ITER
ITER estas internacia kunlabora projekto, kiu celas montri la sciencan kaj teknikan fareblon de nuklea kunfandiĝo (fuzio) kiel energifonto. Ĝi baziĝas sur la tokamaka principo (enfermo en magnetaj kampoj, t. n. "magneta botelo"). La nomo de la projekto origine estis akronimo de Internacia Termonuklea Eksperimenta Reaktoro, sed oni decidis ne plu uzi tiun plenan nomon, ĉar ĝi povas memorigi je atombombo.
| ITER | ||
|---|---|---|
 | ||
.jpg) | ||
| scienca esplora projekto • Tokamako • megaprojekto | ||
| Komenco | 24-a de oktobro 2006 vd | |
| Antaŭe | Joint European Torus vd | |
| Poste | DEMO vd | |
| Geografia situo | , 5° 46′ 39″ O (mapo)43.7077777777785.777383333333343° 42′ 28″ N, 5° 46′ 39″ O (mapo) | |
| Lando(j) | Francio vd | |
| Sidejo | Cadarache | |
| Situo | Saint-Paul-lès-Durance | |
| ||
 ITER | ||
| Moto | The way to new energy | |
| Retejo | Oficiala retejo | |
.jpg)
La nunaj partneroj de la ITER-projekto estas Eŭropa Unio, Japanio, Kanado, Usono kaj Rusio. Usono, kiu unuflanke sin retiris de la projekto en 1998, re-aliĝis al ĝi en 2003. Ankaŭ Ĉinio partneriĝis en la jaro 2003.
Celo
Nuklea kunfandiĝo celas reprodukti la procezon okazantan en steloj, kie la intensa temperaturo ĉe la atomkernoj kunfandas ilin kaj produktas amasajn kvantojn da energio en la formo de varmo kaj lumo. Utiligi fuzian potencon en surteraj kondiĉoj provizus sufiĉan energion por kontentigi estontan kreskantan postulon, kaj fari tion en daŭripova maniero, kiu havas relative malgrandan ĝenon al la medio, sen la risko de ĉena reakcio kiu povus krei eksplodon (kazo de la nunaj nukleaj centraloj bazitaj sur la principo de fisio). Unu gramo da deŭterio-tricio brulaĵo en la procezo de fuzio produktas 90.000-kilovatajn horojn da energio, aŭ la ekvivalenton de 11 tunoj da karbo[1].
Loko
_CIA_World_Factbook_map.png)
Pluraj landoj proponis sidejon por la ITER: Francio, Hispanio, Kanado kaj Japanio. Post for-elekta proceduro nur postrestis du eblaj ejoj: Cadarache en Francio kaj Rokkasho-mura en Japanio. Eŭropo kaj Japanio dumlonge ne interkonsentis, kie oni ekkonstruu la ITER-ejon. Ambaŭ landoj estis subtenataj de same multaj partneroj. En junio 2005 finfine oni decidis ekkonstrui la reaktoron en Cadarache.
Buĝeto
Laŭ ĝiaj elpensintoj, ITER devontus finiĝi en 2018, kun malfruo de du jaroj laŭ antaŭpensita kalendaro[2].La buĝeto, unue estimata je 10 miliardoj da eŭroj (50% por konstruado kaj 50% por ekspluatado), hazardas pliiĝi je 3 miliardoj[3]. La 17-an de junio 2009, BBC asertis ke la kosto de la projekto duobliĝis rilate al la unue estimata buĝeto, ĝis 16 miliardoj da dolaroj, tio kio povus emigi la respondeculoj al malpliigo de la projekto[4].
Teknikaj malfacilaĵoj
Rapidaj neŭtronoj
Pierre-Gilles de Gennes asertas, ke la ŝanĝo de skalo inter la nunaj prototipoj kaj ITER ne estas superregata kaj ke oni havas neniun pruvon pri ke ĝi povos provizi energion: Konante sufiĉe bone la superkonduktivajn metalojn, mi scias, ke ili estas ege rompiĝemaj. Dume, kreo de bobenaĵoj superkonduktivaj, uzataj por ĉirkaŭbari plasmon, suferantaj de fluoj de rapidaj neŭtronoj similaj kun H-bombo, kapablaj rezisti dum la tuta vivo de tia reaktoro (inter dek kaj dudek jaroj), ŝajnas al mi freneza [5].
Interesaĵoj
En la latina lingvo la vorto iter signifas "vojo" aŭ "itinero".
Referencoj
Vidu ankaŭ
Plia legado
- Benjamin Dessus. La politika alibio de teknologiaj utopioj. Le Monde diplomatique Januaro 2005 http://eo.mondediplo.com/article983.html
Eksteraj ligiloj
- Oficiala retejo
- http://www.efda.org Arkivigite je 2014-09-14 per la retarkivo Wayback Machine retejo de EFDA
- http://fire.pppl.gov retejo de FIRE
- http://www.frascati.enea.it/ifmif Arkivigite je 2006-02-10 per la retarkivo Wayback Machine retejo de IFMIF