جمعیت‌شناسی چین

اداره ملی آمار چین جمعیت این کشور را در سال ۲۰۲۳ یک میلیارد و ۴۰۹ میلیون نفر اعلام کرد که نسبت به سال قبل از آن دو میلیون و ۷۵۰ هزار نفر کاهش یافته‌است. سال ۲۰۲۲ نخستین کاهش جمعیت چین از سال ۱۹۶۱ در دوران قحطی بزرگ دوران مائوتسه تونگ رخ داد. با کاهش نرخ زاد و ولد و موج مرگ و میر ناشی از کرونا پس از پایان قرنطینه شدید جمعیت این کشور برای دومین سال متوالی در سال ۲۰۲۳ کاهش یافت که انتظار می‌رود اثرات طولانی‌مدت عمیقی بر پتانسیل رشد اقتصاد چین داشته باشد. در نتیجه سیاست تک فرزندی که از سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۵ اجرا شد و شهرنشینی سریع آن دوره، نرخ زاد و ولد این کشور ده‌ها سال است که در حال کاهش بوده‌است. همچنین به سبب رونق اقتصادی جمعیت زیادی از جوامع روستایی چین به شهرها نقل مکان کردند؛ جایی که بچه دار شدن گران‌تر است. کارشناسان سازمان ملل می‌گویند در درازمدت جمعیت چین تا سال ۲۰۵۰ به میزان ۱۰۹ میلیون نفر کاهش می‌یابد که بیش از سه برابر کاهش پیش‌بینی‌شده قبلی آنها در سال ۲۰۱۹ است. انتظار می‌رود جمعیت سن بازنشستگی چین، ۶۰ ساله و بالاتر، تا سال ۲۰۳۵ از حدود ۲۸۰ میلیون نفر در حال حاضر به بیش از ۴۰۰ میلیون نفر افزایش یابد - بیش از کل جمعیت آمریکا. آکادمی علوم دولتی چین پیش‌بینی کرده‌است بودجه سیستم بازنشستگی چین تا سال ۲۰۳۵ تمام می‌شود. نرخ زاد و ولد چین در سال گذشته ۶٫۳۹ تولد به ازای هر هزار نفر بود که نسبت به نرخ تولد ۶٫۷۷ در سال ۲۰۲۲ کاهش داشت و پایین‌ترین نرخ زاد و ولد را به ثبت رساند. نرخ تولد در ژاپن ۶٫۳ به ازای هر ۱۰۰۰ نفر در سال ۲۰۲۲ بود، در حالی که کره جنوبی ۴٫۹ بود. نرخ مرگ‌ومیر سال ۲۰۲۳ چین نیز با ۷٫۸۷ مرگ به ازای هر ۱۰۰۰ نفر، از ۷٫۳۷ مرگ‌ومیر در سال ۲۰۲۲ افزایش یافته‌است که بالاترین میزان از سال ۱۹۷۴ محسوب می‌شود.^[۶]

