Αποθέματα χρυσού
Τα αποθέματα χρυσού (αγγλικά: Gold reserve) αναφέρονται στην ποσότητα χρυσού που διαθέτει μια χώρα και συνήθως αποθηκεύονται στην κεντρική τράπεζα της. Τα αποθέματα αυτά είναι στη διάθεση των κρατικών φορέων. Ο χρυσός καθώς και τα συναλλαγματικά αποθέματα χρησιμοποιούνται σε διακανονισμούς για συναλλαγές εξωτερικού εμπορίου, για αποπληρωμή του εξωτερικού και εσωτερικού χρέους της χώρας, για επενδυτικά έργα καθώς και για την στήριξη της αξίας του εθνικού νομίσματος.
Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού εκτιμά βάσει των υπολογισμών του ότι όλος ο χρυσός που έχει εξορυχθεί ποτέ ανήλθε συνολικά σε 190.040 μετρικούς τόνους το 2019[1], ωστόσο άλλες ανεξάρτητες εκτιμήσεις ποικίλλουν έως και 20%.[2] Σε τιμή 1.250 δολαρίων ΗΠΑ ανά ουγγιά τροίας (40 δολάρια ανά γραμμάριο), που επιτεύχθηκε στις 16 Αυγούστου 2017, ένας μετρικός τόνος χρυσού έχει αξία περίπου 40,2 εκατομμύρια δολάρια. Η συνολική αξία όλου του χρυσού που έχει εξορυχθεί ποτέ, θα ξεπερνούσε τα 7,5 τρισεκατομμύρια δολάρια σε αυτήν την αποτίμηση και χρησιμοποιώντας τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Συμβουλίου Χρυσού για το 2017.[note 1]
Συνάφεια εν καιρώ πολέμου
Κατά το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας, τα αποθέματα χρυσού ενός έθνους θεωρούνταν το βασικό οικονομικό του περιουσιακό στοιχείο και ένα σημαντικό λάφυρο πολέμου.
Μια χαρακτηριστική άποψη διατυπώθηκε σε μυστικό υπόμνημα του Βρετανού Αρχηγού του Αυτοκρατορικού Γενικού Επιτελείου από τον Οκτώβριο του 1939, στην αρχή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ο βρετανικός στρατός και η βρετανική μυστική υπηρεσία καθόρισαν "μέτρα που έπρεπε να ληφθούν σε περίπτωση εισβολής στην Ολλανδία και στο Βέλγιο από τη Γερμανία" και τα παρουσίασαν στο Πολεμικό Υπουργικό Συμβούλιο:
Το Υπουργείο Οικονομικών σε συνεργασία με την Τράπεζα της Αγγλίας και το Υπουργείο Εξωτερικών, θα πρέπει να εξετάσει τα πιθανά μέσα μεταφοράς του χρυσού και των διαπραγματεύσιμων τίτλων στον ίδιο ασφαλή χώρο. Η μεταφορά πολλών εκατοντάδων τόνων χρυσού παρουσιάζει δύσκολο πρόβλημα και η φόρτωση θα διαρκούσε πολύ. Το ιδανικό θα ήταν φυσικά να μεταφερθεί ο χρυσός σε αυτή τη χώρα ή στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. [...] Τα αποθέματα χρυσού του Βελγίου και της Ολλανδίας ανέρχονται σε περίπου 70 εκατ. λίρες και 110 εκατ. λίρες αντίστοιχα. (Το Υπουργείο Οικονομικών της HM ζήτησε ιδιαίτερα να μην δημοσιοποιηθούν αυτές οι πληροφορίες, οι οποίες είναι άκρως εμπιστευτικές. Το συνολικό βάρος αυτού του ράβδου ανέρχεται σε περίπου 1800 τόνους και η εκκένωσή του θα ήταν ύψιστης σημασίας θα αποτελούσε σημαντικό πρόβλημα εάν έπρεπε να γίνει βιαστικά όταν οι μεταφορικές εγκαταστάσεις ήταν αποδιοργανωμένες).[3]
