Suriya

Suriya
Suriya;
Desmal û Arma
Melumat
Ware	Dewlete
Mıntıqa	Rocakewtena Miyani
Embıryani	Tırkiya, İsrail, Iraq, Urdun û Lubnan
İdare	People's Assembly of Syria
Erd	185 180 km2
Nıfus	22 933 531
Hıkumet	Sistemê serdareya nimeyın
Serdar	Beşer Esad
Kodê telefoni	+963
Leteyê saete	UTC+02.00
Kodê interneti	.sy
Zıwano resmi	Erebki
Merş	Humat ad-Diyar
Cayo tewr berz	Mount Hermon
Cayo tewr nızm	Sea of Galilee
Pere	Syrian pound
Ravêrşiyayışê heqa merdıman	0,58
Xerita

Suriya, dewletê da qıtay Asyaya. Cayê xo mıntıqa ra rocawanê (ğerbê) qıtay Asya dero. Zımey (şımalê) Suriya de Tırkiya; veroc (cenub) de Urdun; rocawan (ğerb) de Lubnan u İsrail; rocakewtene (rocvetış, şerq) de Iraq estê. Paytextê Suriya sûka Şamio. Suriya ezay Mıletê Yewbiyayey (UN), Yewiya Erebi u OPECia. Suriya de sistemê idarey cumhuriyeto.

Tarix

Tarix u medeniyetê Suriya zaf dewletiyo. Medeniyetê khani Suriya u Iraq ra veciyê. Sumeran, Akkadan, Babilan u Asuriyan hem erdê Iraqi hem zi erdê Suriya de ronişte biyê. Wextê seserra 6ıne (şeşine) de Ereban erdê Suriya de hıkum kerdo. O wext sûka Şami biya paytextê Erebanê Emewiyan. Erdê Suriya zaf işğali diyê; hetê Moğolan, Tırkan u Fransızan ra. Seserra 15ıne de, Moğoli amey Suriya u her ca kerdo xırabe. Mabênê serranê 1517 u 1918ıne de İmperatoriya Usmanıcan erdê Suriya sero hukım kerdo.

Serra 1920ıne de Fransızan erdê Suriya işğal kerdo u Suriye biya yew koloniya/mıstemera Fransa.^[1] Labelê Fransa serra 1940ıne de qontrolê xo kerdo vini. Serra 1946ıne de Suriya xo reyno ra, xoser ilan kerdo.^[1] Feqet o wext ra nat darbeyanê leşkeri Suriya zaf kerda xırabe. Serra 1963ıne de Partiya Ba’athi Suriya de kontrol gırewto xo dest. Ewro mabênê Suriya u İsraili hewl niyo.

İklım u sûki

İklımê Suriya vuriyeno. Ğerbê Suriya tênıno (nemıno) u tım honıko. Şerqê xo zaf germın u huşko. Çoli tey estê, zaf huşkê. Royê Fırati zerreyê erdê Suriya ra vêreno ra. Royê Fırati Suriya de heyat dano erdê Suriya.

Bacarê gırdi:

1. Şam, nıfus: 4,5 milyon
2. Heleb, nıfus: 1,7 milyon
3. Hıms, nıfus: 700,000
4. Lazkiya, nıfus: 554,000
5. Hema, nıfus: 410,000

Sûkê Suriya zaf peyser mendê. Cengan sûkê Suriya zaf kerdê xırabe. Labelê Şam de zaf bınayê ke hetê mımariye de mıkemmel vıraziyayê, estê. Şam merkezê iqtısad u siyasetê Suriyao.

Nıfus

Nıfusê Suriya 19 milyono. Zaf mıxtelıf mılleti tede cıwiyenê zey şarê Ereban, Kurdan, Goranan, Tırkmenan, Asuriyan, Ermeniyan, Fılıstinıcan u ê bini. Zaf muhacirê Fılıstinıci Suriya de estê. Dinê Suriya İslamo, mezhebo resmi Şıi u Sunniyo. Suriya de Ehlê Heqi, yew zi tayê Xıristiyani (%10) estê. Zıwano resmi Erebkiyo, labelê xeylê merdumi Asurki, Kurdki, Goranki, Tırki qısey kenê. Nuskar u wendoğê xo zaf niyê.

Nameyê sûke	Erd (km²)	Nıfus	Sıxletiye (nıfus/km²)	Qezeyi
Dera (مُحافظة درعا)	3.730	992.000	265,95	3
Derzor (مُحافظة دير الزور)	33.060	1.200.500	36,31	3
Heleb (مُحافظة حلب)	18.500	3.234.564	174,84	10
Hema (مُحافظة حماه)	8.883	2.125.856	240,20	5
Hesiçe (مُحافظة الحسكة)	23.334	1.272.702	55,33	4
Hums (مُحافظة حمص)	42.223	1.762.500	41,74	6
İdlıb (مُحافظة ادلب)	6.097	2.100.749	344,55	5
Quneytira (قنيطرة الخراب)	1.861	81.000	67,44	2
Lezqiya (مُحافظة اللاذقية)	2.297	1.278.486	556,58	4
Reqa (مُحافظة الرقة)	19.616	919.000	46,84	3
Rif Şam (مُحافظة ريف دمشق)	18.032	2.831.738	160,40	9
Suweyda (مُحافظة السويداء)	5.550	364.000	65,58	3
Şam (مُحافظة دمشق)	1.599	2.211.042	18273,07	Federal Mıntıqa, suk çıno
Tertus (مُحافظة طرطوس)	1.892	80.000	422,83	5