Πάζαρτζικ

Το όνομα προέρχεται από τη λέξη παζάρ, από το Περσικό μπαζάρ, "αγορά"+το Τουρκικό υποκοριστικό -τσικ, "μικρό".

Η πόλη ιδρύθηκε από Τατάρους από το σημερινό Μπίλχοροντ-Ντνιστρόφσκι (στη Βεσσαραβία της Ουκρανίας) το 1485 στην αριστερή όχθη του ποταμού Έβρου, κοντά στην αγορά της περιοχής, ένα σημαντικό σταυροδρόμι στη μέση αυτής της εύφορης περιοχής και ονομάστηκε Τατάρ Πάζαρτζικ (δηλαδή «μικρή αγορά των Τατάρων»). Χάρη στην ευνοϊκή της θέση, αναπτύχθηκε γρήγορα και στις αρχές του 19ου αιώνα, έγινε το διοικητικό κέντρο της περιοχής και παρέμεινε έτσι μέχρι τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Τους επόμενους αιώνες η πόλη συνέχισε να αναπτύσσεται και εδραίωσε τη θέση της. Ακμασε το εμπόριο σιδήρου, δέρματος και ρυζιού. Η πόλη εντυπωσίαζε τους επισκέπτες με τα ωραία σπίτια και τους καθαρούς δρόμους της. Το 1718 επισκέφθηκε την πόλη ο Γκέραρντ Κορνέλιους Ντρις και έγραψε "τα σπίτια εδώ ως προς την κατασκευή, το μέγεθος και την ομορφιά τους είναι ανώτερα εκείνων της Νις, της Σόφιας και άλλων πόλεων".

Οι Ρώσοι υπό τον Κόμη Νικολάι Καμένσκι κατέλαβαν προσωρινά την πόλη μετά από σύντομη πολιορκία το 1810. Στα μέσα του 19ου αιώνα το Πάζαρτζικ ήταν μεγάλο εμπορικό και βιοτεχνικό κέντρο με πληθυσμό περίπου 25.000 ανθρώπων. Φιλοξενούσε δύο μεγάλες ετήσιες εμποροπανηγύρεις και ένα μεγάλο παζάρι κάθε Τρίτη και Τετάρτη. Υπήρχε ταχυδρομείο με τηλέγραφο.

Το 1837 ανεγέρθηκε η Εκκλησία της Θεοτόκου - σημαντικό εθνικό μνημείο, περίφημο για την αρχιτεκτονική και την ξυλογλυπτική του. Στα μέσα του 19ου αιώνα το Πάζαρτζικ έγινε σημαντικό πολιτιστικό κέντρο : το 1847 άνοιξε ένα σχολείο, το 1848 ένα σχολείο θηλέων, το 1868 ένα κοινοτικό κέντρο και το 1870 η ένωση γυναικών "Προσβέτα".

Το Πάζαρτζικ απελευθερώθηκε από τους Ρώσους στις 14 Ιανουαρίου 1878 (ν.η.). Χάρη στον Αρμένιο Οβανές Σοβατζιάν, η Τουρκική διοίκηση απέτυχε να εκτελέσει το ύπουλο και τερατώδης σχέδιό της - να πυρπολήσει την πόλη και να αφανίσει το Βουλγαρικό πληθυσμό της - πριν αποσυρθεί.

Από τις αρχές του 20ού αιώνα οι άνθρωποι κατασκεύασαν εργοστάσια, αποθήκες και κατοικίας, δημιουργώντας τη βιομηχανική συνοικία της πόλης. Από το 1959 ως το 1987 το Πάζαρτζικ ήταν πάλι διοικητικό κέντρο της περιοχής και είναι πάλι από το 1999 μετά τη διοικητική αναδιάρθρωση της Βουλγαρίας.

Τη δεκαετία του 1880 ο πληθυσμός του Πάζαρτζικ ήταν περίπου 15.000, ένας από τους μεγαλύτερους στη Βουλγαρία. Από τότε άρχισε να αυξάνεται από δεκαετία σε δεκαετία κυρίως λόγω των μεταναστών από τις αγροτικές περιοχές και τις γύρω μικρότερες πόλεις και κορυφώθηκε την περίοδο 1985-1992, ξεπερνώντας τις 80.000. Στη συνέχεια ο πληθυσμός άρχισε να μειώνεται γρήγορα, ως συνέπεια της κακής οικονομικής κατάστασης των Βουλγαρικών επαρχιών τη δεκαετία του 1990, που οδήγησε σε νέα μετανάστευση προς την πρωτεύουσα της χώρας Σόφια και το εξωτερικό. Το Φεβρουάριο του 2011 η πόλη είχε πληθυσμό 71.979 κατοίκους, ενώ ο ομώνυμος δήμος 114.817.^[2][3][4]

Σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας απογραφής του 2011 τα άτομα που δήλωσαν την εθνική τους ταυτότητα κατανέμονταν ως εξής^[5][6] :

