1. Αίγυπτος
2. Ελλάδα
3. Τεχνολογία

1. Προϊστορία
2. Βικιπαίδεια:Επιχείρηση Στρατιωτική Ιστορία

Χρονολόγιο

10ος αιώνας π.Χ.‎,9ος αιώνας π.Χ.‎,8ος αιώνας π.Χ.‎,19ος αιώνας,20ός αιώνας,

Αρχαία Εποχή (...-300)

Βεργίνα,Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας,Βιζάτιοι,Βιθύνιοι,Βοιωτοί,Βόττικες,Βρύγες,Βυζάντιοι,Γαλατικοί Πόλεμοι,Γερμανοί,Γότθοι,Δάρδανοι,Δεσσαράτες,διήρης,Δωριείς,Ελιμιώτες,Εορδαίοι,Επαμεινώνδας,Επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου,Εστιώτες,Ετρούσκοι,Ηλείοι,Θεσπρώτιοι,Θεσσαλοί,Θράκες,Ιερός Λόχος,Ιλλυριοί,Ίμβριοι,Ιούλιος Καίσαρας,ιππικό,Ιφικράτης,Ιώλκιοι,Ίωνες,Κάθοδος των Μυρίων,Καλύδνιοι,καμαραϊκά αγγεία,Κάρες,Καρχηδόνιοι,Καταδρομή στον Πειραιά,καταπέλτης,Καύνιοι,Κέλτες,Κερκυραίοι,Κεφαλήνιοι,Κικόνες,Κιν Σι Χουάνγκ,Κλεομένης Γ,Κολοσσαίο,Κολοσσός της Ρόδου,Κρεμαστοί κήποι της Βαβυλώνας,Κρήτες,Κρότωνας,Κυκλάδιοι,Λακεδαιμόνιοι,λεγεώνα,Λήμνιοι,Λέσβιοι,λόγχη,Λόκικοι,Λύκιοι,Λυκέστιοι,Μαίονες,Μακεδόνες,μακεδονική φάλαγγα,Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού,Μάχη στα Κούναξα,Μάχη της Γαβιηνής,Μάχη της Παραιτακηνής,Μάχη της Ιμέρας,Μάχη της Ισσού,Μάχη του Ισθμού της Κορίνθου,Μάχη της Ιψού,Μάχη της Μαγνησίας,Μάχη της Μαντινείας,Μάχη της Μυκάλης,Μάχη της Νεμέας,Μάχη της Πύδνας,Μάχη της Ραφίας,Μάχη της Σελασσίας,Μάχη της Χαιρώνειας,Μάχη του Γρανικού ποταμού,Μάχη του Δηλίου,Μάχη του Καντές‎,Μάχη του Υδάσπη,Μάχη των Γαυγαμήλων,Μάχη των Θερμοπυλών,Μάχη στις Κυνός Κεφαλαί (364 π.Χ.),Μάχη των Λεύκτρων,Μάχη των Πλαταιών,Μ. Αλέξανδρος,Μηδικοί Πόλεμοι,Μικρασιατική Εκστρατεία,Μινωικό Ναυτικό,μονόξυλο,Μπαντού‎,Μυκηναίοι,Μυκηναϊκός πολιτισμός,Μύσιοι,Μυστικά Όπλα των Ελλήνων,Ναυμαχία της Σαλαμίνας,Ναυμαχία των Αιγός Ποταμών,Ναυμαχία των Αργινουσών.Ναός της Αρτέμιδος στην Έφεσο,ναυτικό,Οδυσσέας,Ολυμπία,οπλίτης,οπλιτική φάλαγγα,Ορέστης,Ορέσετιοι,οχυρό,Παίονες,Παλαιολιθική Εποχή,Παμφλαγόνες,πολεμικός ελέφαντας,πανοπλία,Παράνιοι,πεζικό,πεζοναύτης,Πελαγόνες,Πελασγοί,Πελοποννησιακός Πόλεμος,πελταστής,Πενάστιοι,πεντηκόντορος,πεντήρης,Πελασγοί,Περαίβιοι,Περικλής,Περκότιοι,Πέρσες,Πίκτοι,Πισίδιοι,πολεμικός ναύσταθμος,΄Πούλχιοι,Προϊστορία,πρόμαχος,Πύλιοι,Πυραμίδες της Γκίζα,πυροβολικό,Πύρρος,Ραμσής Β΄,Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία,ρωμαϊκός στρατός,Σαλαμίνιοι,Σάμιοι,Σενταγόν Παγόδα,Σικελική Εκστρατεία,Σκύθες,Σκύριοι,Σποράδιοι,Στούπα,στρατός,Σύβαρις,Σύμιοι,Σφακτηρία,ταυροκαθάψια,τετρήρης,Τευθράνιοι,Τεύτονες,τόξο,τοξότης,τριακόντορος,τριήρης,Τρώες,Τρωικός πόλεμος‎,Τύμφαιοι,υπασπιστής,Φαίακες,Φάρος της Αλεξάνδρειας,Φθιώτιοι,Φιλισταίοι,Φοίνικες,Φρύγες,Χαλκηδόνιοι,Χαλκιδείς,Χάονες,Χατσεπσούτ,Χερσονήσιοι,Χίοι,Χρυσελεφάντινο Άγαλμα του Ολυμπίου Διός,

Μεσσαιωνική Εποχή (300-1453)

Άβαροι,Αλέξιος Α΄ ΚομνηνόςΑττίλας,Βελισάριος,Βίκινγκς,Βυζαντινή Αυτοκρατορία,γαλέρα,δρόμωνας,Εξαρχάτο της Ραβέννας,Ελιξίριο,Ελληνικές Επαναστάσεις,Ιουλιανός,ιππότης,Καπέλα Σιξτίνα,καραβέλα,κάστρο,Κωνσταντίνος Α΄ ο Μέγας,λογχοφόρος,Μαυρίκιος,Μάχη του Δάρας,Μάχη του Κλειδίου,Μάχη του Κρεσύ,Μάχη του Μαντζικέρτ,Μάχη του Χέιστινγκς,Μάχη των Ταγινών,Μεγάλο Τζαμί της Σαμάρρα,Μεσαίωνας,Ναρσής,Νικηφόρος Β΄ Φωκάς,ολκάς,Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης,Πανεπιστήμιο της Σανκόρ,Πολιορκία και Άλωση της Κωνσταντινούπολης,Πολιορκία του Μοντσεγκούρ,Σταυροφορίες,Τούρκοι,Τριακονταετής Πόλεμος,τρεμπουσέ,

Νεώτερη Εποχή (1453-1899)

αερόστατο,Αζτέκοι,Αμερικανικός Εμφύλιος Πόλεμος,ατμόπλοιο,Βομβαρδισμός του Αλγερίου,βρίκι,γαλεάντζα,γαλιόνι,γαλιότα,Γαλλική Λεγεώνα των Ξένων,γραμμωτά όπλα,Δούκας του Μάλμπορο,Ελληνική Επανάσταση,Ερμιτάζ,Ζουλού,Θεόδωρος Κολοκοτρώνης,Ίνκας,ιστιοφόρο,Ιωάννης Καποδίστριας,καραμπινιέρος,κλίπερ,Κοζάκοι,Κρητική Επανάσταση.κράνος,Μάχη στο Μανιάκι,Μάχη της Ισαντλουάνα,Μάχη της Πολτάβα,Μάχη του Άουστερλιτς,Μάχη του Βατερλό,Μάχη του Λίτλ Μπίγκχορν,Μάχη του Πέτα,Μάχη του Σέλτσου,Μάχη του Φορτ Καρολίν,Μάχη των Δερβενακίων,μεραρχία,μυοδρόμων,μυοπάρων,Μωχάμετ Αλί,Ναπολέων Α΄ Βοναπάρτης,Ναυμαχία της Κοπεγχάγης,Ναυμαχία της Πάτρας,Ναυμαχία του Ναυαρίνου,Νέιθαν Μπέντφορντ Φόρεστ,όλμος,Οράτιος Νέλσων,περίστροφο,πιστόλι,πλοίο της γραμμής,Πολιορκία της Βιέννης,Πολιορκία του Γιόρκταουν,Πολιορκία του Μεσολογγίου,πολυβόλο,Πρίγκηπας Ευγένειος,Πρωσσία,πυρίτιδα,σιδηρόφρακτο,Σούλι,στρατιωτική παράδοση,Στρογγυλό Θέατρο,Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου,τέρθιο,τζόγκα,τυφέκιο,φαλαινοθηρικό,φρεγάτα,φυσίγγι,Χερνάν Κορτές,

Σύγχρονη Εποχή (1900-...)

