جعفر پناهی

از آنجا که جعفر پناهی به سبک نئورئالیسم فیلم می‌سازد سعی در ایجاد ارتباط مستقیم با جامعه دارد. به همین جهت نمایش بیکاری، بدبختی، فقر، فساد و بی‌عدالتی در اغلب آثارش به طرزی روشن موج می‌زند.

جعفر پناهی در جشنوارهٔ کن ۲۰۱۸ با فیلم سه‌رخ جایزهٔ بهترین فیلمنامه را دریافت کرد. آخرین فیلم جعفر پناهی با نام تاکسی برندهٔ جایزهٔ خرس طلایی جشنوارهٔ فیلم برلین شد؛ خواهرزاده‌اش این جایزه را از طرف وی دریافت کرد. او در سال ۲۰۰۰ میلادی، با فیلم دایره برندهٔ جایزهٔ شیر طلایی جشنوارهٔ فیلم ونیز^[۷] و در ۲۰۰۶ میلادی، برندهٔ خرس نقره‌ای جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم برلین برای فیلم آفساید شد.^[۸]

فیلم مستند «این فیلم نیست» ساختهٔ پناهی در دسامبر سال ۲۰۱۱، جایزهٔ اول بخش آسیا-آفریقای هشتمین دورهٔ جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم دبی را دریافت کرد.^[۹]

جعفر پناهی، در ۹ مارس ۲۰۱۲، برندهٔ نشان هنر برای آزادی از بنیاد فیر پلی در سوئیس شد.^[۱۰]

جایزهٔ دوربین زرین جشنوارهٔ کن ۱۹۹۵

پناهی با بادکنک سفید درخشید و در جشنوارهٔ کن حضور یافت و موفق به دریافت جایزهٔ دوربین زرین این دوره از جشنوارهٔ کن شد.^[۱۱]

جایزه ساخاروف

در آبان ماه سال ۱۳۹۱ اعلام شد جایزهٔ آزادی افکار ساخاروف از طرف پارلمان اروپا به جعفر پناهی و نسرین ستوده اهدا شد.^[۱۲] اعضای هیئت پارلمانی اروپا نیز تصمیم گرفتند طی سفر از پیش برنامه‌ریزی‌شده‌شان به تهران، ضمن دیدار با ستوده و پناهی، دعوتنامهٔ رسمی پارلمان اروپا از آن‌ها در ارتباط با دریافت جایزهٔ ساخاروف را به‌دست آن‌ها برسانند. اما سفر هیئت اروپایی مذکور به‌دلیل عدم پذیرش شرط آن‌ها مبنی بر دیدار با نامبردگان به ایران لغو شد.^[۱۳]

خرس نقره‌ای جشنوارهٔ فیلم برلین ۲۰۱۳

روز شنبه ۲۹ بهمن ۹۱ (شانزدهم فوریهٔ ۲۰۱۳)، هیئت داوران جشنوارهٔ فیلم برلین، جایزهٔ خرس نقره‌ای بهترین فیلمنامه را به جعفر پناهی به خاطر نوشتن فیلمنامهٔ پرده اهدا کرد. کامبوزیا پرتوی که این فیلم ساختهٔ مشترک او و جعفر پناهی است برای دریافت جایزه به روی سن رفت.^[۱۴][۱۵]

جایزهٔ آسیا پاسیفیک برای فیلم‌نامهٔ گُل

در سال ۲۰۱۴ فیلم‌نامهٔ گُل پناهی جایزهٔ ۲۵ هزار دلاری هشتمین دورهٔ جشنوارهٔ فیلم آسیا پاسیفیک را که به عنوان کمک‌هزینه برای ساخت فیلم اهدا می‌شود، در کنار سه فیلم دیگر از بنگلادش، دانمارک و اسرائیل از آن خود کرد.^[۱۶]

خرس طلایی جشنوارهٔ فیلم برلین ۲۰۱۵

پناهی در ۱۴ فوریهٔ ۲۰۱۵ به خاطر فیلم تاکسی برندهٔ خرس طلایی جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم برلین شد.^[۱۷]

جایزهٔ بهترین فیلم‌نامهٔ جشنوارهٔ فیلم کن ۲۰۱۸

فیلم «سه‌رخ» جعفر پناهی پس از نامزدی در بخش رقابت اصلی برای نخل طلای جشنوارهٔ فیلم کن سال ۲۰۱۸ برندهٔ جایزهٔ بهترین فیلمنامهٔ این جشنواره شد. بدین ترتیب، پس از اصغر فرهادی وی دومین فیلمساز ایرانی‌ای شد که برندهٔ این عنوان می‌شود.^{[۱۸][۱۹][۲۰]}

نامزدی در آکادمی اسکار

در ۱۴ آذر ۱۳۹۱، این فیلم نیست به عنوان یکی از ۱۵ نامزد اولیه برای دریافت جایزهٔ اسکار بهترین فیلم مستند انتخاب شد.^[۲۱] درحالی‌که این فیلم در ایران به نمایش در نیامده‌است.^[۲۲][۲۳]