Η βελγική κυβέρνηση μετέφερε το ένα τρίτο των αποθεμάτων χρυσού της στο Ηνωμένο Βασίλειο, ένα άλλο τρίτο στον Καναδά και στις Ηνωμένες Πολιτείες και το μεγαλύτερο μέρος του υπολοίπου στη νότια Γαλλία. Μετά το ξέσπασμα του πολέμου, ο χρυσός που υπήρχε στη Γαλλία στάλθηκε στο Ντακάρ, την πρωτεύουσα της Σενεγάλης, τότε μέρος της γαλλικής αποικιακής αυτοκρατορίας. Αυτό ήταν ενάντια στις επιθυμίες της βελγικής κυβέρνησης, με τους Βέλγους να έχουν δώσει εντολή στους Γάλλους να το μεταφέρουν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν το Βέλγιο και τη Γαλλία το 1940, ζήτησαν τα βελγικά αποθέματα χρυσού που διατηρούνταν στη Σενεγάλη. Το 1941, Γάλλοι αξιωματούχοι του Βισύ κανόνισαν τη μεταφορά 4.944 κιβωτίων με 198 τόνους χρυσού σε αξιωματούχους της γερμανικής Reichsbank και η γερμανική κυβέρνηση το χρησιμοποίησε για να αγοράσει εμπορεύματα και πυρομαχικά από ουδέτερες χώρες. Η Τράπεζα της Γαλλίας αποζημίωσε πλήρως την Εθνική Τράπεζα του Βελγίου για την απώλεια του χρυσού της μετά τον πόλεμο.[4]
Αποθέματα του ΔΝΤ
Από τις αρχές του 2011, τα αποθέματα χρυσού του ΔΝΤ ήταν σταθερά στους 2.815 τόνους (90,5 εκατομμύρια ουγγιές τροίας).[5]
Επίσημα αναφερόμενα αποθέματα
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο διατηρεί τακτικά στατιστικά στοιχεία για τα εθνικά περιουσιακά στοιχεία που αναφέρονται από διάφορες χώρες.[6] Αυτά τα δεδομένα χρησιμοποιούνται από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού για την περιοδική κατάταξη και αναφορά των αποθεμάτων χρυσού χωρών και επίσημων οργανισμών.
- Στις 17 Ιουλίου 2015, η Κίνα ανακοίνωσε ότι αύξησε τα αποθέματά της σε χρυσό κατά περίπου 57 % από 1.054 σε 1.658 τόνους, ενώ αποκάλυψε τα επίσημα αποθέματά της σε χρυσό για πρώτη φορά μετά από έξι χρόνια.[7][8]
- Τον Ιούλιο του 2015, η Κρατική Τράπεζα του Βιετνάμ δήλωσε ότι τα αποθέματα χρυσού ανήλθαν συνολικά σε 10 τόνους. Ωστόσο, δεν κατατάχθηκε παρακάτω λόγω της τρέχουσας απουσίας δημοσιευμένων στοιχείων.
- Το 2019, το Κρατικό Ταμείο Πετρελαίου της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν (SOFAZ) επέκτεινε το όριο κατανομής χρυσού από 5% σε 10%, σύμφωνα με τις τροποποιήσεις που έγιναν στην Επενδυτική Πολιτική του Ταμείου για σκοπούς διαφοροποίησης.[9] Ωστόσο, η Κεντρική Τράπεζα του Αζερμπαϊτζάν δεν κατέχει χρυσό.
