ازنا
اَزنا یکی از شهرهای استان لرستان واقع در خاور این استان است. در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۴۷٬۴۸۹ نفر و هفتمین شهر لرستان از نظر جمعیت است.[۶][۷]
شهرداری ازنا در سال ۱۳۳۰ تأسیس و در سال ۱۳۴۰ ازنا به عنوان مرکز بخش جاپلق در حوزه شهرستان الیگودرز ارتقاء پیدا نمود.[۱] در سال ۱۳۷۳ با تأسیس فرمانداری توسط علی محمد بشارتی وزیر کشور، این بخش از الیگودرز جدا و به شهرستان تبدیل شده و شهر ازنا مرکز آن شد.[۸]
| اَزنا به لری: اِزنا | |
|---|---|
 | |
| کشور |  ایران |
| استان | لرستان |
| شهرستان | ازنا |
| بخش | مرکزی {شورای بخش مرکزی = گشتاسب قیطاسی} بخشدار= |
| نام(های) دیگر | ازنو |
| نام(های) پیشین | ازنو |
| سال شهرشدن | ۱۳۳۰ خورشیدی[۱] |
| مردم | |
| جمعیت | ۴۷٬۴۸۹ نفر[۲][یادداشت ۱] |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع | ۱۸۷۱ متر |
| آب‌وهوا | |
| میانگین بارش سالانه | ۶۵۰ میلی‌متر در سال |
| روزهای یخبندان سالانه | ۷۵ روز |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | منوچهر حسنی |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۶۶[۳] |
| شناسهٔ ملی خودرو | ایران ۴۱ ط |
  اَزنا | |
بر اساس مستندات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، شهرداری ازنا از سال ۱۳۴۲ خورشیدی تأسیس شده و در سال ۱۴۰۱، درجه شهرداری این شهر ۸ بوده‌است.[۹]
مردم‌شناسی
مردم
مردم شهر ازنا از قوم لر می‌باشند[۱۰]
زبان
زبان اکثریت مردم ازنا لری با گویش بختیاری و اقلیت لری با گویش گاپله ای است.
جمعیت
بنا بر سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران، جمعیت شهر ازنا ۴۷٬۴۸۹ نفر بوده‌است.[۱۱]
مناطق دیدنی و گردشگری
- چاه طیان
نام چشمه‌ای است که در کوهپایه رشته کوه اشترانکوه میان روستاهای بیدستانه و تیان شهرستان ازنا قرار گرفته‌است. این چشمه که گودالی سنگی به قطر ۳ الی ۴ متر و عمق ۵ متر می‌باشد، یکی از پدیده‌های جالب زمین‌شناسی است و در اوایل بهار به‌طور ناگهانی و به یکباره فوران کرده و پرآب می‌گردد. آب‌دهی آن زیاد بوده و تا ماه‌ها ادامه می‌یابد و پس از مدتی در اواخر تابستان و اوایل پاییز به همان نحو به یکباره خشک شده و تا سال آینده و دوره جدید، بی آب می‌گردد. کارشناسان احتمال داده‌اند، این امر ناشی از ذوب شدن برف‌های اشترانکوه و تونل‌های زیر زمینی بوده و آب برف‌ها در این محل از زمین فوران کرده و تشکیل چشمه می‌دهند. با سرد شدن هوا و بارش برف در اواخر تابستان و اوایل پاییز در اشترانکوه، این چشمه نیز تا دوره یا سال آینده خشک می‌گردد.[۱۲]
- دره تخت
دره‌تخت یکی از روستاهای بخش مرکزی شهرستان ازنا واقع در سیزده کیلومتری جنوب این شهرستان در کوهپایه‌های اشترانکوه است. این روستا دارای حدود ۸۳۰ نفر جمعیت است و شغل اغلب مردم آن دامداری و کشاورزی است. در دره‌تخت استخرهای متعدد پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان با ظرفیت‌های گوناگون وجود دارد.دره تخت به علت قرار گرفتن در کوهپایه اشترانکوه و بهره‌مندی از آب دائم و روان دارای نیروگاه تولید برق است که از آن علاوه بر تأمین برق روستاهای همجوار به شبکه سراسری برق در شهرستان ازنا نیز برق داده می‌شود.آب و هوای مناسب این روستا، آن را به یکی از مناطق مناسب جهت کوچ تابستانه عشایر تبدیل کرده‌است. این روستا همچنین در لیست روستاهای هدف گردشگری استان قرار دارد. از جمله دیدنی‌های این روستا می‌توان به سراب‌های گوناگون که به رودخانه ماربره ختم می‌شوند، و همچنین طبیعت زیبای آن اشاره کرد. در فصل بهار دشت لاله‌های واژگون این روستا بسیار دیدنی است.[۱۲]
