Ύψιλον

Το γράμμα ύψιλον (κεφαλαίο Υ, πεζό υ) είναι το εικοστό γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου.

Στο ελληνικό σύστημα αρίθμησης έχει αριθμητική αξία υ´ = 400

Ως γράμμα χρησιμοποιήθηκε και για τον ρόλο του δίγαμμα (Ϝ, ϝ) το οποίο είναι ημίφωνο και όχι φωνήεν αλλά απαρχαιώθηκε ήδη από την αρχαιότητα. Στη νέα ελληνική έχει αυτόν τον ρόλο αποκλειστικά όταν βρίσκεται μετά από τα α, ε, η (και εφόσον δεν έχει διαλυτικά).

Στην αρχαία ελληνική κάθε λέξη που ξεκινούσε από ύψιλον γράφεται σήμερα με δασεία, εκτός από την Αιολική διάλεκτο όπου γράφεται με ψιλή (Herbert W. Smyth Greek Grammar, 1956, σελ. 10): «Τὸν δὲ κέρναντα τὸ χρύσιον ὐπόδικον» (το παράδειγμα από πέτρα του 4ου π.Χ. αιώνα στη Λέσβο, δίνει ο Jean Humbert Histoire de la langue grecque, 1972, σελ. 51).

Σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με τα γράμματα U, u, v, v, w, w, Y, y άλλων αλφαβήτων.

Το όνομα Ύψιλον μπορεί επίσης να αναφέρεται στην ομώνυμη ελληνική σειρά κόμικς Ύψιλον (κόμικς).

• αυ = [[af]] (ως αυτόνομη λέξη και ως πρώτο συνθετικό πριν από κ, π, τ, χ, φ, θ, σ, ξ, ψ), [[av]] (ως πρώτο συνθετικό πριν από β, γ, δ, ζ, λ, μ, ν, ρ και φωνήεντα)
• ευ = [[ɛf]] (ως αυτόνομη λέξη και ως πρώτο συνθετικό πριν από κ, π, τ, χ, φ, θ, σ, ξ, ψ), [[ɛv]] (ως πρώτο συνθετικό πριν από β, γ, δ, ζ, λ, μ, ν, ρ και φωνήεντα)