دبی (کمیت)

آهنگ جریان آب سطحی در واحد زمان، آهنگ خارج شدن آب زیرزمینی در واحد زمان

آبدهی،[۱] بِدِه، وابار[۲] (به انگلیسی: Discharge) یا دِبی (به فرانسوی: Débit) در منابع آب به حجم آب جابجا شده از یک مقطع مشخص (رودخانه، کانال آب، دریچه سد، لوله یا هر سازه دیگر) در مدت زمان مشخص بِدِه یا دبی یا میزان آبدهی گفته می‌شود. واحد دبی m۳/s (متر مکعب بر ثانیه) است؛ که معمولاً برای اندازه‌گیری جریان استفاده می‌شود. رابطهٔ ریاضی آن به صورت زیر است:

Volume flow rate
نمادهای رایج
Q,
دستگاه بین‌المللی یکاهاm3/s
تحلیل ابعادی

که

  • دبی بر حسب واحد
    ([L۳T−۱]; m۳/s یا ft۳/s)
  • مساحت سطح مقطع
    ([L۲]; m۲ or ft۲)
  • میانگین سرعت جریان
    ([LT−۱]; m/s or ft/s)


سرعت تقریبی آب در شبکه‌های مختلف
کاربرد لولهسرعت جریان آب
شبکه‌های توزیع۳ متر بر ثانیه
آبیاری تحت فشار۲ متر بر ثانیه
انشعابات مسکونی۱ متر بر ثانیه

برای درک بهتر از سرعت و دبی آب در لوله، مثال زیر می‌تواند راهنمای خوبی باشد.

اگر لوله آب را در ۳۳ سانتی‌متری زمین به صورت افقی نگه داریم فاصله آخرین نقطه پاشش آب تا ابتدای لوله را «پرتاب افقی» یا «d» بنامیم، جدول زیر نسبت بین کمیت‌های مختلف مرتبط با این مثال را در یک لوله یک اینچ نشان می‌دهد.

حال همین لوله را به صورت عمودی قرار می‌دهیم و فاصله نقطه اوج فواره یا بالاترین ارتفاع آب تا نوک لوله را پرتاب عمودی یا h می‌نامیم.[۳]

قطر لوله

اینچ

سطح مقطع

لوله cm2

پرتاب افقی

d

پرتاب عمودی

h

سرعت آب در لوله

متر بر ثانیه

دبی آب

لیتر در ساعت

۱۵25cm6cm1m/s۱۸۰۰
۱۵10cm1cm0.4m/s۷۰۰
۱۵76cm50cm3m/s۵۴۰۰
۱۵3cm1mm0.125m/s۲۲۰

دبی آب در لوله با همان سرعت‌ها و پاشش‌های جدول فوق، برای لوله ۲ اینچ چهار برابر و برای لوله ۴ اینچ ۱۶ برابر مقادیر جدول فوق خواهد بود.

جستارهای وابسته

منابع

  • Davie, T. Fundamentals of hydrology, Routedage publication, london, ۲۰۰۲
🔥 Top keywords: