اسلام‌گرایی

اسلام‌گرایی که با نام اسلام سیاسی و اسلامیسم نیز شناخته می‌شود، نوعی ایدئولوژی است که «تعالیم، عقاید و ارزش‌های یک اسلام خاص را به عنوان بنیاد یک ساختار سیاسی که حامیان آن ایدئولوژی آن را دولت اسلامی می‌خوانند» به کار می‌بندد.^[۱] اسلام‌گرایان می‌توانند تفاسیر گوناگونی را بر اساس سوره‌ها و آیات قرآنی داشته باشند. دیدگاه‌های اسلام‌گرایان بر پیاده‌سازی شریعت (قانون اسلامی) از اتحاد سیاسی پان‌اسلامیسم و حذف غیر مسلمانان منتخب به ویژه نفوذ نظامی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی یا فرهنگی غرب در جهان اسلام که آن‌ها معتقد هستند با اسلام، مغایرت دارد تأکید می‌کنند.^[۲]

جمال‌الدین اسدآبادی و روح‌الله خمینی، از اسلامگرایان معاصر

برخی محققان دینی (گراهام فولر) عقاید اسلام‌گرایی را آسان‌تر (سهل‌تر) می‌داند و معتقد است که این عقاید می‌توانند به عنوان شکلی از سیاست‌های هویتی یا حمایت از هویت و اصالت مسلمان، تقسیمات گستره‌تر و دین‌گستری اجتماعی عنوان می‌کند.^[۳] در پی بهار عربی، اولیویه روآ اسلام سیاسی و دموکراسی سیاسی را با عنوان دو موضوع با وابستگی متقابل فزاینده شرح داد.^[۴]

اسلام‌گرایان^[۵] به‌طور کلی با استفاده از این اصطلاح مخالفت می‌کنند و مدعی هستند که عقاید و اهداف سیاسی آن‌ها ابراز عقیده مذهبی اسلامی آن‌ها است. به‌طور مشابه، برخی متخصصان اصطلاح «اسلام عمل‌گرا» (برنارد لوئیس)،^[۶][۷][۸] یا «اسلام سیاسی»^[۹] را مناسب می‌دانند. برخی نیز (رابین رایت) اصطلاح «اسلام نظامی» را با اسلام‌گرایی برابر دانسته‌اند.^[۱۰]

چهره‌های مهم و اصلی اسلام‌گرایی مدرن شامل حسن‌البنا، سید قطب، ابوالاعلی مودودی^[۱۱] روح‌الله خمینی^[۱۲] هستند.