ΑΒΠ,ΑΠΠ,Αδόλφος Χίτλερ,Αεροναυμαχία της Σάντα Κρουζ,αεροπλάνο,αερόπλοιο,Α/Φ,Α/Φ USS Interpid,Αλβανικό Έπος,αλεξιπτωτιστής,αντιαρματικό όπλο,Α/Τ,Α/Τ Αδριάς (L67),Απόβαση στη Νορμανδία,Αραβοϊσραηλινοί Πόλεμοι,αυτοκινούμενο αντιαρματικό πυροβόλο,αυτόματο πιστόλι,Άφρικα Κορπς,ΒΒΠ,ΒΠΠ,ΒΣΙΠ,Βαλκανικοί πόλεμοι,Α/Τ Όλγα (D-15),Γερμανική Εισβολή στην Ελλάδα,Δεκεμβριανά,Εθνικός διχασμός,Ελληνική Εκστρατεία στη Μεσημβρινή Ρωσία,Εξέγερση των Μάου-Μάου,Επιδρομή στο Περλ Χάρμπορ,Επιχείρηση Bodenplate,Επιχείρηση Pedestal,Έρβιν Ρόμελ,ΕΣΣΔ,Θ/Κ,Θ/Κ. Γ. Αβέρωφ,Θ/Κ Ποτέμκιν,Θ/Κ Τιρπίτζ,Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος,Καϊτέν,καταδρομέας,Κ/Δ,Κ/Δ Ατλαντίς,Κ/Δ Γκνάιζεναου,Κατάληψη της Αλβανίας από την Ιταλία,καταστροφέας αρμάτων μάχης,Κεραυνοβόλος Πόλεμος,Κόκκινος Βαρώνος,Κόμης φον Λούκνερ,Λύκοι του Νταίνιτς,Μακεδονικός Αγώνας,Μάχες των Αδρεννών,Μάχη Ελαίας - Καλαμά,Μάχη της Αγγλίας,Μάχη της Δωδεκανήσου,Μάχη της Ελλάδας,Μάχη της Κρήτης,Μάχη της Κύπρου,Μάχη της Λίμνης της Καστοριάς,Μάχη της Μονς,Μάχη του Ανουάλ,Μάχη του Ατλαντικού,Μάχη του Λένινγκραντ,Μάχη του Κουρσκ,Μάχη του Πέλελιου,Μάχη του Πουσάν,Μάχη του Ράπιντο,Μάχη του Ρίμινι,Μάχη του Στάλινγκραντ,Μάχη του Τάνενμπεργκ,Μάχη του Χάρκοβου,Μάχη των Οχυρών,Μαχητικά αεροσκάφη,Μεραρχία Πεζικού ΙΙ,Μεσοπόλεμος,Μιγιαμότο Μουσάσι,μοτοσυκλέτα,Μπίλλυ Μίτσελ,νάρκη,Ναυμαχία της Γιουτλάνδης,Ομάδα Μακράς Εμβέλειας της Ερήμου,οξυγονοκόληση,Πάπας Παύλος ΣΤ΄,Πεντάγωνο,πολεμικό αεροσκάφος,Πόλεμος της Κορέας,Πόλεμος του Βιετνάμ,Πόλεμος του Κόλπου,πύραυλος,πυρηνικά όπλα,Σόναρ,Συνθήκη των Σεβρών,Τ/Θ,ΤΟΜΠ,τεθωρακισμένο τροχοφόρο όχημα μάχηςτείχος του Ατλαντικού,τορπίλη,Υ/Β,Υ/Β Παπανικολής (Υ-2),σκούνα,Τζάκυ Κόχραν,Υ/Β Τρίτων (Υ-5),Φρέντερικ Τζων Ουώκερ,Χάιμαν Ρικόβερ,Χρήστος ΑργυράκοςΨΠ,

Η Αραβική Δημοκρατία της Αιγύπτου (αραβικά: جمهورية مصر العربية Γκουμχουρίγια Μισρ ελ-Αραμπίϊα, όπου مصر‎ Μισρ είναι η λέξη για την Αίγυπτο) είναι ένα κράτος κυρίως της βορειοαναυολικής Αφρικής, μαζί με τη χερσόνησο του Σινά, που είναι γέφυρα ξηράς (ισθμός) στη νοτιοδυτική Ασία. Γι' αυτό το λόγο η Αϊγυπτος είναι διηπειρωτική χώρα και θεωρείται μια μεγάλη δύναμη στη Βόρεια Αφρική, τη Μεσόγειο Θάλασσα στον Ισλαμικό κόσμο και την Ερυθρά Θάλασσα. Καλύπτει μια έκταση 1.001.450 km². Η Αϊγυπτος συνορεύει προς βορειοανατολικά με τη Λωρίδα της Γάζας και το Ισραήλ, δυτικά με τη Λιβύη και νότια με το Σουδάν. Βρέχεται βόρεια από τη Μεσόγειο και ανατολικά από την Ερυθρά Θάλασσα.

H Αϊγυπτος είναι μια από τις πιο πολυπληθείς χώρες της Αφρικής και τις Μέσης Ανατολής. Η μεγάλη πλριοψηφία των 75.500.662 κατοίκων της^[1] ζει κοντά στις όχθες του ζωοδότη ποταμού Νείλου, μια έκταση περίπου 40.000 km², που είναι η μόνη αρδεύσιμη εύφορη γη της χώρας. Μεγάλες περιοχές της Ερήμου Σαχάρας είναι αραιοκατοικημένες. Πάνω από το μισό του πληθυσμού της ζει στις αστικές περιοχές και η μεγάλη πλειοψηφία του αστικού πληθυσμού ζει στις πιο πυκνοκατοικημένες πόλεις, Κάιρο (πρωτεύουσα), Αλεξάνδρεια και άλλες μεγάλες πόλεις κατά μήκος του Νείλου.

Η Αϊγυπτος είναι διάσημη για τον αρχαίο πολιτισμό της και μερικών από τα πιο διάσημα μνημεία, που περιλαμβάνουν την Γκίζα και το σύμπλεγμα των πυραμίδων και τη Σφίγγα. Στη νότια πόλη του Λούξορ περιλαμβάνει πολλά αρχαία τεχνουργήματα, όπως τον Ναός του Καρνάκ και την Κοιλάδα των Βασιλέων. Η Αίγυπτος πλατιά θεωρείται ως ένα σημαντικό πολιτικά και πολιτιστικά έθνος της Μέσης Ανατολής.

Η Αίγυπτος κατέχει, ακόμη, μια από τις πιο αναπτυγμένες οικονομίες στη Μέση Ανατολή, με τομείς όπως ο τουρισμός, η γεωργία, η βιομηχανία και οι υπηρεσίες, που μοιράζονται σχεδόν ίσα μερίδια του ΑΕΠ της χώρας. Συνολικά, η Αιγυπτιακή Οικονομία είναι ταχεία αναπτυσσόμενη, εν μέρει χάρει της νομοθεσίας της, που στοχεύει στην προσέλκυση επενδύσεων, σε συνδυασμό με την εσωτερική και πολιτική στασθερότητα και την εμπορική φιλελευθεροποίηση.

Ετυμολογία

Αίγυπτος στα ιερογλυφικά

Στα Αρχαία Αιγυπτιακά το όνομα της χώρας ήταν Kemet (km.t), που σημαίνει «Μαύρη γη», αναφερόμενο στα εύφορα μαύρα ιζήματα του Νείλου στα ετήσια πλημυριζόμενα από το Νείλο χωράφια, διαφοροποιούμρνο έτσι από την «Κόκκινη γη» (dsr.t) της ερήμου^[2]. Το όνομα άλλαξε από «kīmi» σε «kīmə» στην Κοπτική Περίδο της Αιγυπτιακής Γλώσσας και εμφανίστηκε στα (πολύ) Αραία Ελληνικά αε «Χημία» («Khēmía»)^[3]. Ένα άλλο όνομα ήταν το «t3-mry», που σημαίνει «χώρα της όχθης του ποταμού»^[4]. Τα ονόματα της Άνω και Κάτω Αιγύπτου ήταν «Ta-Sheme'aw» («t3-šmˁw»), δηλαδή «χώρα σπαρτών», και «Ta-Mehew» («t3 mḥw»), δηλαδή «βόρεια χώρα», αντίστοιχα.

