મહારાષ્ટ્ર

મહારાષ્ટ્ર ક્ષેત્રફળ પ્રમાણે ભારતનું ત્રીજા નંબરનું રાજ્ય છે અને વસ્તીની દ્રષ્ટીએ ઉત્તર પ્રદેશ પછી દ્વીતીય રાજ્ય છે. મહારાષ્ટ્રની સીમાએ ગુજરાત, મધ્ય પ્રદેશ, છત્તીસગઢ, તેલંગાણા, કર્ણાટક, ગોવા તથા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ દાદરા અને નગર હવેલી આવેલા છે. પશ્ચિમ દિશામાં અરબી સમુદ્ર આવેલ છે. મુંબઇ (કે બૉમ્બે), ભારતનું સૌથી મોટું શહેર અને મહારાષ્ટ્ર રાજ્યનું પાટનગર છે. તે ૧૧.૨ કરોડથી વધુ રહેવાસીઓ અને તેની રાજધાની મુંબઈ તેની વસ્તી આશરે ૧.૮ કરોડ છે જે તેને ભારતમાં સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતું શહેરી વિસ્તાર બનાવે છે. નાગપુર રાજ્ય વિધાનસભાના શિયાળાના સત્રનું આયોજન કરે છે. અનેક જાણીતી શૈક્ષણિક સંસ્થાઓની હાજરીને લીધે પુણેને 'પૂર્વના ઓક્સફર્ડ' તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

મહારાષ્ટ્ર
રાજ્ય
ઉપરથી ઘડિયાળની દીશામાં મહાબળેશ્વર નજીક પ્રતાપગઢ કિલ્લો, અજંતાની ગુફાઓમાં પદ્મપાણી ચિત્ર, ઇલોરા ગુફાઓનું કૈલાશ મંદિર, એલિફન્ટા ગુફાઓમાં ત્રિમૂર્તિ, ગેટવે ઓફ ઇન્ડિયા
ની અધિકૃત મહોર મહોર
ભારતમાં મહારાષ્ટ્રનું સ્થાન
અક્ષાંશ-રેખાંશ (મુંબઈ): 18°58′12″N 72°49′12″E / 18.97°N 72.820°E / 18.97; 72.820 72°49′12″E / 18.97°N 72.820°E / 18.97; 72.820
દેશ	ભારત
રચના	૧ મે ૧૯૬૦† (મહારાષ્ટ્ર દિવસ)
રાજધાનીઓ	મુંબઈ (ઉનાળુ) અને નાગપુર (શિયાળુ)
જિલ્લાઓ	૩૬
સરકાર
• માળખું	મહારાષ્ટ્ર સરકાર
• ગવર્નર	ભગતસિંહ કોશિયારી
• મુખ્ય મંત્રી	એકનાથ શિંદે
• નાયબ મુખ્ય મંત્રી	દેવેન્દ્ર ફડણવીશ
• વિધાન સભા	દ્રિ ગૃહી વિધાન પરિષદ ૭૮ વિધાન સભા ૨૮૮
• લોક સભા બેઠકો	૪૮
વિસ્તાર ક્રમ	૩જો
વસ્તી  (૨૦૧૧)[૧]
• કુલ	૧૧,૨૩,૭૨,૯૭૨
• ક્રમ	૨જો
ઓળખ	મરાઠી / મહારાષ્ટ્રીયન
સમય વિસ્તાર	UTC+૫:૩૦ (IST)
ISO 3166 ક્રમ	IN-MH
વાહન નોંધણી	MH-
માનવ વિકાસ અંક	૦.૭૫૨[૨] ઉંચો
HDI ક્રમ	૧૨મો
સાક્ષરતા દર	૮૨.૯% (૬ઠ્ઠો)
લિંગ પ્રમાણ	૯૨૯ ♀/૧૦૦૦ ♂ (૨૦૧૧)[૩]
અધિકૃત ભાષા	મરાઠી[૪]
વેબસાઇટ	www.maharashtra.gov.in
†બોમ્બે રાજ્યનું વિભાજન કરીને મહારાષ્ટ્ર અને ગુજરાતની રચના બોમ્બે રીઓર્ગેનાઇઝેશન એક્ટ ૧૯૬૦ વડે થઇ હતી.[૫]

ગોદાવરી અને કૃષ્ણા રાજ્યની બે મુખ્ય નદીઓ છે. નર્મદા અને તાપી નદીઓ મહારાષ્ટ્ર અને મધ્યપ્રદેશ અને ગુજરાત સરહદની નજીક વહે છે.

ઋગ્વેદમાં મહારાષ્ટ્રનો ઉલ્લેખ "રાષ્ટ્ર" તરીકે, અશોકના શિલાલેખમાં "રાષ્ટ્રીક" તરીકે થયો છે. પાછળથી "મહારાષ્ટ્ર"ના નામે ઓળખાયુ, જેની નોંઘ હુએન-ત્સંગ તથા અન્ય મુસાફરોએ લીધી છે.