نسل زد در چین تمایل کمی به ازدواج و فرزندآوری دارند. طبق قوانین چین، مردان از ۲۲ و زنان از ۲۰ سالگی می‌توانند ازدواج کنند. عبور از سیاست تک‌فرزندی به دو تا سه‌فرزندی بیانگر آن است که مسئولان چین خطر کاهش جمعیت را در آینده‌ای نزدیک درک کرده‌ و از نگاه ناظران، زمان آن فرا رسیده که سران پکن بیش از تغییر سیاست‌های جمعیتی در پی تغییر نگرش جامعه به ویژه «نسل زِد (Z)» به ازدواج برآیند. شمار زیادی از جوانان در جوامع شرق آسیا همزمان با رشد و شکوفایی منطقه و افزایش سطح خواسته‌هایشان، ازدواج خود را به تاخیر می‌اندازند. داده‌های سرشماری سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰ نشان می‌دهد بیشتر جوان چینیِ تحصیل‌کرده دانشگاه بین سنین ۲۵ تا ۲۹ سال، مجردند و زنان به‌ویژه آن دسته که در شهرهای توسعه‌یافته چین زندگی می‌کنند، تمایل چندانی برای ازدواج ندارند. این طرز فکر، مقام‌های دولتی چین را بیش از پیش نگران کرده‌ زیرا کاهش رشد جمعیت در سال‌های اخیر وخیم‌تر شده‌است. برای معکوس کردن این روند، پکن در سال ۲۰۱۵ سیاست تک فرزندی را که برای چند دهه در این کشور حکمفرما بود، کنار گذاشت و در ماه می سال گذشته میلادی (اردیبهشت- خرداد۱۴۰۰) سیاست سه فرزندی را معرفی کرد. «لیو یه» دانشیار کینگز کالج لندن نیز معتقد است این سیاست‌ها بیشتر «مردانه» هستند و با واقعیتی که «نسل Z» امروز چین با آن مواجه شده، همخوانی ندارد. به گفته وی، «نسل جدید به دنبال یافتن آینده شغلی بهتری است، آنها فرصتی برای داشتن همه چیز از جمله شغل و خانواده و همچنین خودشکوفایی می‌خواهند. بدون فراهم ساختن این موارد، متقاعد کردن آنها برای بچه‌دار شدن سخت است.» نسل Z که به زبان عامیانه به عنوان زومرها نیز شناخته می‌شوند، نخستین نسل اجتماعی هستند که از جوانی با دسترسی به اینترنت و فناوری دیجیتال قابل حمل بزرگ شده‌اند. شماری از ویژگی‌های آنها این است که نسبت به نسل پیش از خود در سن بالاتری ازدواج می‌کنند؛ میزان بارداری در این گروه پایین‎تر است و همچنین جوانان این نسل بیشتر از نسل‌های قدیمی دغدغه عملکرد تحصیلی و چشم‌انداز شغلی خود را دارند. حضور زنان چین در قدرت سیاسی و اقتصادی به‌شدت کم بوده‌ است و این کشور راه‌درازی برای ایجاد جامعه‌ای همراه با برابری جنسیتی در پیش دارد. مشکل اما اینجاست که این معضل به‌سادگی از طریق صدور اسناد سیاستی دولت قابل حل نیست.^[۷]

با وجود اتخاذ سیاست‌های تک فرزندی و سپس دو تا سه فرزندی، برخی منابع از کاهش چشمگیر جمعیت چین در دهه‌های آتی خبر می‌دهند.چین سالانه نزدیک به ۴۰۰ هزار نفر از جمعیت خود را از دست می‌دهد. کاهش جمعیت که پیش از این پیش‌بینی می‌شد اواسط قرن شروع شود، ممکن است از اوایل سال ۲۰۳۰ آغاز شود. این بدان معناست که چین ممکن است تا سال ۲۱۰۰ حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون نفر از جمعیت خود یا تقریبا نیمی از کل جمعیت امروز خود را از دست بدهد. «چین به دلیل ادامه سیاست تک فرزندی در حال از دست دادن جمعیت پویای خود است»، پیش‌بینی کرد: این کشور بین سال های ۲۰۲۰ تا ۲۰۳۵، تقریبا ۷۰ میلیون بزرگسال در سن کار را از دست می دهد و ۱۳۰ میلیون شهروند سالمند روی دست خود دارد. عبور از سیاست تک فرزندی به دو و سه فرزندی نشان‌دهنده آن است که دولتمردان چین این خطر را درک کرده و از نگاه ناظران، امروز زمان آن فرا رسیده که سران پکن بیش از تغییر سیاست‌های جمعیتی، در پی تغییر نگرش جامعه به ویژه نوجوانان و جوانان دررمورد ازدواج برآیند.^[۸]

.

مساحت (km2) جمعیت تراکم چین ۹٬۶۵۰٬۰۰۰ (۱۰۰٪) ۱٬۳۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ (۱۰۰٪) ۱۳۴٫۷/km2 ۵ استان ۵٬۲۴۶٬۴۰۰ (۵۴٫۴۵٪) ۷۹٬۵۳۳٬۰۰۰ (۶٫۱۲٪) 15.16/km2 مغولستان داخلی ۱٬۱۸۳٬۰۰۰ (۱۲٫۲۸٪) ۲۴٬۰۵۱٬۰۰۰ سین‌کیانگ ۱٬۶۶۰٬۰۰۰ (۱۷٫۲۳٪) ۲۰٬۹۵۲٬۰۰۰ منطقه خودمختار تبت ۱٬۲۲۸٬۴۰۰ (۱۲٫۷۵٪) ۲٬۸۴۲٬۰۰۰ چینگهای ۷۲۱٬۰۰۰ (۷٫۴۸٪) ۵٬۵۱۶٬۰۰۰ گانسو ۴۵۴٬۰۰۰ (۴٫۷۱٪) ۲۶٬۱۷۲٬۰۰۰ چین ۴٬۴۰۳٬۶۰۵ (۴۵٫۵۵٪) ۱٬۲۲۱٬۰۰۰٬۰۰۰ (۹۳٫۸۹٪) ۲۷۷٫۲۷/km2 منبع:مرکز آمار ملی