Η ελληνική ονομασία «Αίγυπτος» προέρχεται από την αρχαιότερη Γραμμική Β΄ «a-ku-pi-ti-yo», που μεταφέρθηκε στα Αρχαία Ελληνικά με τη σύγχρονη μορφή του. Το επίθετο «αιγύπτιος» μετατράπηκε στα Κοπτικά ως «γύπτιος», «κύπτιος» και από εκεί ατα Αραβικά ως «qubṭī» και μετά σε «qubṭ» στα Αγγλικά Κοπτικά. Η ελληνική ονομασία φέρεται ότι προέρχονταν από τη νεώτερη αρχαίας Αιγυπτιακή φράση (Αμάρνα) «Hikuptah», που προερχόταν από την παραφθορά της αρχαιότερης «Hwt-ka-Ptah» («ḥwt-k3-ptḥ»), που σήμαινε οίκος της ψυχής (ka) του Πταχ’, ονομασία ενός ναού του θεού Πταχ στη Μέμφιδα^[5]. Πάντως, ο Στράβων είχε δώσει την «παραδοσιακή» ετυμπλογία, σύμφωνα με την οποία το Αίγυπρος προέρχονταν από ρο συνδιασμό των λέξεων «Αιγίαο» και «υπτίως», δηλαδή «κάτω (νότια) από το Αιγαίο (Πέλαγος)».

Το «Miṣr», το Αραβικό και σύγχρονο επίσημο όνομα της Αιγύπτου (στα Αιγυπτιακά Αραβικά «Maṣr», είναι σημιτικής προέλευσης, απευθείας παράγωγη από άλλες σημιτικές λέξεις για την Αίγυπτο, όπως η Εβραϊκή «מִצְרַיִם» («Mitzráyim»), που σημαίνει «τα δυο στενά», σε αναφορά της παλαιάς δυναστικής διαίρεσης σε Άνω και Κάτω Αϊγυπτο^[6]. Η ίδια λέξη πολύ συχνά μεταφράζεται και σαν «μητρόπολη», «πολιτισμός», «χώρα» ή «συνοριακή γη».

Ιστορία

Η χώρα που είναι γνωστή ως «Αίγυπτος» έχει μια μακριά και πολύπλοκη πληθυσμιακή ιστορία. Αυτό συνέβη εν μέρει λόγω της γεωγραφικής της χωροθέτησης στα σταυροδρόμια πολλών κύριων πολιτιστικών περιοχών: της Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής, της Σαχάρας και της Ανατολικής Αφρικής. Επιπρόσθετα η Αίγυπτος δέχθηκε πολλές μαζικές εισβολές κατά τη διάρκεια της μακράς της ιστορίας, περιλαμβάνοντας τους Χαναανίτες, τους Λίβυους, τους Νούβιους, τους Ασσύριους, τους Κουσίτες, τους Πέρσες, τους Έλληνες^[7], τους Ρωμαίους, τους Άραβες, τους Οθωμανούς, τους Γάλλους και τους Βρετανούς. Οι πολλές κατακτήσεις μέσα στο χρόνο κάνουν ερευνητική τη σχέση μεταξύ Σύγχρονων και Αρχαίων Αιγυπτίων.

Προϊστορία

Από την Εποχή του Πλειστόκαινου, περίπου 1,8 εκατομμύρια χρόνια πριν, η Κοιλάδα του Νείλου κατοικήθηκε από διάφορους πληθυσμούς κυνηγών-τροφοσυλλεκτών. Κατά την Ύστερη Παλαιολιθική Περίοδο, περίπου το 10.000 π.Χ., το υγρό κλίμα της Βόρειας Αφρικής άρχισε να γίνεται αυξανόμενα ζεστό και ξηρό, αναγκάζοντας τους ανθρώπινους πληθυσμούς της τότε μη ερημικής (ακόμη) Σαχάρας, να συγκεντρωθούν σταδιακά στην Κοιλάδα του Νείλου. Ο Νείλος ήταν η γραμμή της ζωής για την Αίγυπτο^[8]. Έτσι, πληθυσμοί από τις γύρω περιοχές μετακόμισαν μέσα σε αυτήν (τη μη ερημική τότε) περιοχή. Οι ενδείξεις δείχνουν ότι ταυτόχρονα οι πληθυσμοί της Κοιλάδας του Νείλου μειώθηκαν^[9]. Περίπου πριν από 5.000 χρόνια, η υγρή περίοδος της Σαχάρας τελείωσε. Ο πληθυσμός της υποχώρησε νότια, προς το Σαχέλ, και ανατολικά, προς την Κοιλάδα του Νείλου. Αυτοί οι πληθυσμοί έπαιξαν ένα μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη του Αιγυπτιακού κράτους καθώς έφεραν τα σπαρτά τους, τα πρόβατά τους, τις κατσίκες τους και τα βοοειδή τους στην Κοιλάδα του Νείλου^[10][11].

Προδυναστική Περίοδος

Η Προδυναστική Περίοδος της Αρχαίας Αιγύπτου (πριν το 3100 π.Χ.) ήταν παραδοσιακά μια περίοδος μεταξύ της Νεώτερης Νεολιθικής και της αρχής της Φαραωνικής Μοναρχίας, που άρχισε με το Φαραώ Μήνη. Ωστόσο, οι χρονολογίες της Προδυναστικής Περιόδου αρχικά καθορίστηκαν πριν αρχίσουν οι μεγάλες αρχαιολογικές ανασκαφές στην Αίγυπτο, οπότε πιο πρόσφατες ανακαλύψεις άρχισαν σταδιακά να προκαλούν διαφωνίες μεταξύ των ερευνητών για το πότε ακριβώς τελείωσε η περίοδος αυτή. Έτσι, από ορισμένοι από αυτούς ονομάζουν τμήμα της περιόδου ως «Δυναστεία 0» και περιορίζοντας έτσι τη χρονική περίοδο της κυρίως Προδυναστικής Περιόδου.

Η Προδυναστική Περίοδος γενικά υποδιαιρείται σε δυο πολιτιστικές περιόδους που ονομάστηκαν από τις περιοχές που βρέθηκαν για πρώτη φορά δείγματα οικισμών της κάθε υποπεριόδου. Ωστόσο, η ίδια σταδιακή ανάπτυξη χαρακτηρίζει ολόκληρη την Προδυναστική Περίοδο και οι διαφορετικοί πολιτισμοί δεν πρέπει να ερμηνευτούν ως ξεχωριστές οντότητες, αλλά σε μεγάλο βαθμό ως υποκειμενικά χωρισμένα τμήματα, που χρησιμοποιούνται για να διευκολυνθεί η μελέτη ολόκληρης της περιόδου.

Οι περισσότερες αρχαιολογικές ανασκαφές στην Αίγυπτο έγιναν στην Άνω Αίγυπτο, επειδή η λάσπη του Νείλου καθιζάνει πολύ έντονα στην περιοχή του δέλτα, οπότε οι περισσότερες τοποθεσίες της Προδυναστικής Περιόδου εκεί έχουν από τότε ταφεί εντελώς^[12].

Η Κοινωνία του Κουαντάν

Ο «Κοινωνία^[13] του Κουαντάν» ήταν μια κοινωνία που εντοπίστηκε ότι ζούσε στη Βορειοδυτική Αφρική περίπου πριν από 15.000 χρόνια^[14][15]. Ο τρόπος ζωής της διατηρήθηκε για 4.000 χρόνια και χαρακτηριζόταν από το κυνήγι και την τροφοσυλλογή που περιλάμβανε την κατανάλωση, μετά από επεξεργασία, άγριων λαχανικών και δημητριακών^[16][17].

