گویش‌های تاتی‌گونه

گویش‌های تاتی‌گونه یا گویش‌های تاتُید (Tatoid) گویش‌هایی از زبان تاتی می‌باشند که تحت تأثیر زبان‌های کاسپین و زبان فارسی قرار دارند و شامل گویش الموتی و گویش رودباری می‌شود و در شهرستان الموت و رودبار گویش می‌شود.^{[۱][۲][۳][۴]}

از نظر دانلد استیلو گویش‌ رودباری دسته‌بندی جدیدی را با عنوان تاتی مانندها «tatoid» تشکیل می‌دهند. گویش‌های تاتی مانند در اصل زبان تاتی بودند که به دلیل تأثیرات شدید زبان‌های کاسپین و زبان فارسی تمام ویژگی‌های زبان تاتی را از دست داده‌اند.استیلو زبان‌های تاتی مانند را به سه دسته تقسیم نموده‌است:^[۵]

1. الموت.
2. گویش گازرخان و گوران.
3. گویش رودبار: جمشید آباد، رستم‌آباد، شهران، توتکابن، جوبن، رودبار و لاکه.

به اعتقاد حبیب برجیان گویش‌های تاتی گونه مرز انتقال زبان‌های کاسپین، تاتی و فارسی می‌باشد و در ساختار با گویش‌های فارسی-مازندرانی همچون تجریشی و لواسانی متفاوت است و بسیاری از ویژگی‌های نحوی آن به زبان تاتی قزوین شباهت دارد.^[۶]

مردمان تات زبان رودبار در دو منطقه عمارلو و خورگام زندگی می‌کنند. مرکز بخش عمارلو جیرنده است و علاوه بر آن روستاهای انبوه، کلیشم، خرم‌کوه، ویه، ناوه، لایه، نوده فاراب، یکنم، ایینه‌ده، پاکده، داماش، بیورزین، پارودبار، اسکابن، کرماک به زبان تاتی تکلم می‌کنند. در بخش خورگام مرکز بخش یعنی بره‌سر و روستاهای ناش، اسطلخ‌کوه، چیچال، لیاول علیا، چلوانسرا، قوشه لانه، سه پستانک، گرزنه چاک، کشکش به زبان تاتی تکلم می‌کنند.