Âzid
C'l artìcul chè 'l è scrit inBulgnaiṡ |
Un âzid l'è un cunpòst chémmich ch'la däl propietè âzid segånd äl diferänti definiziån d'"âzid" ch'a i é stè int'al tänp.
Âzid segånd Arrhenius
Segånd Arrhenius dal 1887[1] i én dî âzid i cunpòst ch'i lîberen par dissociaziån int'l'aqua iôn H+. A l'incuntrèri, una bès l'è al cunpòst ch'al lîbera i OH-. I câschen in cla definizån che tott i cunpòst che normalmänt a ciamän âzid pr'äl propietè curusîv e iritant: âzid fort cme quall cluréddrich o dabbel cme quall acètich.
Esänpi
Âzid cluréddrichÂzid segånd Brønsted-Lowry
Al chémmic danais Johannes Nicolaus Brønsted e l'inglais Thomas Martin Lowry, dal 1923, i avêven publichè, on sanza savair ed cl'èter, una teorî såura al cunpurtamänt dî âazid bòna par tott i sulvént, mo mégga par l'aqua.[2] La definiziån d'âzid l'è advintè: "un âzid l'è una sustanza ch'la pôl dèr vî i protån a una bès". E la bès l'è donca el cunpòst ch'al ciâpa al protån.
Esänpi d'âzid in socuant sulvént
Âzid cluréddrich in aquaCon la teorî ed Brønsted-Lowry al cuncèt d'aziditè al vegn estais anca ai cunpòst che nurmalmänt i n pâren mégga dî âzid, cme pr'esänpi la reaziån stral metanòl (ch'al fa l'âzid) e'l idrûr ed sòdi (la bès).
- CH3OH + NaH → CH3O-Na+ + H2