Αυτή η κοινωνία χαρακτηρίστηκε ως μια από τις Μεσολιθικού επιπέδου κοινότητες που ζούσαν στη Νουβία και στην άνω Κοιλάδα του Νείλου πριν από το 9.000 π.Χ, κατά την περίοδο που ο Νείλος είχε υψηλή στάθμη υδάτων. Χαρακτηριζόταν, ακόμη, από μια βιοτεχνία εξειδικευμένων λίθινων εργαλείων, που οδηγεί στο συμπέρασμα ενός βαθμού εξειδίκευσης και τοπικά διαφοροποιημένων ομάδων του πληθυσμού της^[18].

Η συνολική οικονομία της Κοινωνίας του Κουαντάν βασιζόταν, λοιπόν, στην αλιεία, στο κυνήγι, στην τροφοσυλλογή και επεξεργασία δημητριακών, καθώς και στην κατασκευή εξειδικευμένων λίθινων εργαλείων^[19].

Η Κοινωνία της Λατόπολης

Αναλύσεις γύρης σε αρχαιολογικές τοποθεσίες δείχνουν την ύπαρξη της «Κοινωνίας της Λατόπολης» ή «Κοινωνίας της Έσνας» ή «Σηβίλιας Κοινωνίας». Ήταν μια Μεσολιθικού επιπέδου κοινότητα που βασίζονταν στην τροφοσυλλογή και επεξεργασία άγριου σιταριού και κριθαριού. Καλλιεργημένοι σπόροι δεν βρέθηκαν. Άλλωστε, τόσο το σιτάρι όσο και το κριθάρι που καλλιεργούμε ως στις μέρες μας, προέρχεται από τη Μικρά Ασία και την Παλαιστίνη^[20]. Υποτέθηκε, μάλιστα, ότι ο σχετικά τεμπέλικος τρόπος ζωής τους οδήγησε σε αυξανόμενη πολεμικότητα, που τελικά ήταν επιζήμια για την οικονομία τους και οδήγησε, τελικά, την κοινωνία αυτή στο τέλος της^[21]. Την αντικατέστησε μια άλλη κοινωνία από κυνηγούς, ψαράδες και τροφοσυλλέκτες με λίθινα εργαλεία.

Η Κοινωνία του Φαγιούμ

Η συνεχιζόμενη ερημοποίηση οδήγησε τους πρώτους προγόνους των Αιγυπτίων να εγκατασταθούν οριστικά γύρω από το Νείλο και να αναγκαστούν να αποδεχτούν έναν πιο καθιστικό τρόπο ζωής. Η περίοδος 9.000 - 6.000 π.Χ. άφησε πολύ λίγες αρχαιολογικές ενδείξεις. Ωστόσο, γύρω στο 6.000 π.Χ. εμφανίστηκαν Νεολιθικοί οικισμοί σε όλην την Αίγυπτο^[22]. Τότε, για πρώτη φορά στην αποκαλούμενη «Περίοδο Φαγιούμ», και αντίθετα από ότι συνέβαινε στους μεταγενέστερους Αιγυπτιακούς οικισμούς, οι νεκροί τους θάβονταν πολύ κοντά, και μερικές φορές και μέσα στους οικισμούς των ζωντανών^[23].

Παρόλο που οι αρχαιολογικές τοπο8εσίες αποκάλυψαν πολύ λίγα γι' αυτήν την περίοδο, μια εξέταση πολλών αιγυπτιακών λέξεων για «πόλη», δείνει μια υποθετική λίστα από αιτίες για τη μόνιμη πια εγκατάσταση των Αιγυπτίων. Στην Άνω Αίγυπτο, οι λέξεις για «πόλη» προβάλουν τη λειτουργικότητά της για εμπορικό κέντρο, για την παροχή προστασίας του ζωικού κεφαλαίου και των κατοίκων από τις πλημμύρες σε σχετικά υψηλό έδαφος και τέλος ως ιερών τόπων για τις θεότητες^[24].

Η Κοινωνία του Μερίμντε

Η «Κοινωνία του Μερίμντε» ή «Κοινωνία του Μερίμντε Μπενί-Σαλάμ» ήταν μια Νεολιθικού επιπέδου κοινωνία που αντιστοιχεί στην ύστερη φάση της Κοινωνίας του Φαγιούμ και της Κοινωνίας Μπεντάρι της Προδυναστικής Αιγύπτου. Εκτιμάται ότι αναπτύχθηκε μεταξύ του 4800 και του 4300 π.Χ^[25]. Το Μερίμντε αναφέρεται στην ομώνυμη αρχαιολογική τοποθεσία.

Η κοινωνία αυτή συγκεντρώθηκε γύρω από τον κύριο οικισμό της, που κάλυπτε περίπου 250 στρέμματα του Δυτικού Δέλτα του Νείλου, στην Κάτω Αίγυπτο, 45 km βορειοδυτικά του Καΐρου. Η τοποθεσία ανακαλύφθηκε από τον Γερμανό πρώην εφημέριο Hermann Junker, που ανέσκαψε μια έκταση 6.400 m² στην τοποθεσία αυτή κατά την εκστρατεία του στο Δυτικό Δέλτα το 1928. Η εκστρατεία αυτή χρηματοδοτήθηκε από τον Άλμπερτ Ρόθμπαρτ (Albert Rothbart) από τη Νέα Υόρκη για λογαριασμό της Ακαδημίας της Βιέννης^[26].

Νεότερες ανασκαφές τη δεκαετία του 1970, που πραγματοποιήθηκε από τον Αιγυπτιακό Οργανισμό Αρχαιοτήτων και το Γερμανικό Ίδρυμα Αρχαιολογίας, οδήγησε στην εγκατάσταση της στρωματογραφικής ακολουθίας^[27].

Η τοποθεσία δείχνει μια ακολουθία κατοικημένων περιόδων που κράτησαν σχεδόν μια χιλιετία, σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις. Ενώ ο Junker αναγνώρισε τρεις (3) τέτοιες ακολουθίες, άλλοι όπως ο Joseph Eiwanger, το 1977, ανακάλυψε ότι υπάρχουν πέντε (5), σημαντικά διαφορετικού επιπέδου ανάπτυξης περίοδοι. Τεχνουργήματα, όπως κεραμικά. που ήταν σχετικά πρωτόγονα χαρακτηρίστηκαν ότι ανήκαν στη «φάση I», μια φάση που χαρακτηρίστηκε από σχετικά μικρή πυκνότητα κατοίκησης. Ο Eiwanger τεκμηρίωσε ότι οι αποθηκευτικοί χώροι που ανήκαν στη «φάση II» ανήκαν σε μια φάση με αυξημένο (σχετικά) πληθυσμό^[28].

Οι αρχαιολογικές ενδείξεις δείχνουν ότι η οικονομία της Κοινωνίας του Μερίμντε ήταν κυρίως αγροτική, αν και συνέχιζαν παράλληλα και κάποιες αλιευτικές - κυνηγετικές δραστηριότητες, αλλά σε σαφώς μικρότερο βαθμό. Ο οικισμός αποτελούνταν από μικρές καλύβες από βέργες και άχυρο σε στρογγυλό ή ελλειπτικό επίπεδο σχήμα. Η κεραμική της κοινωνίας γραμμικών σχεδίων^[29].

Οι τάφοι είχαν πολύ μοναδικά χαρακτηριστικά, διαφορετικά από αυτά που εφάρμοζαν στην Άνω Αίγυπτο της Προδυναστικής Αιγύπτου και της μεταγενέστερης Δυναστικής Αιγύπτου. Δεν υπήρχαν ξεχωριστές περιοχές για τα κοιμητήρια και οι νεκροί θάβονταν μέσα στον οικισμό σε συνεσταλμένη θέση, σε ελλειπτικούς λάκκους χωρίς κτερίσματα και προσφορές^[30].

Την εποχή της Κοινωνίας των Μαάντι η τοποθεσία χρησιμοποιούνταν ως κοιμητήριο.