Ο χρυσός που αναφέρεται για καθεμία από τις χώρες στον πίνακα ενδέχεται να μην είναι πραγματικά στοιχεία της χώρας που αναφέρεται, καθώς οι κεντρικές τράπεζες γενικά δεν έχουν επιτρέψει ανεξάρτητους ελέγχους των αποθεματικών τους. Η χρηματοδοτική μίσθωση χρυσού από τις κεντρικές τράπεζες θα μπορούσε να θέσει υπό αμφισβήτηση τις αναφερόμενες διαθέσεις χρυσού στον παρακάτω πίνακα.[10]
| Θέση | Χώρα/Οργανισμός | Αποθέματα χρυσού (σε μετρικούς τόνους) | Μερίδιο χρυσού στα αποθεματικά συναλλάγματος |
|---|---|---|---|
| 1 |  Ηνωμένες Πολιτείες | 8,133.5 | 66.3% |
| 2 |  Γερμανία | 3,359.1 | 66.0% |
| — | Διεθνές Νομισματικό Ταμείο | 2,814.0 | N/A |
| 3 |  Ιταλία | 2,451.8 | 62.9% |
| 4 |  Γαλλία | 2,436.4 | 57.8% |
| 5 |  Ρωσία | 2,298.5 | 21.4% |
| 6 |  Κίνα | 1,948.3 | 3.3% |
| 7 |  Ελβετία | 1,040.0 | 5.6% |
| 8 |  Ιαπωνία | 846.0 | 3.5% |
| 9 |  Ινδία | 754.1 | 6.9% |
| 10 |  Ολλανδία | 612.5 | 55.4% |
| — |  Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα | 504.8 | 34.3% |
| 11 |  Ταϊβάν | 423.6 | 4.3% |
| 12 |  Καζακστάν | 402.4 | 68.3% |
| 13 |  Τουρκία | 394.2[α] | 23.9% |
| 14 |  Πορτογαλία | 382.6 | 68.9% |
| 15 |  Ουζμπεκιστάν | 362.0 | 59.7% |
| 16 |  Σαουδική Αραβία | 323.1 | 3.9% |
| 17 |  Ηνωμένο Βασίλειο | 310.3 | 9.3% |
| 18 |  Λίβανος | 286.8 | 46.9% |
| 19 |  Ισπανία | 281.6 | 17.8% |
| 20 |  Αυστρία | 280.0 | 48.0% |
| 21 |  Ταϊλάνδη | 244.2 | 5.8% |
| 22 |  Πολωνία | 230.8 | 8.1% |
| 23 |  Βέλγιο | 227.4 | 31.8% |
| 24 |  Αλγερία | 173.6 | 18.0% |
| 25 |  Βενεζουέλα | 161.2 | 82.9% |
| 26 |  Φιλιππίνες | 157.8 | 8.5% |
| 27 |  Σιγκαπούρη[14] | 153.7 | 2.1% |
| 28 |  Βραζιλία | 129.7 | 2.1% |
| 29 |  Σουηδία | 125.7 | 11.8% |
| 30 |  Νότια Αφρική | 125.3 | 12.6% |
| 31 |  Μεξικό | 119.9 | 3.3% |
| 32 |  Λιβύη | 116.6 | 8.4% |
| 33 |  Ελλάδα | 114.1 | 46.5% |
| 34 |  Νότια Κορέα | 104.4 | 1.3% |
| 35 |  Ρουμανία | 103.6 | 11.1% |
| — | Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών | 102.0 | — |
| 36 |  Ιράκ | 96.4 | 8.8% |
| 37 |  Ουγγαρία | 94.5 | 13.7% |
| 38 |  Αίγυπτος | 80.9 | 11.7% |
| 39 |  Αυστραλία | 79.8 | 8.1% |
| 40 |  Κουβέιτ | 79.0 | 9.2% |
| 41 |  Ινδονησία | 78.6 | 3.1% |
| 42 |  Δανία | 66.5 | 4.7% |
| 43 |  Πακιστάν | 64.6 | 18.0% |
| 44 |  Αργεντινή | 61.7 | 9.5% |
| 45 |  Κατάρ | 57.4 | 7.8% |
| 46 |  Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα | 55.4 | 2.4% |
| 47 |  Λευκορωσία | 53.4 | 36.7% |
| 48 |  Καμπότζη | 50.4 | 14.4% |
| 49 |  Φινλανδία | 49.0 | 17.1% |
| 50 |  Ιορδανία | 43.5 | 16.2% |