Μετάφραση των Εβδομήκοντα

Σύμφωνα με την παράδοση, 72 Ιουδαίοι λόγιοι της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου άρχισαν το έργο της μετάφρασης αυτής περίπου το 280 π.Χ. Αργότερα και χάριν συντομίας καθιερώθηκε ο αριθμός 70, κι έτσι προέκυψε η ονομασία Μετάφραση των Εβδομήκοντα. Προφανώς, η μετάφραση αυτή ολοκληρώθηκε μέσα στον 3ο αιώνα π.Χ. κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Πτολεμαίου Β' του Φιλαδέλφου. Η γλώσσα της Μετάφρασης των Εβδομήκοντα ήταν η ελληνιστική κοινή που μιλιόταν στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου κατά τον 3ο και 2ο αιώνα π.Χ. Αποτέλεσε τη Γραφή που είχαν οι ελληνόφωνοι Ιουδαίοι και χρησιμοποιούνταν ευρέως τον καιρό του Ιησού Χριστού και των αποστόλων του. Στην Καινή Διαθήκη οι περισσότερες από τις 320 κατά λέξη παραθέσεις από το σύνολο των περίπου 890 παραθέσεων και αναφορών στην Παλαιά Διαθήκη βασίζονται στη Μετάφραση των Εβδομήκοντα.

Έχει διασωθεί ως τις μέρες μας και είναι διαθέσιμος για μελέτη σημαντικός αριθμός αποσπασμάτων της Μετάφρασης των Εβδομήκοντα, τα οποία είναι γραμμένα σε πάπυρο. Αυτά είναι ιδιαίτερα πολύτιμα, επειδή ανήκουν στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους και, μολονότι συχνά είναι μόνο λίγα εδάφια ή κεφάλαια, βοηθούν να καθοριστεί τι ακριβώς έλεγε αρχικά το κείμενο της Μετάφρασης των Εβδομήκοντα. Η συλλογή των Παπύρων Φουάντ (Αρ. 266 στον Κατάλογο Χειρογράφων) ανακαλύφθηκε στην Αίγυπτο το έτος 1939 και έχει εξακριβωθεί ότι είναι του 1ου αιώνα π.Χ. Περιέχει τμήματα των βιβλίων της Γένεσης και του Δευτερονομίου. Άλλοι πάπυροι χρονολογούνται στον 4ο αιώνα μ.Χ. περίπου, τότε που άρχισε να χρησιμοποιείται ως υλικό για τα χειρόγραφα η πιο ανθεκτική περγαμηνή βέλουμ (vellum), που ήταν εξαίρετης ποιότητας και φτιαχνόταν συνήθως από δέρμα μοσχαριού, αρνιού ή κατσικιού.

Σήμερα υπάρχουν διαθέσιμα εκατοντάδες χειρόγραφα της ελληνικής Μετάφρασης των Εβδομήκοντα σε περγαμηνή βέλουμ, καθώς και σε άλλα είδη περγαμηνής. Μερικά απ’ αυτά, που γράφτηκαν μεταξύ του 4ου και του 9ου αιώνα μ.Χ., είναι σημαντικά, επειδή καλύπτουν μεγάλα τμήματα των Εβραϊκών Γραφών. Είναι γνωστά ως μεγαλογράμματα, διότι είναι γραμμένα μόνο με μεγάλους κεφαλαίους χαρακτήρες που δεν ενώνονται μεταξύ τους. Τα υπόλοιπα λέγονται μικρογράμματα, αφού είναι γραμμένα με μικρότερους χαρακτήρες επισεσυρμένης γραφής. Τα μικρογράμματα χειρόγραφα προτιμούνταν από τον 9ο αιώνα ως τότε που εφευρέθηκε η τυπογραφία. Τα σημαντικότερα μεγαλογράμματα χειρόγραφα του 4ου και 5ου αιώνα, δηλαδή το Βατικανό Αρ. 1209, το Σιναϊτικό και το Αλεξανδρινό, περιέχουν όλα την ελληνική Μετάφραση των Εβδομήκοντα με μερικές μικροπαραλλαγές.