Η Κοινωνία του Ελ Ομάρι

Η «Κοινωνία του Ελ Ομάρι» είναι γνωστή από έναν οικισμό κοντά στο σύγχρονο Κάιρο. Οι άνθρωποι εκεί φαίνεται να ζούσαν σε καλύβες αν και μόνο οι θέσεις και οι λάκκοι επιβίωσαν. Τα κεραμικά τους ήταν αδιακόσμητα. Τα λίθινα εργαλεία τους αποτελούνταν από μικρές λεπίδες, τσεκούρια και δρεπάνια. Τα μέταλλα τους ήταν άγνωστα ακόμη^[31].

Η Κοινωνία του Μαάντι

Η «Τάσια Κοινωνία» ήταν η πιθανώς η αρχαιότερη Προδυναστική Κοινωνία της Άνω Αιγύπτου, περίοπου το 4500 π.Χ.^[32]. Η κοινωνιακή ομάδα ονομάστηκε από τους τάφους που βρέθηκαν στην Ντερ Τάσα, μια τοποθεσία στην Ανατολική όχθη του Νείλου, μεταξύ Ασυούτ και Ακχμίμ. Είναι αξιοσημείωτη γιατί παρεήγαγε τα αρχαιότερα (γνωστά) «μελανόκορφα», ένα είδος κόκκινων και καφέ κεραμικών, που βάφονταν μαύρα στην κορυφή και το εσωτερικό τους^[33]. Αυτή η χαρακτηριστική κερεμική ήταν ζωτικής σημασίας για τη χρονολόηγηση της Προδυναστικής Αιγύπτου. Επειδή όλες οι χρονολογήσεις για την περίοδο αυτή είναι σχετικά αραιές, η WMF Petrie ανέπτυξε ένα σύτημα Ακολουθιακής Χρονολόγησης, σύμφωνα με το οποίο προκύπτει σχετική και όχι απόλυτη χρονολόγηση, των Προδυναστικών τοποθεσιών, κυρίως με βάση τα κεραμικά που βρέθηκαν εκεί.

Καθώς η Προδυναστική περίοδος εξελίσσονταν, τα κεραμικά εξελίχθηκαν από λειτουργικά σε διακοσμητικά και ο βαθμός εξέλιξής τους μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη σχετική χρονολόγιση της κάθε τοποθεσίας και κοινωνίας. Επειδή οι διαφορές μεταξύ της Τάσιας και της Μπαντάριας κεραμικής ήταν μικρές, η Τάσια Κοινωνία επικαλύπτει σημαντικά την Μπαντάρια στον καθορισμό της κλίμακας της σχετικής ακολουθίας χρονολόγησης μεταξύ 21 και 29^[34]. Από την Τάσια περίδο και μετά, φαίνεται ότι η Άνω Αϊγυπτος επιρεάστηκε πολύ από τις κοινωνίες της Κάτω Αιγύπτου^[35].

Η Τάσια Κοινωνία

Η «Τάσια Κοινωνία» ήταν η πιθανώς η αρχαιότερη Προδυναστική Κοινωνία της Άνω Αιγύπτου, περίοπου το 4500 π.Χ.^[36]. Η κοινωνιακή ομάδα ονομάστηκε από τους τάφους που βρέθηκαν στην Ντερ Τάσα, μια τοποθεσία στην Ανατολική όχθη του Νείλου, μεταξύ Ασυούτ και Ακχμίμ. Είναι αξιοσημείωτη γιατί παρεήγαγε τα αρχαιότερα (γνωστά) «μελανόκορφα», ένα είδος κόκκινων και καφέ κεραμικών, που βάφονταν μαύρα στην κορυφή και το εσωτερικό τους^[37]. Αυτή η χαρακτηριστική κερεμική ήταν ζωτικής σημασίας για τη χρονολόηγηση της Προδυναστικής Αιγύπτου. Επειδή όλες οι χρονολογήσεις για την περίοδο αυτή είναι σχετικά αραιές, ο WMF Petrie ανέπτυξε ένα σύτημα Ακολουθιακής Χρονολόγησης, σύμφωνα με το οποίο προκύπτει σχετική και όχι απόλυτη χρονολόγηση, των Προδυναστικών τοποθεσιών, κυρίως με βάση τα κεραμικά που βρέθηκαν εκεί.

Καθώς η Προδυναστική περίοδος εξελίσσονταν, τα κεραμικά εξελίχθηκαν από λειτουργικά σε διακοσμητικά και ο βαθμός εξέλιξής τους μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη σχετική χρονολόγιση της κάθε τοποθεσίας και κοινωνίας. Επειδή οι διαφορές μεταξύ της Τάσιας και της Μπαντάριας κεραμικής ήταν μικρές, η Τάσια Κοινωνία επικαλύπτει σημαντικά την Μπαντάρια στον καθορισμό της κλίμακας της σχετικής ακολουθίας χρονολόγησης μεταξύ 21 και 29^[38]. Από την Τάσια περίδο και μετά, φαίνεται ότι η Άνω Αϊγυπτος επιρεάστηκε πολύ από τις κοινωνίες της Κάτω Αιγύπτου^[39].

Η Μπαντάρια Κοινωνία

Η «Μπαντάρια Κοινωνία» προσφέρει ένα άμεσο παράδειγμα αγροτικής κοινωνίας στην Άνω Αίγυπτο κατά την Προδυναστική Περίοδο. Άνθησε μεταξύ 4500 π.Χ. και 3800 π.Χ.^[41] αν και μάλλον υπήρχε ήδη από το 5000 π.Χ.^[42]. Πρωτοανακαλύφθηκε στο Ελ-Μπαντάρι, της περιοχής του Ασυούτ.

Έχουν βρεθεί περίπου σαράντα (40) οικισμοί και εξακόσιοι (600) τάφοι. Η κοινωνική θέση των πιο ευημερούντων μελών της κοινωνίας εξασφάλιζε ένα διαφορετικό τμήμα στο κοιμητήριο. Η οικονομία τους βασίζονταν κυρίως στη γεωργία, στην αλιεία και στην κτηνοτροφία. Τα εργαλεία τους περιλάμβαναν ξύστρες δερμάτων, σουβλιά, τσεκούρια, δίκοπα δρεπάνια και αιχμές βελών με κοίλη βάση. Βρέθηκαν ακόμη υπολείμματα από βοοειδή, σκύλους και πρόβατα σε κοιμητήρια. Κατανάλωναν σιτάρι, κριθάρι, φακές και γογγύλια.

Η κοινωνία είναι γνωστή και από κοιμητήρια στην έρημο. Οι νεκροί τοποθετούνταν σε χαλιά και θάβονταν σε λάκκους μαζί με τα κεφάλια τους ξαπλομένοι προς το νότο, αλλά «κοιτώντας» προς τη δύση. Κεραμικά θάβονταν μαζί τους, αποτελώντας το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο για τον εντοπισμό της κοινωνίας τους. Είχαν μια ξεχωριστή, διακοσμημένη και κυματιστή επιφάνεια.

Όσων αφορά την καταγωγή των ανθρώπων της, η Μπαντάρια Κοινωνία φαίνεται ότι εόχε πολλαπλές ρίζες, από τις οποίες αυτή με τη μεγαλύτερη συμμετοχή ήταν η Δυτική Έρημος. Πιθανότα δεν εγκαταστάθηκαν μόνο στην περιοχή που βρέθηκαν, γιατί συγγενείς πληθυσμοί βρέθηκαν και πιο πέρα προς το νότο, στην Mahgar Dendera, στην Elkab και την Ιερακόπολη, και προς τα Ανατολικά στο Wadi Hammamat.