- تونل برفی
تونل برفی یکی از آثار طبیعی پیرامون شهر ازنا است. این تونل به‌صورت طبیعی در برف و یخ‌های دامنهٔ اشترانکوه در منطقهٔ کمندان شهرستان ازنا به‌وجود آمده‌است. طول این تونل بالغ بر ۸۰۰ متر و ارتفاع آن از کف تونل تا سقف بین ۵٫۲ تا ۳ متر است. از این تونل برفی فقط در فصل‌های بهار و تابستان می‌توان بازدید کرد و برای رسیدن به این تونل باید تا روستای کمندان با اتومبیل رفت و حدوداً دو ساعت نیز پیاده‌روی کرد.[۱۲]
- دربند
دربند دهستانی بزرگ و سرسبز در جلگه شمالی اشتراکوه و در نزدیکی ازنا است که به خاطر وجود ایستگاه راه‌آهن در آن از این روستا بنام «ایستگاه دربند» هم یاد می‌کنند. از چشم‌انداز کوه اشترانکوه این روستا دیده می‌شود.[۱۲]
- آبشار عروس
آبشاری در دامنه‌های کوه در دره ازنا و در مسیر کلیدر تونل برفی است.[۱۲]
- آبشار دره شِن
آبشار زیبایی در روستای احمدآباد و بالاتر از مقبره سید صوفی است.[۱۲]
- تالاب خروسان
تالابی در ۲۸ کیلومتری شهر ازنا در روستای خروسان است.[۱۲]
- امام زاده قاسم
مقبره تاریخی امام زاده قاسم که قدمت آن به دوران سلجوقیان می‌رسد و در آثار ملی ایران هم به ثبت رسیده‌است.[۱۲]
- بام ازنا
بام ازنا یکی از مناطق گردشگری، تفریحی و ورزشی است که از سال ۱۳۹۶ کار احداث آن توسط سید مرتضی موسویان (شهردار وقت ازنا) شروع شد. این مکان در غرب ازنا واقع شده‌است.[۱۲]
موقعیت جغرافیایی
شهرستان ازنا در دامنه اشترانکوه قرار دارد. این شهر از غرب به شهرستان دورود می‌رسد و شهرستان الیگودرز در شرق آن قرار دارد.
راه‌ها
ازنا در میسر جاده اصلی و ارتباطی شهرهای مرکزی و شمالی با غرب و شمالغرب، با شهر تهران ۳۶۵ با شهر اصفهان ۲۴۰ کیلومتر با شهر زنجان ۵۳۹ با شهر خرم‌آباد ۱۳۵ با شهر تبریز ۷۵۷ با شهر رشت ۵۷۷ و با شهر ساری ۶۱۰ کیلومتر فاصله دارد. همچنین ازنا ارتباط استان لرستان را با استان مرکزی برقرار می‌کند و فاصله ازنا با اراک حدود ۷۵ کیلومتر می‌باشد. راه‌آهن سراسری ایران این شهر را به دو نیم تقسیم کرده‌است. این خط که در زمان جنگ جهانی دوم توسط رضا شاه پهلوی ساخته شده از مهم‌ترین علل پیشرفت ازنا می‌باشد.
صنایع
کارخانجات صنعتی فعال در ازنا عبارتند از صنایع فروآلیاژ ایران،[۱۳] گداز قطعه کیا سازنده قطعات خودرو،[۱۴] شرکت‌های سنگ صادراتی و دیگر صنایع کوچک که عمدتاً به بخش تولید سنگ‌های ساختمانی مشغول هستند. همچنین شرکت ذوب آهن ازنا که از بزرگ‌ترین صنایع فولاد غرب کشور می‌باشد در منطقه ویژه اقتصادی ازنا در حال احداث است.[۱۵] و شرکت تولید داروی بایر افلاک ازنا نیز از دیگر صنایع فعال در این شهر می‌باشد.[۱۶]همچنین ازنا یکی از مهم‌ترین مکان‌ها برای استخراج سنگ سفید چینی کریستال است که بیشتر بصورت سنگ اسلب توسط کوپ‌های استخراج شده از معادن سنگ ازنا تولید و به شهرک‌های صنعتی مانند: شهرک صنعتی محمودآباد اصفهان اانتقال می‌یابند برای برش توسط اره و در نهایت محصولی به نام سنگ اسلب ازنا که توسط معماران و سازندگان داخلی و خارجی مورد توجه قرار گرفته‌است.[۱۷]
تپه‌های باستانی ازنا
شهرستان ازنا دارای ۱۰۶ تپه باستانی است که دارای شماره ثبت آثار ملی ایران هستند. این تپه‌ها بیشتر مربوط به عصر مفرغ و آهن می‌باشند و از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۶ به ثبت رسیده‌اند. وجود تعداد بالای تپه‌های باستانی و وجود مناطق دیگر باستانی در این شهرستان گواه اینست که این منطقه جغرافیایی از دیرباز تا به امروز سکونتگاه انسان‌ها در دوره‌های مختلف بوده‌است.[۱۸]