth dwn
| Cap llaeth dwn Lactarius helvus
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Russulales |
| Teulu: | Russulaceae |
| Genws: | Lactarius[*] |
| Rhywogaeth: | Lactarius helvus |
| Enw deuenwol | |
| Lactarius helvus (Fr.) Fr. | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Russulaceae yw'r Cap llaeth dwn (Lladin: Lactarius helvus; Saesneg: Fenugreek Milkcap).[1] 'Y Capiau Llaeth' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Mae'r gair 'llaeth; (neu lefrith) yma'n cyfeirio at ddiferion o latecs, neu sudd gwyn a welir yn crynhoi oddi tan degyll y fadarchen. Mae'r teulu Russulaceae yn gorwedd o fewn urdd y Russulales. Disgrifiwyd ac enwyd y tason yma'n wreiddiol gan y naturiaethwr Elias Magnus Fries.
Ceir cemegolion o fewn y ffwng yma sy'n wenwynig.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop ac mae'n byw ar dwyni glan y môr, yng Nghymru.[2]
Lliw sborau'r fadarchen hon yw lliw croen. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un wedi'i wasgu. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel mycorhisa.
Ffyngau
Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[3] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[4] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Russulaceae
Mae gan Cap llaeth dwn ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Cap llaeth saffrwm ffug | Lactarius deterrimus |  |
| Lactarius semisanguifluus | Lactarius semisanguifluus |  |
| Russula luteola | Russula luteola | |
| Russula luteoloalba | Russula luteoloalba | |
| Russula luteomaculata | Russula luteomaculata | |
| Russula luteopulverulenta | Russula luteopulverulenta | |
| Russula luteoviolacea | Russula luteoviolacea | |
| Russula luteovirens | Russula luteovirens | |
| Russula lutescentifolia | Russula lutescentifolia | |
| Russula lymanensis | Russula lymanensis |
Gweler hefyd
Cyfeiriadau
Safonwyd yr enw Cap llaeth dwn gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.