Stefano Báthori
 | Por aliaj signifoj, bv. rigardi la apartigilan paĝon: Stefano Báthori (apartigilo) |
BÁTHORI István aŭ Stefano Bátory [ba:tori] (naskiĝis la 27-an de septembro 1533 en Szilágysomlyó, Transilvanio, mortis la 22-an de decembro 1586 en Grodno, Pollando) estis princo de Transilvanio inter 1571 kaj 1575, kaj reĝo de Pollando-Litovio inter 1576 kaj 1586, kune kun sia edzino Anna Jogajlido, filino de reĝo Sigismondo la 1-a.
| Stefano Báthori | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Reganto de Transilvanio kaj Pollando-Litovio | |||||
.jpg) | |||||
| Antaŭulo | vidu sube | ||||
| Sekvanto | vidu sube | ||||
 Blazono de li kiel pola-litova reganto | |||||
| Persona informo | |||||
| Báthory István | |||||
| Naskonomo | Báthori István | ||||
| Naskiĝo | 27-an de septembro 1533 en Șimleu Silvaniei | ||||
| Morto | 12-an de decembro 1586 (53-jaraĝa) en Hrodno | ||||
| Mortis pro | naturaj kialoj vd | ||||
| Mortis per | kronika rena insuficienco vd | ||||
| Tombo | Royal Tombs of the Wawel Cathedral vd | ||||
| Ŝtataneco | Respubliko de Ambaŭ Nacioj • Princlando Transilvanio • Pollando • Rumanio • Litovio vd | ||||
| Alma mater | Universitato de Padovo vd | ||||
Subskribo  | |||||
| Familio | |||||
| Dinastio | Báthory de Somlyó | ||||
| Patro | Stephen VIII Báthory vd | ||||
| Patrino | Catherine Telegdi vd | ||||
| Gefratoj | Anna Báthory • Kristoforo Báthori • Andrew Báthory vd | ||||
| Edz(in)o | Anna Jogajlido vd | ||||
| Infanoj | Falsa Demetrio la 1-a • Andrei Nelidov-Otrepyev vd | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | politikisto vd | ||||
| |||||
Princo de Transilvanio  | |||||
| Dum | 1571–1576 | ||||
| Antaŭulo | Johano Sigismondo Zápolya | ||||
| Sekvanto | Kristoforo Báthori | ||||
Reĝo de Pollando-Litovio  | |||||
| Dum | 1576–1586 kun Anna Jogajlido | ||||
| Antaŭulo | Henriko (Anna Jogajlido) | ||||
| Sekvanto | Sigismondo la 3-a Vasa | ||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
.png)
Kariero
Stefano Báthori estis la suvereno de Transilvanio (1571–1586): li establis la pli-malpli memstaran landon. Dum lia regno la turkoj ne atakis Transilvanion, ĉar li ĉiujare precize pagis la imposton. Li subtenis la disvolviĝon de industrio kaj komercon, helpis la ekflorigo de minado. En 1571 li fondis en Kolozsvár jezuitan lernejon, kiu en 1576 ricevis universitatan rangon. En lia kortego de Gyulafehérvár restadis iom da tempo poeto Bálint Balassi (1554-1594).
En 1576 la pola nobelaro elektis lin, aldone al lia edzino Anna, reĝo de Pollando. Li estris sukcesajn manovrojn kontraŭ Rusio. Li sukcese ekfinis la longan livonian militon (1558–1582) (vidu pri nordiaj militoj), kaj ekhavis la grandan parton de la teritorio de la nuna Estonio kaj Latvio (Livonio). Ekde tiu ĉi milita sukceso la rusa caro Ivano la Terura daŭrigis siajn luktojn suden kaj orienten.
En 1579 li altigis la Jezuiton lernejon en Vilno kaj ĝi ricevis la titolon de universitato, kiu estis ĉe Respublika Pollando la dua akademio. Li fondis ankaŭ la universitaton de Vilno en 1579.