Η Μετάφραση των Εβδομήκοντα περιλαμβάνει κάποια επιπρόσθετα βιβλία και προσθήκες ως προς το παραδοσιακό εβραϊκό κείμενο (Τανάκ). Αυτά περιγράφονται μεταξύ των Χριστιανών ως απόκρυφα (από τους Προτεστάντες) ή δευτεροκανονικά (από τους Ορθοδόξους και Ρωμαιοκαθολικούς). Κατά τον Ιουδαϊσμό και κατά άλλες χριστιανικές ομολογίες , θεωρούνται ότι δεν είναι θεόπνευστα, σε αντίθεση με την Ορθόδοξη και Καθολική Εκκλησία όπου θεωρούνται ισόκυρα^[1] των πρωτοκανονικών.

Αυτά τα βιβλία σημειώνονται με αστερίσκο (*) ως εξής:

(*) οι Ορθόδοξοι και οι Καθολικοί το αναγνωρίζουν ενώ οι Προτεστάντες και οι Μάρτυρες του Ιεχωβά το απορρίπτουν,

(**) οι Ορθόδοξοι το αναγνωρίζουν ενώ οι Καθολικοί, οι Προτεστάντες και οι Μάρτυρες του Ιεχωβά το απορρίπτουν και

(***) κανένας δεν το αναγνωρίζει.

• Γένεσις
• Έξοδος
• Λευιτικόν
• Αριθμοί
• Δευτερονόμιον
• Ιησούς του Ναυή
• Κριταί
• Ρουθ
• Α' Σαμουήλ ή Βασιλειών Α'
• Β' Σαμουήλ ή Βασιλειών Β'
• Α' Βασιλέων ή Βασιλειών Γ'
• Β' Βασιλέων ή Βασιλειών Δ'
• Α' Χρονικών ή Παραλειπομένων Α'
• Β' Χρονικών ή Παραλειπομένων Β'
• Α' Έσδρας (**)
• Β' Έσδρας
• Νεεμίας
• Εσθήρ (όλα τα πρόσθετα (*))
• Ιουδίθ (*)
• Τωβίτ (*)
• Μακκαβαίων Α' (*)
• Μακκαβαίων Β' (*)
• Μακκαβαίων Γ' (**)
• Μακκαβαίων Δ' (***)
• Ψαλμοί (ψαλμός 151***)
• Ωδαί (περιλαμβανομένης της "Προσευχής Μανασσή") (***)
• Παροιμίαι
• Εκκλησιαστής
• Άσμα Ασμάτων
• Ιώβ
• Σοφία Σολομώντος (*)
• Σοφία Σειράχ (*)
• Ψαλμοί Σολομώντος (***)
• Ωσηέ
• Αμώς
• Μιχαίας
• Ιωήλ
• Οβδιού
• Ιωνάς
• Ναούμ
• Αββακούμ
• Σοφονίας
• Αγγαίος
• Ζαχαρίας
• Μαλαχίας
• Ησαΐας
• Ιερεμίας
• Βαρούχ (*)
• θρήνοι
• Επιστολή Ιερεμίου (*)
• Ιεζεκιήλ
• Σωσάννα (*)
• Δανιήλ (περιλαμβανομένων της "Προσευχής του Αζαρία" και "Των Τριών Παίδων Αίνεσις") (*) (ως προς τις προσθήκες)
• Βηλ και Δράκων (*)

• Σιναϊτικός κώδικας^[2]
• Βατικανός κώδικας^[3]
• Αλεξανδρινός κώδικας^[4]

Πάπυροι του Κουμράν

• 4Q119 1ος αι. π.Χ.
• 4Q120 1ος αι. π.Χ.
• 4Q121 1ος αι. π.Χ.
• 4Q122 2ος αι. π.Χ.

Πάπυρος Φουάδ

• 266 1ος αι. π.Χ.

Πάπυροι της Οξυρύγχου

• 3522 1ος αι. μ.Χ.
• 656 2/3ος αι. μ.Χ.
• 1007 3ος αι. μ.Χ.
• 4443 1/2ος αι. μ.Χ.

Κύλινδρος Ναχάλ Έβερ

• Se2grXII 1ος αι. μ.Χ.
• 8HevXIIa 1ος αι. μ.Χ.
• 8HevXIIb 1ος αι. μ.Χ.

Πάπυροι Chester beautty

• 961 4ος αι. μ.Χ.
• 962 3ος αι. μ.Χ.
• 963 2ος αι. μ.Χ.
• 964 4ος αι. μ.Χ.
• 965 3ος αι. μ.Χ.
• 966 2/3ος αι. μ.Χ.
• 967 2ος αι. μ.Χ.

