Lingua silesiana
O silesiano[1] ou alto silesiano (Silesiano: ślōnskŏ gŏdka, Polaco: język śląski) é a lingua étnica de Silesia falada polo pobo silesiano.
Silesiano ślōnskŏ gŏdka | ||
---|---|---|
Outros nomes: | Polaco | |
Falado en: | Polonia | |
Rexións: | Silesia | |
Total de falantes: | 510 000 (censo de 2011) | |
Familia: | Indoeuropea Balto-eslava Eslava Eslavo occidental Lequítica Silesiano | |
Códigos de lingua | ||
ISO 639-1: | -- | |
ISO 639-2: | --- | |
ISO 639-3: | szl | |
Mapa | ||
Status | ||
Distribución
En xeral, os falantes do idioma silesiano moran na rexión de Alta Silesia, situada entre o suroeste de Polonia e o nordeste da República Checa. Actualmente, o silesiano é falado frecuentemente na área entre a fronteira histórica de Silesia no leste, e unha liña de Syców ata Prudnik no oeste, así coma na área de Rawicz (Khazaks). Ata o ano 1945 o silesiano foi falado tamén en enclaves de Baixa Silesia, coma o baixo silesiano foi falado pola maioría étnica alemá naquela rexión.
De acordo co último censo en Polonia (2011), arredor de 509 000[2] persoas declararon que o silesiano era a súa lingua principal, e aproximadamente 0,2 millóns declaráronse de nacionalidade silesiana. Porén, o número total de falantes do silesiano (a maioría dos cales non o consideran coma unha lingua separada) supera os dous millóns. Tamén hai arredor de 100.000 falantes do dialecto checo silesiano.
Alfabeto
O alfabeto silesiano escríbese con 34 letras do alfabeto latino:
A a | Ã ã | B b | C c | Ć ć | D d | E e |
F f | G g | H h | I i | J j | K k | L l |
Ł ł | M m | N n | Ń ń | O o | Ŏ ŏ | Ō ō |
Ô ô | Õ õ | P p | R r | S s | Ś ś | T t |
U u | W w | Y y | Z z | Ź ź | Ż ż |
Exemplo
O Nosopai en silesiano, polaco e checo
Silesiano[3]
- Ôjcze nasz, świynte durś miano Wasze,
- Wasze Krōlestwo niychej tyż nasze.
- Niych wola Waszo ciyngym sie dzieje,
- w niebie, na ziymi, kej ćmi, kej dnieje.
- Dejcie nōm dzisioj chycić sie chleba,
- kej co dziyń przeca jeść go nōm trzeba.
- I nōm wyboczcie w Swyj łaskawosci,
- te grzychy nasze, jako my, prości,
- nōm winowatym tyż wyboczōmy,
- ze wolny woli co ôd Wos mōmy. Amyn.
Polaco
- Ojcze nasz, któryś jest w niebie,
- święć się imię Twoje,
- przyjdź królestwo Twoje,
- bądź wola Twoja jako w niebie tak i na ziemi.
- Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj.
- I odpuść nam nasze winy,
- jak i my odpuszczamy naszym winowajcom.
- I nie wódź nas na pokuszenie,
- ale zbaw nas ode złego. Amen.
Checo
- Otče náš, jenž jsi na nebesích,
- posvěť se jméno Tvé
- Přijď království Tvé.
- Buď vůle Tvá, jako v nebi, tak i na zemi.
- Chléb náš vezdejší dej nám dnes
- A odpusť nám naše viny,
- jako i my odpouštíme naším viníkům
- a neuveď nás v pokušení,
- ale zbav nás od zlého. Amyn.
Dialecto ou lingua
Algúns estudosos consideran o silesiano como un dos catro dialectos principais do polaco,[4][5][6][7] mentres que outros considérano unha lingua distinta do polaco.[8][9][10][11][12] Algúns silesianos considéranse unha minoría étnica en Polonia.[13]
Se o clasificamos como dialecto, este é o máis prominente dialecto rexional da lingua polaca. Pola contra, se o clasificamos coma lingua, vemos que está intimamente relacionado coas linguas polaca e checa, con certas influencias do alemán.