ગુરુ (ગ્રહ)

ગુરુ સૂર્યમંડળનો સૌથી મોટો ગ્રહ છે. સૂર્યથી પાંચમાં નંબરે આવેલા આ વાયુથી બનેલા ગ્રહને નક્કર સપાટી નથી. મંગળ અને શનિ ગ્રહોની વચ્ચે ગુરુ આવેલો છે.

ગુરુ

૨૦૧૯માં લેવાયેલી ગુરુની છબી[lower-alpha ૧]
Designations
Pronunciation	/ˈdʒuːpɪtər/ (listen)[૧]
Adjectives	Jovian
Orbital characteristics[૬]
Epoch J2000
Aphelion	816.62 million km (5.4588 AU)
Perihelion	740.52 million km (4.9501 AU)
Semi-major axis	778.57 million km (5.2044 AU)
Eccentricity	0.0489
Orbital period (sidereal)	11.862 yr 4,332.59 d 10,475.8 Jovian solar days[૨]
Orbital period (synodic)	398.88 d
Average orbital speed	13.07 km/s (8.12 mi/s)
Mean anomaly	20.020°[૩]
Inclination	1.303° to ecliptic[૩] 6.09° to Sun's equator[૩] 0.32° to invariable plane[૪]
Longitude of ascending node	100.464°
Argument of perihelion	273.867°[૩]
Known satellites	79 (as of 2018[update])[૫]
Physical characteristics[૬][૧૪][૧૫]
Mean radius	69,911 km (43,441 mi)[lower-alpha ૨]
Equatorial radius	71,492 km (44,423 mi)[lower-alpha ૨] 11.209 Earths
Polar radius	66,854 km (41,541 mi)[lower-alpha ૨] 10.517 Earths
Flattening	0.06487
Surface area	6.1419×1010 km2 (2.3714×1010 sq mi)[lower-alpha ૨][૭] 121.9 Earths
Volume	1.4313×1015 km3 (3.434×1014 cu mi)[lower-alpha ૨] 1,321 Earths
Mass	1.8982×1027 kg (4.1848×1027 lb) 317.8 Earths 1/1047 Sun[૮]
Mean density	1,326 kg/m3 (2,235 lb/cu yd)[lower-alpha ૩]
Surface gravity	24.79 m/s2 (81.3 ft/s2)[lower-alpha ૨] 2.528 g
Moment of inertia factor	0.2756±0.0006[૯]
Escape velocity	59.5 km/s (37.0 mi/s)[lower-alpha ૨]
Sidereal rotation period	9.925 hours[૧૦] (9 h 55 m 30 s)
Equatorial rotation velocity	12.6 km/s (7.8 mi/s; 45,000 km/h)
Axial tilt	3.13° (to orbit)
North pole right ascension	268.057°;  17h 52m 14s
North pole declination	64.495°
Albedo	0.503 (Bond)[૧૧] 0.538 (geometric)[૧૨]
Surface temp. min mean max 1 bar level 165 K (−108 °C) 0.1 bar 112 K (−161 °C)
Apparent magnitude	−2.94[૧૩] to −1.66[૧૩]
Angular diameter	29.8″ to 50.1″
Atmosphere[૬]
Surface pressure	20–200 kPa;[૧૬] 70 kPa[૧૭]
Scale height	27 km (17 mi)
Composition by volume	by volume: 89%±2.0% hydrogen (H 2) 10%±2.0% helium (He) 0.3%±0.1% methane (CH 4) 0.026%±0.004% ammonia (NH 3) 0.0028%±0.001% hydrogen deuteride (HD) 0.0006%±0.0002% ethane (C 2H 6) 0.0004%±0.0004% water (H 2O) Ices: ammonia (NH 3) water (H 2O) ammonium hydrosulfide (NH 4SH)

ગુરુ મુખ્યત્વે હાઈડ્રોજનથી બનેલો છે. તેમાં ભારે તત્વોનો ખડકલો કોર પણ હોઈ શકે છે, પરંતુ અન્ય વિશાળ ગ્રહોની જેમ ગુરુમાં સારી રીતે વ્યાખ્યાયિત નક્કર સપાટીનો અભાવ છે. તેની સીમાઓ પર તોફાન આવે છે. આના પરિણામે ધ ગ્રેટ રેડ સ્પોટ તરીકે ઓળખાતું એક વિશાળ તોફાન છે જે ઓછામાં ઓછું ૧૭મી સદીથી અસ્તિત્વમાં છે તેવું માનવામાં આવે છે, જ્યારે તે પ્રથમ ટેલિસ્કોપ દ્વારા જોવામાં આવ્યું હતું.