Πολλές αρχαιολογικές έρευνες έγιναν σε Μπαντάρια κρανία έπειτα από δυο επιτυχημένες ανασκαφές που έγιναν στα μέσα της δεκαετίας του 1920. Τα χρήσιμα συμπεράσματα ήταν πως τα κρανία ήταν από ανθρπωπους που ήταν απόγονοι συνεύρεσης Μπανταρίων και Αφρικανών. Σημειωτέο είναι ότι το 1971 ο Φυσικός - Ανθρωπολόγος Eugen Strouhal ξανανάλυσε πάνω από δώδεκα (12) προγενέστερες ανεξάρτητες επιστημονικές έρευνες (δύο από τις οποίες ήταν δικές του) και συνόψησε τα αποτελέσματα για να φθάσει σε παρόμοιο συμπέρασμα:« Οι Μπαντάριοι ήταν ένα μίγμα φυλών» Πρόσφατες επαναλύψεις των αναλύσεων των προγενέστερων ερευνών, που περιλάμβαναν εκείνη του Καθηγητή Strouhal, αποκάλυψαν ότι μόνο κρανία από τη Δυτική και Νότια Αφρική ανταποκρίνονταν στον ορισμό των καθαρών μαύρων, ενώ αυτά στην Ανατολική Αφρική είχαν φόρμες μιγάδων και απείχαν από τους καθαρούς μαύρους. Μάλιστα, κάποιες πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι ο μέσος μετρικός φαινότυπος των Μπαντάριων κρανίων είναι περισσότερο όμοια με αυτά της Τροπικής Αφρικής, σε σχέση με διάφορα άλλα δείγματα που έχουν μελετηθεί^[43].

Κοντά στο τέλος της έρευνάς του (1971) του Καθηγητή Strouhal, αριθμούνται αρκετές αρχαιολογικές έρευνες που προτείνουν μια μετανάστευση κοινωνικών πρακτικών και πεποιθήσεων από τις Αφρικανικές περιοχές που βρίσκονταν στα νότια και στα δυτικά των Μπαντάριων τοποθεσιών. Ο Καθηγητής Strouhal σε μια εργασία του σημείωσε ότι έρευνα του 2005 συμπέρανε ότι: «Οι Μπαντάριοι έδειξαν μια μεγαλύτερη συγγένεια με ιθαγενείς Αφρικανούς, ενώ δεν ήταν και ταυτόσημοι. Είναι πιθανό ότι άνθρωποι από την Εγγύς Ανατολή και τη Νότια Ευρώπη εξημέρωσαν ζώα και φυτά που υιοθετήθηκαν από τους ιθαγενείς της Κοιλάδας του Νείλου, χωρίς μεγάλη μετανάστευση από μη Αφρικανούς. Ήταν περισσότερο πολιτιστική μεταφορά.»^[44].

Η Αμράτια Κοινωνία

Η «Αμράτια Κοινωνία» ή «Κοινωνία της Νακάντα - Φάση I» ονομάστηκε από την τοποθεσία Ελ-Άμρα, περίπου 120 km νότια από το Μπαντάρι, στην Άνω Αίγυπτο. Η Ελ-Άμρα ήταν η πρώτη τοπο8εσία που βρέθηκε κοινωνική ομάδα χωρίς να αναμειχθεί με τη μεταγενέστερη «Γκέρζια Κοινωννική Ομάδα». Ωστόσο, αυτή η περιόδος καλύτερα επιβεβαιώθηκε στην τοποθεσία Νακάντα και γι' αυτό αναφέρται και ως «Κοινωνία της Νακάντα - Φάση I» ή και λίγο απλούστερα «Κοινωνία της Νακάντα I»^[45]. Τα μελανόμορφης κορυφής κεραμικά συνεχίσυηκσν νσ πσράγονται, αλλά έκαναν την εμφάνισή τους και τα «κεραμικά με τις λευκές διασταυρωμένες γραμμές», ένας τύπος κεραμικών που διακοσμούνταν με κλειστές παράλληλες λευκές γραμμές που διασταυρώνονταν με μια άλλη ομάδα κλειστών παράλληλων (μεταξύ τους) λευκών γραμμών. Αυτός ο τύπος κεραμικών ξεκίνησε να παράγεται αυτήν την εποχή. Η περίδοος καταρέει μεταξύ 30 και 39, σύμφωνα με τη σχετική ακολουθία χρονολόγησης Petrie^[46].΄Την ίδια περίοδο άρχισε και το εμπόριο ανάμεσα στην Άνω και Κάτω Αίγυπτο, όπωε δείχνουν αντικείμενα από εκσκαφές. ΄Ένα λίθινο βάζο από το βορρά βρέθηκε στην Ελ-Άμρα και χαλκός, που δεν υπάρχει στην (κυρίως) Αϊγυπτο φαίνεται να εισάγονταν από τη Χερσόνησο του Σινά ή ίσως από τη Νουβία. Οψιδιανός^[47] και μια μικρή ποσότητα χρυσού^[48] βρέθηκαν επίσης και εισήχθηκαν σίγουρα από τη Νουβία αυτήν την περίοδο. Το εμπόριο με τις οάσεις είναι επίσης πιθανό^[49].

Νέες καινοτομίες όπως η κατασκευή τούβλων από λάσπη, που είναι γνωστή στην «Γκέρζια περίοδο», άρχισαν επίσης αυτήν την περίοδο, επιβεβαιώνοντας την πολιτιστική συνέχεια. Ωστόσο δεν έφθααν την ευρύτητα της χρήσης που είχαν στις μεταγενέστερες περιόδους^[50]. Επιπρόσθετα, ελλειπτικές και θηριομορφικές κασμετικές πλακέτες εμφανίστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν αυτήν την περίοδο. Ωστόσο, η τεχνική ήταν ακόμη πολύ στοιχειώδης και το καλλιτεχνικό φινίρισμα που είχαν μεταγενέστερα δεν εμφανίστηκε ακόμη^[51].

Η Γκαρζέχια Κοινωνία

Η «Γκαρζέχια Κοινωνία» ή «Τζιρζάχια Κοινωνία» ή «Κοινωνία της Νακάντα - Φάση II» ήταν μια Προδυνστική Αιγυπτιακή Κοινωνία, που πήρε το όνομά της από ένα κοιμητήριο της περιόδου που εντοπίστηκε κατά μήκος της δυτικής όχθης του Νείλου κοντά στην κωμόπολη της σύγχρονης Ελ-Γκίρζα^[52]. Η Κοινωνία αυτή εντοπίστηκε μόνο μερικά χιλιόμετρα ανατολικά της λίμνης Αλ Φαγιούμ^[53].

Πρόκειται για μια υλιστική κοινωνία που ταυτοποιήθηκε από αρχαιολόγους. Αποτελεί τη δεύτερη (2^η) από τις τρεις (3) φάσης της γενικότερης «Κοινωνίας της Νακάντα» και γι' αυτό ονομάζεται και «Κοινωνία της Νακάντα - Φάση II» ή απλούστερα «Κοινωνία της Νακάντα II». Αποτελεί εξέλιξη της «Αμράτιας Κοινωνίας» ή «Κοινωνίας της Νακάντα - Φάση I» και ακολουθήθηκε από την πρωτοδυναστική «Σημαίνια Κοινωνία» ή «Κοινωνία της Νακάντα - Φάση III».

Άρχησε περίπου το 3600 π.Χ. και κράτησε περίπου ως το 3200 π.Χ.^[54]. Κράτησε κατά την περίοδο που η ερμημοποίηση της Σαχάρας έφτασε σχεδόν στη σημερινή κατάσταση.

Ο κύριος διαχωρισμός ανάμεσα στις δυο συνεχόμενες περιόδους, της Αμράτιας και της Γκαρζέχιας είναι η επιπλέον διακοσμητική προσπάθεια που παρατηρήθηκε στα κεραμικά της δεύτερης, τυποποιώντας τα θέματα ζώων και του περιβάλλοντος σε μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με την πρώτη. Επιπλέον, οι εικόνες στρουθοκαμήλων δείχνουν την τάση αυτών των αρχαίων ανθρώπων να αδυνατούν να εξερευνήσουν την έρημο της Σαχάρας.

Κάποια σύμβολα της κεραμικής τους μοιάζουν με παραδοσιακές ιερογλυφικές γραφές, ταυτόχρονες με τα προσφηνοειδείς Σουμεριακές επιγραφές.