Πάπυροι Ryland

• 957 (458) 2ος αι. π.Χ.
• 958 4ος αι. μ.Χ.

• Gottingen Septuagint: Vetus Testamentum Graecum Auctoritate Academiae Scientiarum Gottingensis editum (= Η Ελληνική Παλαιά Διαθήκη [των Εβδομήκοντα] που εκδόθηκε από την αρχή της Ακαδημίας Επιστημών του Γκότινγκεν) —Ακαδημία Επιστημών της Κάτω Σαξονίας στο Γκότινγκεν.

• Rahlfs - Hanhart: Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους Εβδομήκοντα (Ο΄) (Η Παλαιά Διαθήκη στα ελληνικά κατά τους Εβδομήκοντα (LXX) μεταφραστές που δημοσίευσε ο Alfred Rahlfs. Δεύτερη έκδοση αναθεωρημένη και επιμελημένη από τον Robert Hanhart το 2006).

• Brooke.McLean.Thackeray 1906.1935: (με βάση το Βατικανό κώδικα, και όπου δεν καλύπτει, τον Αλεξανδρινό)
• Swete, Henry Barclay 1835-1917: (με βάση το Βατικανό κώδικα, και όπου δεν καλύπτει, τον Αλεξανδρινό) Τόμος 1ος, 2ος, 3ος.
• Holmes & Parsons
• Tischendorf
• Paul de Lagarde
• Aldina
• Grabe, Joannes Ernestus

• Η Καθολική Εγκυκλοπαίδεια, λήμμα «Μετάφραση των Εβδομήκοντα» [1].
• Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (Encyclopedia Britannica), λήμμα «Εβδομήκοντα», έκδοση 1911, στην αγγλική [2].
• 'Όλη η Γραφή είναι Θεόπνευστη και Ωφέλιμη' , 1990, Β. & Φ. Ε. Σκοπιά.
• jan de waard,Οι εβδομήκοντα μια μετάφραση,ΔΕΛΤΙΟ ΒΙΒΛΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ τομ.3(Ιανουάριος -Δεκέμβρης 1984)σελ17-29

• Εξαπλά
• Η Μετάφραση των Εβδομήκοντα και το Τετραγράμματο
• Septuagint Manuscripts (= τα χειρόγραφα των Εβδομήκοντα)
• Η Βίβλος online (Βιβλική έρευνα)

Το κείμενο της μετάφρασης

• Η Μετάφραση των Εβδομήκοντα, από διάφορα αρχαία χειρόγραφα Αρχειοθετήθηκε 2006-08-22 στο Wayback Machine.
• Η Μετάφραση των Εβδομήκοντα από την Αποστολική Διακονία
• Η Μετάφραση των Εβδομήκοντα στα ελληνικά και στα αγγλικά από τον Σερ Λάνσελοτ Σ. Λ. Μπρέντον Αρχειοθετήθηκε 2019-10-04 στο Wayback Machine.
• Η Μετάφραση των Εβδομήκοντα στην κοινή ελληνική σε μορφή αρχείου (doc)
• Η Μετάφραση των Εβδομήκοντα on line με παραπομπές^{[νεκρός σύνδεσμος]}

Άλλες πηγές

• Η Ιστορία της Μετάφρασης των Εβδομήκοντα και η Ορολογία της (Αγγλικά)
• Πρότζεκτ για την παραγωγή μιας Ορθόδοξης Αγίας Γραφής Μελέτης της οποίας η Παλαιά Διαθήκη στηρίζεται εξολοκλήρου στην Μετάφραση των Εβδομήκοντα.
• Υπεράσπιση της παράθεσης από την Μετάφραση των Εβδομήκοντα από τους συγγραφείς των Ελληνικών Γραφών.
• Αποσπάσματα και αναφορές από την Μετάφραση των Εβδομήκοντα μέσα στις Ελληνικές Γραφές από τον Τζον Σάλζα.
• «Οι μεταφράσεις της Αγίας Γραφής και η χρήση τους στη λατρεία», άρθρο του Επίκουρου Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας Σωτήριου Δεσπότη, στον επίσημο ιστότοπο της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδος.
• A Japanese studying an ancient Greek translation of the Hebrew Bible in Göttingen, από τον Τ. Muraoka. (Αγγλικά)
• Alfred Rahlfs, Verzeichniz der griechischen Handschriften des Alten Testaments, für das Septuaginta-Unternehmen, Göttingen 1914.