Janusz Korczak
Janusz Korczak, sobrenome literario de Henryk Goldszmit, nado en Varsovia o 22 de xullo de 1878,ou 1879, e finado en Treblinka o 7 de agosto de 1942, foi un pedagogo e escritor xudeu-polaco, coñecido como Pan Doktor ("señor doutor") ou Stary Doktor ("vello doutor").[1] Durante moitos anos director dun orfanato en Varsovia, rexeitou salvarse e quedou cos seus orfos cando enviaron desde o gueto de Varsovia a todos os internados na institución ao campo de exterminio de Treblinka durante a grossaktion de Varsovia en 1942.[2]
Traxectoria
Seu pai era Józef Goldszmit, un respectado avogado procedente dunha familia de partidarios do haskalá e Cecylia (Gębicka), filla dunha prominente familia kalisz[3] Nos últimos anos da súa vida volveuse agnóstico que non cría en forzar a relixión nos nenos[4]. Seu pai enfermou contra 1890 e ingresou nun hospital mental onde morreu seis anos máis tarde o 25 de abril de 1896[5]. Cando a súa situación financeira familiar empeorou, Henryk, aínda mentres ía ao instituto empezou a traballar como titor doutros alumnos[6]. En 1896 publicou o seu primeiro texto literario, un texto satírico sobre a crianza de nenos, Węzeł gordyjski.
En 1898 utilizou o pseudónimo de Janusz Korczak para se presentar a un concurso literario, procedía do libro O Janaszu Korczaku i pięknej Miecznikównie de Józef Ignacy Kraszewski.[7] Na década de 1890 estudou na denominada universidade móbil e máis adiante, durante os anos 1898–1904, medicina na Universidade de Varsovia[8]; nesa época xa escribía para varios xornais de lingua polaca. Despois da graduación e tras estoupar a Guerra ruso-xaponesa en 1905–1906 serviu como médico militar nun tren sanitario no Extremo Oriente [9]. Despois da guerra traballou como pediatra, entre 1906 a 1912 no Hospital Infantil Bersohns e Baumans en Varsovia e asemade mantiña unha consulta particular. Mentres grazas ao seu libro Dziecko salonu (1901) gañaba certo recoñecemento literario. En 1907–1908 Korczak estudou en Berlín, Mentres traballaba para a Sociedade de Orfos coñeceu en 1909 a Stefania Wilczyńska, coa que se asociaría despois. En 1911–1912 converteuse en director de Dom Sierot en Varsovia, o orfanato que el mesmo deseñara para nenos xudeus.[10] Contratou a Wilczyńska como a súa axudante. Alí formou unha especie de república para nenos co seu propio parlamento e tribunal. Parte das súas experiencias recolleunas no libro Fragmenty Utworów.
Durante primeira guerra mundial serviu en Ucraína como doutor militar co rango de tenente, e de novo no exército polaco co rango de maior durante a guerra polaco-soviética, tras un breve período en Łódź asignárono a Varsovia. Como oficial de reserva estivo no 1º Batallón sanitario en 1923-24.
Polonia soberana
En 1926 Korczak logrou que os nenos do Dom Sierot tiveran o seu propio periódico, o Mały Przegląd, un suplemento semanal do xornal xudeu-polaco Nasz Przegląd. Nestes anos, o novelista Igor Newerly traballou como o seu secretario.
A partir de 1935 [11] tivo o seu propio programa de radio, onde promoveu e popularizou os dereitos de nenos. En 1933 recibiu a cruz de prata de Polonia Restituta. Entre 1934–36 viaxou anualmente a Palestina e coñeceu o sistema de kibbutz, recibindo algúns comentarios antisemitas na prensa polaca. Non obstante, rexeitou establecerse en Palestina mesmo cando Wilczyńska marchou vivir alí en 1938, así e todo volveu a Polonia en maio de 1939, retornando ao seu posto de directora.[12]
O Holocausto
En 1939 ao empezar a segunda guerra mundial, Korczak ofreceuse voluntariamente ao exército polaco mais rexeitárono por mor da súa idade. Presenciou a entrada da Wehrmacht en Varsovia. Cando os alemáns crearon o gueto de Varsovia en 1940, o seu orfanato tivo que se mover ao seu interior, e Korczaf foi con el.
O 5,ou 6, de agosto de 1942, os soldados alemáns levaron os 192 orfos (outras fontes afirman que eran 196), e ao persoal para o campo de exterminio de Treblinka. Żegota organización clandestina de axuda aos xudeus, ofreceulle axuda para deixar o gueto mais Korczak insistiu en que iría cos nenos e non os deixaría á súa sorte. Tras subir os trens nunca máis se soubo dos nenos nin de Korczak.
Obra
As obras máis coñecidas de Korczak son as de ficción e as pedagóxicas. Escribiu ficción tanto para adultos como para nenos. A súa obra abrangue vinte libros, arredor de 1.400 textos publicados en nunhas 100 publicacións, e 300 textos manuscritos ou mecanografiados.
Libros infantís
Korczak con frecuencia empregou os contos de fadas para preparar os seus lectores novos para os dilemas e dificultades da vida de adulto, e a necesidade de tomar decisións responsables.
En Król Maciuś Pierwszy (1923) e na súa secuela Król Maciuś na wyspie bezludnej Korczak describiu un príncipe neno que asume o; trono pola morte repentina de seu pai, e que ten que aprender das súas múltiples equivocacións.
Libros pedagóxicos
Nos seus traballos pedagóxicos comparte moitas das súa experiencias con nenos difíciles. As súas ideas desenvoléronas despois por moitos outros pedagogos como Simon Soloveychik ou Erich Dauzenroth.
Libros
Ficción
- Dzieci ulicy, Varsovia 1901
- Koszałki opałki, Varsovia 1905
- Dziecko salonu, Varsovia 1906, parcialmente autobiográfico
- Mośki, Joski i Srule, Varsovia 1910
- Józki, Jaśki i Franki, Varsovia 1911
- Sława, Varsovia 1913
- Bobo , Varsovia 1914
- Król Maciuś Pierwszy, Varsovia 1923
- Król Maciuś na wyspie bezludnej, Varsovia 1923
- Bankructwo małego Dżeka, Varsovia 1924
- Kiedy znów będę mały, Varsovia 1925
- Senat szaleńców, humoreska ponura (obra de teatro, a estrea foi no' teatro Ateneum de Varsovia, 1931
- Kajtuś czarodziej, Varsovia 1935
- Momenty wychowawcze, Varsovia, 1919, 2.ª edición 1924
- ak kochać dziecko, Varsovia 1919, 2.ª edición 1920 co título Jak kochać dzieci
- Prawo dziecka szacunku, Varsovia, 1929
- Pedagogika żartobliwa, Varsovia, 1939
Outros libros
- Pamiętnik, Varsovia, 1958
- Fragmenty Utworów
Notas
Véxase tamén
Ligazóns externas
- Janusz Korczak Living Heritage Association Arquivado 18 de xaneiro de 2021 en Wayback Machine.
- Janusz Korczak Arquivado 05 de novembro de 2013 en Wayback Machine. en culture.pl