Οι ταφικές τοποθεσίες της περιόδου αποκάλυψαν τεχνουργήματα όπως οι Κοσμητικές παλέτες, ένα οσέινο καμάκι, ένα βάζο από ελεφαντόδοντο, λίθινα δοχεία και πολλά περιδέρεια από μετεωριτικό σίδηρο^[55]. Ακόμη βρέθηκαν θσυμάσια μαχαίρια εξαιρετικής κατασκευής. Τα περιδέρεια πό μετεωριτικό σίδηρο βρέθηκαν σε τάφους της περιόδου από τον Αιγυπτιολόγο Wainwright το 1911^[56]. Πρόκειται στην πραγματικότητα για τα αρχαιότερα γνωστά σιδερένια τεχνουργήματα^[57]. Επίσης, περιδέρεια από Lapis lazuli δείχνουν ότι το εμπόριό τους, από τη μόνη γνωστή προϊστορική πηγή τους, το Badakshan, στο βορειοανατολικό Αφγανιστάν, έφθανε ως τους Γκερζέχ^[58]. Άλλα ταφικά κτερίσματα από την κοινωνία αυτή παρουσιάζονται στις ακόλουθες ιστοσελίδες: [1], [2], [3].

Μια ταφή αποκάλυψε ένδειξη ενός προϊστορικού αποκεφαλισμού^[59].

Το τέλος της περιόδου γενικά θεωρείται ότι συμπίπτει με την ένωση της Αιγύπτου.

Χρονολόγιο

• Νεολιθική από τη 10η χιλιετία π.Χ.

• Περίπου 9500 π.Χ.: Άγρια σιτηρά θερίζονται γύρω από το Νείλο. Αρχαιότερο γνωστό (λίθινο) δρεπάνι.
• Περίπου 8000 π.Χ.: Μετανάστευση πληθυσμών κοντά στο Νείλο. Δημιουργούν μια πιο συγκεντρωμένη οικονομία.
• Περίπου 7500 π.Χ.: Εισαγωγή ζώων από την Ασία στη Σαχάρα.
• Περίπου 7000 π.Χ.: Στη Nabta Playa σκάβονται βαθιά πηγάδια και οργανώνονται μεγάλοι οικισμοί.
• Περίπου 6000 π.Χ.: Εμφανίζονται πρωτόγονα πλοία σε αιγυπτιακές λιθογραφίες.

• Εποχή του Χαλκού από την 6η χιλιετία π.Χ..

• Περίπου 6000 π.Χ.: Εμφανίζονται τα πρώτα εργαλεία από σφυρηλατημένο φυσικό χαλκό.

εμφάνισης της σλχημείας, με τη μορφή της βυρσοδεψίας.

• Περίπου 6000 π.Χ.: Ενδείξεις πρώτης εμφάνισης της σλχημείας, με τη μορφή της βυρσοδεψίας^[60].
• Περίπου 5500 π.Χ.: Εμφανίζονται υπόγειοι θάλαμοι με λίθινη οροφή και άλλα υπόγεια συμπλέγματα στη Nabta Playa με θαμένα θυσιασμένα βοειδή.
• Περίπου 5000 π.Χ.: Αρχαιοαστρονομικό μεγαλιθικό μνημείο στη Nabta Playa^[61].
• Περίπου 5000 π.Χ.: Μπαντάριες (εμπορικές) επαφές με τη Συρίσ: έπιπλα, επιτραπέζια σκεύη, μοντέλα παραλληλόγραμμων σπιτιών, βάζα, πιάτα, φλυτζάνια, ειδώλια και χτένες.
• Περίπου 4500 π.Χ.: Γεωμετρικά σχέδια υιοθετούνται από τα κεραμικά των κοινωνιών Νακάντα^[62].
• Περίπου 4400 π.Χ.: Υπολείματα λινών υφασμάτων^[63].
• Περίπου 4000 π.Χ.: Το μέταλλο (χαλκός) αντικαθιστά το λίθο στον αγροτικό και στον κυνηγετικό εξοπλισμό. Εμφσνίζονται τα κοσμήματα, η βυρσοδεψία και η καλαθοπλεκτική.
• Γενικά εφευρέθηκαν μέχρι την 4η χιλιετία π.Χ.:

• Η αλχημεία.
• Τα κοσμήματα (αντιμόνιο).
• Εξημέρωση του γαϊδάρου.
• Η άρπα.
• Η σιδηρουργία^[64]
• Το κονίαμα.
• Ιερογλυφική γραφή σε κεραμικά στην Γκίρζα^[65].
• Η καλλιέργεια φρούτων.
• Αρχέγονη ιατρική^[66].
• Εμπόριο των Κοινωνιών Νακάντα^[67].
• Κτίσιμο ταφών με υπόγειους θαλάμους και ταφική επίπλωση και περιδέρεια.
• Κέδρος εισάγεται από το Λίβανο^[68].

• Περίπου 3900 π.Χ.: Η αποξήρανση της Σαχάρας οδήγησε σε μετανάστευση ανθρώπων στην Κοιλάδα του Νείλου^[69].
• Περίπου 3500 π.Χ.: Lapis lazuli εισάγεται από το Αφγανιστάν μέσω της Μεσοποταμίας.
• Περίπου 3500 π.Χ.: Διπλά κλαρινέτα και λύρες (μουσική).
• Περίπου 3500 π.Χ.: Σένετ, το αρχαιότερο (γνωστό) επιτραπέζιο παιχνίδι.
• Περίπου 3500 π.Χ.: Faience, οι αρχαιότερες γνωστές γυαλισμένες κεραμικές χάντρες.

Πρωτοϊστορία

Πρωτοδυναστική Περίοδος

Αχλαδοειδής κορύνη στα ιερογλυφικά

Η Πρωτοδυναστική Περίοδος της Αιγύπτου (που γενικά χρονολοείται την περίοδο 3100 π.Χ. - 3000 π.Χ.) αναφέρεται στην περίοδο του τέλους της Προδυναστικής Περιόδου της. Είναι ισοδύναμη αρχαιολογικά με την αποκαλούμενη «Κοινωνία της Νακάντα - Φάση III» ή απλοπύστεερα «Κοινωνία της Νακάντα III». Άλλες φορές αποκαλείται «Δυναστεία 0» ή «Ύστερη Προδυναστική Περίοδος»

Η Πρωτοδυναστική Περίοδος χαρακτηρίστηκε από την έναρξη της διαδικασίας σταδιακής πολιτικής ενοποίησης της Αιγύπτου, που ολοκληρώθηκε κατά την Πρώιμη Δυναστική Περίοδο. Επιπλέον, κατά τη διάρκειά της η Αιγυπτιακή γλώσσα έγινε για πρώτη φορά γραπτή και καταγράφηκε σε ιερογλυφικά. Υπάρχουν ακόμη ισχυρές αρχαιολογικές ενδείξεις για Αιγυπτιακούς οικισμούς στο (σημερινό) νότιο Ισραήλ, που θεωρούνται αποικίες ή εμπρορικοί σταθμοί.

Κατά την Πρωτοδυναστική Περίοδο άρχισε να γίνεται, φανερή πλέον, η διαδικασία σχηματισμού του Αρχαίου Αιγυπτιακού Κράτους, η οποία ουσιαστικά άρχισε κατά την προηγούμενη περίοδο (Νακάντα II). Εμφανίστηκαν επώνυμοι (δηλαδή με ονόματα που επέζησαν ως τις μέρες μας) βασιλείς επικεφαλής με ισχυρές εξουσίες. Γι' αυτό και η Περίοδος αναφέρεται και ως «Δυναστεία 0». Η λέξη «δυναστεία» παραπέμπει άμεσα στην ύπαρξη βασιλικής εξουσίας. Οι βασιλείς αυτοί ήταν επικεφαλής αρκετών ανεξάρτητων (ακόμη) Αιγυπτιακών αυυών δεν ανήκαν στην πραγματικότητα σε μια συγκεκριμένη δυναστεία. Πιθανότατα δεν είχαν καμιά συγγένεια μεταξύ τους και μάλλον δρούσαν ανταγωνιστικά ο ένας για κάθε άλλον. Τα βασιλικά ονόματα καταγράφηκαν στη μορφή των serekhs σε μια ποικιλία επιφανειών, που περιλάμβαναν κεραμικά και τάφους.

Ο Wilkinson (το 1999) κατέγραψε σε λίστες αυτούς τους πρώτους βασιλείς από τάφο της Αβύδου με ονόματα που μετέφρασε ως Iry-Hor, Ηασιλιάς Α, Βασιλιάς Β, Σκορπιός, Κροκόδειλος, κ.ά. ελαφρά διαφορετικά.