او از جمله ۱۵ فعال سیاسی و مدنی بود که در بهمن ۱۳۹۶ با تأکید بر «اصلاح‌ناپذیری» نظام جمهوری اسلامی ایران خواستار برگزاری همه‌پرسی تحت نظارت سازمان ملل متحد برای «گذار مسالمت‌آمیز» از حکومت فعلی «به یک دموکراسی سکولار پارلمانی» شد.^[۲۴]

در جریان اعتراضات انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۸۸، جعفر پناهی دو بار دستگیر شد. بار اول، در روز ۸ مرداد ۱۳۸۸ هنگامی که به همراه گروه دیگری از فیلم‌سازان برای گرامیداشت کشته‌شدگان اعتراضات به نتیجهٔ انتخابات دهم ریاست‌جمهوری به بهشت زهرا رفته بود که پس از چند روز آزاد شد.^[۲۵] بار دوم در دوشنبه ۱۰ اسفند به همراه ۱۸ نفر از اعضای خانواده و دوستانی که در خانه او در تهران مهمان بودند.^[۲۶] صندلی او در جشنوارهٔ کن خالی ماند. او در یک مرحله برای مدتی اعتصاب غذا کرد.

پناهی در روز ۴ خرداد ۱۳۸۹ به دستور بازپرس و تأیید دادستان عمومی و انقلاب تهران با تودیع وثیقهٔ ۲۰۰ میلیون تومانی از زندان آزاد شد.^{[۲۷][۲۸][۲۹]}

بر اساس حکم دادگاه پناهی به اتهام «اجتماع و تبانی و تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی» به ۶ سال حبس تعزیری و ۲۰ سال محرومیت از فیلم‌سازی، ۲۰ سال محرومیت از فیلمنامه‌نویسی، ۲۰ سال محرومیت از سفر به خارج از ایران و ۲۰ سال ممنوعیت از هر نوع مصاحبه با رسانه‌ها و مطبوعات داخلی و خارجی محکوم شد.^{[۳۰][۳۱][۳۲]}

در ۱۳ بهمن ۱۳۸۹ (۲ فوریهٔ ۲۰۱۱) تیه‌ری فره‌مو مدیر هنری جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم کن، در یک کنفرانس مطبوعاتی که به منظور حمایت از پناهی و محمد رسول‌اف در سینماتک پاریس برگزار شد، اعلام کرد که امسال جایزهٔ ویژهٔ «مربی طلا» ی^[۳۳] کن را به پناهی تقدیم می‌کنند. او اضافه کرد: «از این پس جعفر پناهی، عضو هیئت داوران تمام فستیوال‌های فیلم بین‌المللی خواهد بود و جایگاهی خالی برای او در نظر گرفته شده‌است.»^[۳۴]

اجرای حکم زندان

جعفر پناهی تیر ۱۴۰۱ در تهران برای اجرای حکم زندان خود بازداشت و زندانی شد.^[۵] او که برای پیگیری وضعیت دو فیلمساز بازداشت شده، محمد رسول‌اف و مصطفی آل‌احمد به دادسرای اوین رفته بود، ۲۰ تیر ۱۴۰۱ در همان‌جا بازداشت و به بند ۸، سالن ۷، زندان اوین منتقل شد.^[۳۵]

ابتلا به کووید-۱۹

جعفر پناهی ۱۴ مرداد ۱۴۰۱ در زندان اوین دچار تب و لرز شدید شد و صبح روز ۱۵ مرداد پس از مراجعه به بهداری زندان اوین تست کووید ۱۹ او مثبت اعلام شد. او درخواست کرد تا با هزینهٔ شخصی خودش، وی را به بیمارستان منتقل کنند اما درخواستش با مخالفت مسئولان زندان مواجه شد. با این حال همسر پناهی برای دریافت مرخصی برای او و انتقالش به خارج از زندان تلاش کرد.^[۳۶][۳۵]

فیلم‌های بلند

فیلم‌های کوتاه

جوایز

عضویت در هیئت داوران جشنواره‌ها

• ویکی‌پدیای انگلیسی
• «هنرمندان هالیوود خواستار آزادی پناهی شدند» (بی‌بی‌سی فارسی)
• وبگاه ایسنا
• نامهٔ ۴۵ هنرمند برای آزادی فیلمسازان زندانی، خبرآنلاین

• جعفر پناهی در IMDb
• جعفر پناهی در بانک جامع اطلاعات سينماى ايران
• فیلم ده‌دقیقه‌ای نادر تکمیل همایون دربارهٔ پناهی، تلویزیون آرته فرانسه (فارسی با زیرنویس فرانسوی)
• حرف‌های پناهی دربارهٔ بازداشت‌اش، ویدئو، تلویزیون آرته، ۲ ژوئن ۲۰۱۰، ۶ دقیقه، (فارسی و فرانسوی)
• درخواست ده‌ها سینماگر ایرانی برای «آزادی نامشروط» پناهی و نوری‌زاد