Βορειοανατολικές καυκάσιες γλώσσες
Οι βορειοανατολικές καυκάσιες γλώσσες, αποκαλούμενες επίσης ανατολικές καυκάσιες ή ναχο-νταγκεστανικές γλώσσες, αποτελούν μια οικογένεια γλωσσών που ομιλούνται στις ρωσικές Δημοκρατίες του Νταγκεστάν, της Τσετσενίας και της Ινγκουσετίας, καθώς και στο βόρειο Αζερμπαϊτζάν. Ομιλούνται επίσης σε πληθυσμούς της διασποράς λαών των περιοχών αυτών στη Δυτική Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή.
Γλωσσολογικά χαρακτηριστικά
Φωνολογία
Ιστορικώς ο αριθμός των φωνημάτων των βορειοανατολικών καυκάσιων γλωσσών πιστευόταν ότι ήταν σημαντικά μικρότερος εκείνων των γειτονικών βορειοδυτικών καυκάσιων γλωσσών. Ωστόσο, πιο πρόσφατες έρευνες απεκάλυψαν ότι πολλές από τις βορειοανατολικές γλώσσες του Καυκάσου είναι πολύ πλουσιότερες σε φωνήματα από όσο θεωρούσαν οι γλωσσολόγοι, με κάποιες από αυτές να διαθέτουν έως και 70 φωνήματα συμφώνων.[1] Πολλές περιλαμβάνουν επιγλωττιδικά, φαρυγγικά και τριβόμενα σύμφωνα. Η φωνολογία αυτών των γλωσσών είναι επίσης αξιοσημείωτη για τη χρήση τεσσάρων κατηγοριών συμφώνων κατά ηχηρότητα (αντί δύο των ευρωπαϊκών γλωσσών): των ηχηρών, των άηχων, των εκτοξευτικών (ejective) και των τεταμένων (tense), κάτι που συνεισφέρει στον μεγάλο φωνηματικό τους πλούτο.[2] Οι περισσότερες γλώσσες της οικογένειας χρησιμοποιούν αντιθετικά τα τεταμένα και ασθενή σύμφωνα. Τα τεταμένα σύμφωνα χαρακτηρίζονται από την ένταση της αρθρώσεώς τους, πράγμα που οδηγεί φυσιολογικά σε επιμήκυνσή τους.
Στα φωνήεντα δεν συναντούμε τόσο μεγάλη ποικιλία φωνημάτων, αλλά υπάρχουν εξαιρέσεις, όπως η τσετσενική γλώσσα, η οποία έχει τουλάχιστον 28 φωνήεντα, διφθόγγους και τριφθόγγους.[3]
Μορφολογία
Οι βορειοανατολικές καυκάσιες γλώσσες χαρακτηρίζονται από ισχυρή επιθηματική συγκόλληση. Τα ουσιαστικά εμφανίζουν κρυφή κατηγοριοποίηση. Τέτοιες κατηγορίες κυμαίνονται από δύο έως οκτώ σε διαφορετικές γλώσσες της οικογένειας. Ως προς τον γραμματικό αριθμό, μπορεί να υπάρχει διάκριση ανάμεσα στον ενικό και στον πληθυντικό ή όχι, αλλά και η ίδια η «πληθυντικότητα» μπορεί να επηρεάσει την κατηγορία στην οποία ανήκει ένα ουσιαστικό.[4] Σε κάποιες περιπτώσεις παρατηρείται ένας «συλλογικός αριθμός». Πολλές γλώσσες διακρίνουν μεταξύ «τοπικών» και «λειτουργικών» πτώσεων[5], και σε κάποιο βαθμό μεταξύ ορθών και πλαγίων πτώσεων.
Παραπομπές
Πηγές
- NICHOLS, Johanna (2003), «The Nakh-Daghestanian Consonant Correspondences», στο: TUITE, Kevin; HOLISKY, Dee Ann, επιμ., Current Trends in Caucasian, East European, and Inner Asian Linguistics: Papers in Honor of Howard I. Aronson, Amsterdam: Benjamins, σελ. 207–251, ISBN 978-1-58811-461-7, https://books.google.com/books?id=REPC96ddSc0C&q=Current+Trends+in+Caucasian,+Inner+Asian+Nakh-Daghestanian&pg=PA207
- SCHULZE, Wolfgang (April 21, 2013), «The Languages of the Caucasus», The Languages of the Caucasus, IATS University of Munich, http://wschulze.userweb.mwn.de/lgxcauc.pdf
- SCHULZE, Wolfgang (2007), «Personalität in den ostkaukasischen Sprachen», Munich Working Papers in Cognitive Typology, IATS University of Munich, http://www.lrz.de/~wschulze/mwpct4.pdf, ανακτήθηκε στις 2021-07-24
- SCHULZE, Wolfgang (2001), «Die kaukasischen Sprachen», La typologie des langues et les universaux linguistiques, 2, Berlin/New York: Mouton de Gruyter, σελ. 1774–1796
- WUETHRICH, Bernice (19 May 2000), «Peering Into the Past, With Words», Science 288 (5469): 1158, doi:, http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/288/5469/1158