Η Κοινωνία Νακάντα III επεκτάθηκε σε ολόκληρη την Αϊγυπτο και χαρακτηρίστηκε από τις ακόλουθες καινοτομίες:

1. Πρώτα ιερογλυφικά.
2. Πρώτες γραφικές αναπαραστάσεις σε παλέτες.
3. Πρώτη κανονική χρήση των serekhs.
4. Πρώτα πραγματικά βασιλικά κοιμητήρια.
5. Πιθανά, πρώτη διάνοιξη καναλιών άρδευσης.

Η διαδικασία δημιουργίας του Αρχαίου Αιγυπτιακού Κράτους άρχισε μάλλον πριν από αυτήν την εποχή. Δημιουργήθηκαν αρκετές πόλεις-κράτη κατά μήκος του Νείλου. Αιώνες πολέμων και κατακτήσεων μεταξύ τους μείωσαν σταδιακά τον αριθμό κρατών της Άνω Αιγύπτου σε τρία (3) κυρίαρχα κράτη: Θίνις, Νακάντα και Νέκχεν. Από αυτά, η Νακάντα, όντας ανάμεσα στα δυο άλλα, έπεσε πρώτη. Η Θίνις κατέκτησε έπειτα την Κάτω Αίγυπτο. Οι σχέσεις ανάμεσα στην Θίνις και στη Νάκχεν είναι αδιευκρίνιστες, ωστόσο τελικά τα δυο κράτη μάλλον ενώθηκαν ειρηνικά, με τη βασιλική οικογένεια της Θίνις να κυβερνά όλη την Αϊγυπτο. Οι Θινίτες βασιλείς θάβονταν στην Άβυδο στο κοιμητήριο Umm el-Qa'ab.

Οι περισσότεροι Αιγυπτιολόγοι θεωρούν το βασιλιά Νάρμερ ως τελευταίο βασιλιά αυτής της περιόδου, αν και κάποιοι άλλοι τον τοποθετούν στην Πρώτη Δυναστεία. Ονομάζονταν επίσης «Βασιλιάς Σκορπιός», όνομα που μά΄λλον αναφέρεται (ή πάρθηκε από) τη θεά Serket που ήταν η πρώτη ειδική προστάτιδα των άλλων θεοτήτων και βασιλέων της Αιγύπτου.

Πηγές

1. Anđelković, Branislav. 2002. "Southern Canaan as an Egyptian Protodynastic Colony." Cahiers Caribéens d’Égyptologie 3/4 (Dix ans de hiéroglyphes au campus):75–92.
2. Bard, Katherine, A. 2000. "The Emergence of the Egyptian State." In The Oxford History of Ancient Egypt, edited by Ian Shaw. Oxford and New York: Oxford University Press. 61–88
3. Midant-Reynes, Béatrix. 2000. The Prehistory of Egypt: From the First Egyptians to the First Pharaohs. Translated by Ian Shaw. Oxford and Malden: Blackwell Publishers
4. Wilkinson, Toby Alexander Howard. 2001. Early Dynastic Egypt. 2nd ed. London: Routledge
5. Wright, Mary. 1985. "Contacts Between Egypt and Syro-Palestine During the Protodynastic Period." Biblical Archeologist: Perspectives on the Ancient World from Mesopotamia to the Mediterranean 48 (4):240–253.
6. Unification Theories
7. Neolithic and Dynasty 0

Μελέτη της πληθυσμιακής ιστορίας

Βιογεωγραφική προέλευση βασισμένη σε κοινωνικοπολιτιστικά δεδομένα

Χωροθτημένη στην ακραία βορειοανατολική γωνιά της Αφρικής, η Αρχαία Αιγυπτιακή Κοινωνία ήταν σε ένα σταυροδρόμι μεταξύ της Αφρικής και της Εγγύς Ανατολής. Οι πρώιμοι υποστηρικτές της Θεωρίας του Δυναστικού Αγώνα βάσισαν την υπόθεσή τους στην αύξηση της καινοτομίας, τη φαινομενικά ταχύριθμη αλλαγή της κεραμικής της Προδυναστικής Περιόδου και στις αξιοσημείωτες εμπορικές επαφές μεταξύ της Αρχαίας Αιγύπτου και της Μέσης Ανατολής^[70]. Αυτό δεν είναι πλέον η κυρίαρχη άποψη στην Αιγυπτιολογία, ωστόσο τα στοιχεία στα οποία βασιζόταν προτείνουν ακόμη την επιρροή από αυτές τις περιοχές^[71]. Ο Fekri Χασάν και ο Edwin et al προτείνουν ως ένα σημείο την αμοιβαία επιρροή από την εσωτερική Αφρική όσο και από το Λίβανο^[72]. Ωστόσο, σύμφωνα με τον ένα συγγραφέα, η επιρροή αυτή φαίνεται να είχε ελάχιστο αντίκτυπο στους αυτόχθονες πληθυσμούς που ήταν ήδη παρόντες^[73].

Ένας συγγραφέας έχει δηλώσει ότι η Κοινωνία Νακάντα της Προδυναστικής Αιγύπτου, στην Άνω Αίγυπτο, είναι σχεδόν ταυτόσημη με την «Κοινωνία ομάδα-Α» του Κάτω Σουδάν^[74]. Βασίστηκε εν μέρει σε ομοιότητες στους βασιλικούς τάφους του Qustul, ώστε κάποιοι μελεητές να προτείνου7ν μια Αιγυπτιακή προέλευση στη Νουβία ανάμεσα στην «Κοινωνία Α»^[75][76]. Το 1996 οι Lovell και Prowse ανέφεραν την παρουσία ανεξάρτητων ηγετών θαμένων στη Νακάντα που θεωρήθηκε ότι είναι σε εξαιρευικούς, υψηλότερης στάθμης τάφους, δείχνοντας ότι είναι πιο κοντά στη σχετική μορφολογία με τους πληθυσμούς της Βόρειας Νουβίας, παρά σ' αυτούς της Νότιας Αιγύπτου^[77]. Ωστόσο, οι περισσότεροι μελετητές απέρριψαν αυτήν την υπόθεση και δικαιολόγησαν την ταυτόχρονη παρουσία βασιλικών τάφων με αυτούς στο Qustul ως απλά επεξεργασμένη ταυτόχρονα μαζί προβλήματα στις χρονολογικές τεχνικές^[78].

Η γλώσσα του Νουβιακού λαού ήταν μια από τις Νειλοααχαριανές γλώσσες, ενώ η γλώσσα του Αιγυπτιακού ήταν μια από τις Αφροασιατικές γλώσσες.

Ο Toby Wilkonson, στο βιβλιο του «Γέννεση των Φαραώ» προτείνει την προέλευση των Αιγυπτίων από κάπου στην Ανατολική Έρημο^[79]. Παρουσίασε ενδείξεις σύμφωνα με τις οποίες η Προδυναστική Αίγυπτος αντέγραψε την παραδοσιακή Αφρικανική Κοινωνία των βοειδών, τυπική στους Νοτιοσουδανούς και γενικά Ανατολικοαφρικανούς ημινομάδες ως σήμερα. Ο Kendall συμφωνεί με ότι η ερμηνεία του Wilkinson ύτι οι αρχαίες βραχογραφίες της περιοχής μπορούν να αντιπροσωπεύουν τά πρώτα παραδείγματα βασιλικών στεμμάτων που επίσης δείχνουν στο Qustul της Νουβίας ως πιθανή υποψηφιότητα της προέλευσης του λευκού στέμματος, που είναι τα αρχαιότερα γνωστά παραδείγματα που ανακαλύφθηκαν στην περιοχή,

Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι τα πρόβατα και οι κατσίκες έγιναν γνωστές στη Νουβίσ εδώ και περίπου 8.000 χρόνια^[80]. Υπάρχει κάποια υποψία, ότι αυτή η κουλτούρα είναι πιθανό να είναι ο πρόδρομος των Αιγυπτίων, που βασίζεται στις πολιτισμικές ομοιότητες και στην κοινωνική πολυπλοκότητα, η οποία πιστεύεται ότι είναι αντανακλά το Παλαιό Βασίλειο της Αιγύπτου, σπό τη Νοτιοδυτική Ασία^[81][82].

Σημειώσεις και παραπομπές