• Βούλγαροι: 57.332 (86,3%)
• Ρομά: 3.423 (5,2%)
• Τούρκοι: 4.822 (7,3%)
• Αλλοι: 325 (0,4%)
• Απροσδιόριστοι: 495 (0,7%)
  • Μη δηλώσαντες: 5.582 (7,8%)

Σύνολο: 71.979

Η εθνική σύνθεση του Δήμου του Πάζαρτζικ είναι μεταξύ άλλων 89.787 Bούλγαροι, 10.132 Ρομά και 5686 Τούρκοι.Σύμφωνα με κάποιες αναφορές στα μέσα του 19ου αιώνα η πόλη αποτελείτο από 33 συνοικίες - 18 Τουρκικές, 12 Βουλγαρικές και 3 Ρομά. Αν και οι Βουλγαρικές συνοικίες ήταν λιγότερες ήταν πιο πυκνοκατοικημένες, ενώ Βούλγαροι υπήρχαν επίσης και στις Τουρκικές συνοικίες. Το 1865 ο πληθυσμός της πόλης ήταν 25.000, οι Βούλγαροι αποτελούσαν το 57% και οι Τούρκοι το 28,5%.^[7] Ως εμπορική η πόλη ήταν ελκυστική και για άλλους λαούς και διέμεναν εκεί για δεκαετίες αρκετά μεγάλες μειονότητες Εβραίων, Αρμενίων και άλλων, σήμερα όμως υφίστανται σε πολύ μικρότερους αριθμούς.

Η Εκκλησία της Θεοτόκου διαθέτει τις πιο εντυπωσιακές εικόνες στη Βουλγαρία έργα καλλιτεχνών της Σχολής του Ντέμπαρ, ξυλόγλυπτα σκηνών της Καινής και της Παλαιάς Διαθήκης και εικόνες του Στάνισλαβ Ντοσπέφσκι (1823-1878). Άλλα αξιοθέατα της πόλης είναι ο πύργος του ρολογιού, το εθνογραφικό και το ιστορικό μουσείο.

Όπως οι περισσότερες Βουλγαρικές πόλεις το Πάζαρτζικ έχει αναπτύξει ένα σημαντικό πεζοδρομημένο κέντρο, στο οποίο αρκετές κεντρικές πλατείες είναι τυπικό δείγμα της Ευρωπαϊκής κοινωνίας της καφετέριας και της κουλτούρας των πεζών. Στη Βουλγαρία η κουλτούρα του καφέ είναι ιδιαίτερα προφανής, με πολλές πλατείες στο κέντρο της πόλης να διαθέτουν αρκετά είδη καφέ και άνετο υπαίθριο καθιστικό.

Το Πάζαρτζικ έχει δίκτυο πεζοδρομημένων δρόμων ακόμη και πάνω από το σχετικά υψηλό βουλγαρικό μέσο όρο. Υπάρχουν πολλοί πεζόδρομοι και σε ένα σημείο υπάρχει ακόμη και μια διασταύρωση, όπου συγκλίνουν πέντε διαφορετικοί πεζόδρομοι. Οι περισσότεροι συνεχίζουν σε μεγάλο μήκος ή συνδέονται με τις υπόλοιπες πεζοδρομημένες περιοχές της πόλης και έτσι μπορούμε να πούμε ότι σχηματίζουν το δίκτυο πεζοδρόμων της πόλης.

Τις θερμότερες εποχές τα περισσότερα απογεύματα και ιδίως τα σαββατοκύριακα πολλοί άνθρωποι περιφέρονται ή κάθονται σε καφετέριες. Στην περιοχή αυτή υπάρχουν λίγα τουριστικά αξιοθέατα αλλά υπάρχουν μεγάλα σουπερμάρκετ, όπως τα Kaufland, Bila και Lidl.

• Στέφαν Ζαχαρίεφ (1810-1871), παιδαγωγός της Βουλγαρικής Εθνικής Αναγέννησης
• Κονσταντίν Βελίτσκοφ (1855-1905), ποιητής και πολιτικός
• Iβάν Μπατακλίεφ (1891-1973), γεωγράφος, ιστορικός
• Ράικο Αλεξίεφ (1893-1944), καλλιτέχνης
• Εκατερίνα Μιχαήλοβα (1956), πολιτικός
• Nίκολας Ντίτζεστς (1903-1968), ποιητής
• Σεαραφείμ Τοντόροφ (1969), ολυμπιονίκης στην πυγμαχία^[8]

• 
  Παλιό ταχυδρομείο
• 
  Σκηνή δρόμου
• 
  Κατοικία του Στάνισλαβ Ντοσπέφσκι
• 
  Εκκλησία Κοίμησης της Θεοτόκου

• Pazardzhik municipality
•  «Tatar Pazarjik» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα (11η έκδοση) 1911