نمایندگان مردم چین (PRC) رسماً ۵۶ گروه قومی متمایز را به رسمیت می‌شناسند، بزرگ‌ترین آنها هان هستند که ۹۱٫۵۱٪ از کل جمعیت را در سال ۲۰۱۰ تشکیل می‌دهند. اقلیت‌های قومی ۸٫۴۹٪ یا ۱۱۳٫۸ میلیون نفر از جمعیت چین را در سال ۲۰۱۰ تشکیل می‌دهند. در دهه‌های گذشته اقلیت‌های قومی نسبت به اکثریت جمعیت هان نرخ رشد بالاتری را تجربه کرده‌اند، زیرا آنها تحت سیاست یک فرزند قرار ندارند. نسبت جمعیت این کشور در چین از ۶٫۱٪ در سال ۱۹۵۳، به ۸٫۰۴٪ در سال ۱۹۹۰، ۸٫۴۱٪ در سال ۲۰۰۰ و ۸٫۴۹٪ در سال ۲۰۱۰ افزایش یافته‌است. اقلیتهای قومی بزرگ (داده‌ها طبق سرشماری ۲۰۰۰) شامل ژوانگ (۱۶ میلیون، ۱٫۲۸٪)، منچو(۱۰ میلیون، ۰٫۸۴٪)، اویغور(۹ میلیون، ۰٫۷۸٪)، هویی (۹ میلیون، ۰٫۷۱٪)، میآو(۸ میلیون، ۰٫۷۱٪)، یی (۷ میلیون، ۰٫۶۱٪)، توجیا (۵٫۷۵ میلیون، ۰٫۶۳٪)، مغول‌ها (۵ میلیون، ۰٫۴۶٪)، تبت (۵ میلیون، ۰٫۴۳٪)، بووی (۳ میلیون، ۰٫۲۳٪) و کره ای (۲ میلیون، ۰٫۱۵٪). بیش از ۱۲۶٬۰۰۰ کشورهای غربی از کانادا، ایالات متحده و اروپا در سرزمین اصلی چین زندگی می‌کنند.^[۱۰] تقریباً ۱٪ افرادی که در هنگ کنگ زندگی می‌کنند غربی هستند.

نه هنگ کنگ و نه ماکائو طبقه‌بندی‌های قومی رسمی توسط دولت مرکزی شناخته شده نیستند. در ماکائو، بزرگ‌ترین گروه‌های قومی قابل توجهی با تبار غیر چینی، ماکائیان، از تبار آمیخته چینی و پرتغالی (اوراسیایی) و همچنین مهاجران از فیلیپین و تایلند هستند. فیلیپین‌های خارج از کشور (که اکثراً زن هستند) بزرگ‌ترین گروه قومی غیر هان چینی در هنگ کنگ را تشکیل می‌دهند.

افراد دیگر مهاجر از دیگر کشورها

سرشماری سال ۲۰۱۰ تعداد ۲۳۴٫۸۲۹ نفر از ساکنان هنگ کنگ، ۲۱٫۲۰۱ نفر ساکن ماکائو، ۱۷۰۲۸۳ ساکن تایوان و ۵۹۳٫۸۳۲ نفر ساکن در دیگر مناطق بودند که در مجموع ۱٫۰۲۰٫۱۴۵ نفر ساکن بودند.^[۱۳]

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Demographics of China». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۳ دسامبر ۲۰۱۸.

خطای یادکرد: خطای یادکرد: برچسب <ref> برای گروهی به نام «نکته» وجود دارد، اما برچسب <references group="نکته"/> متناظر پیدا نشد. ().