મેનહટન

Manhattan
Manhattan
	Borough of New York City
	New York County
	Midtown Manhattan as seen from the GE Building.
	ન્યુ યોર્કના નક્શામાં મેનહટનનું સ્થાન
	અક્ષાંશ-રેખાંશ: 40°47′N 73°58′W / 40.783°N 73.967°W 73°58′W / 40.783°N 73.967°W
Country	United States
State	New York
County	New York County
City	New York City
Settled	1624
સરકાર
• Borough President	Scott Stringer (D)
• District Attorney (New York County)	Cyrus Vance, Jr.
વિસ્તાર
• કુલ	૩૩.૭૭ sq mi (૮૭.૫ km2)
• જમીન	૨૨.૯૬ sq mi (૫૯.૫ km2)
• જળ	૧૦.૮૧ sq mi (૨૮�૦ km2)
વસ્તી
• કુલ	૧૬,૨૯,૦૫૪
• ગીચતા	૭૦,૯૫૧/sq mi (૨૭૩૯૪/km2)
વેબસાઇટ	Official Website of the Manhattan Borough President

મેનહટનએ ન્યૂ યોર્ક સિટીનું વહીવટી શહેર છે. હડસન નદીના મુખ પાસે મેનહટન આઇસલેન્ડમાં સ્થિત, પ્રાંતની સરહદો ન્યૂ યોર્ક કાઉન્ટી જેવી જ છે, જે સ્ટેટ ઓફ ન્યૂ યોર્કની અસલ કાઉન્ટી છે. તેમાં મેનહટન આઇસલેન્ડ નજીક આવેલા વિવિધ નાના આઇસલેન્ડ: રૂઝવેલ્ટ આઇસલેન્ડ, રેન્ડાલ્સ આઇસલેન્ડ, વર્ડ્સ આઇસલેન્ડ, ગવર્નર આઇસલેન્ડ, લિબર્ટી આઇસલેન્ડ, પાર્ટ એલિસ આઇસલેન્ડ અને યુ થાન્ટ આઇસલેન્ડ ઉપરાંત બ્રોન્ક્સ નજીક મુખ્યલેન્ડનો મારબલ હિલના નાનકડા હિસ્સાનો પણ સમાવેશ થાય છે. ન્યુયોર્કનું મુખ્ય શહેર મેનહટનના દક્ષિણ હિસ્સાથી શરૂ થાય છે. 1898માં તેનો વિસ્તાર વધારીને નજીકના બધા કાઉન્ટીનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો.^[૧] આ શહેરીકરણ પામેલા પાંચ પ્રાંતમાં સૌથી નાનો પરંતુ સૌથી વધુ વિકસીત થયેલો વિસ્તાર છે.

ન્યુયોર્ક શહેરના આ કાઉન્ટીની વસ્તી સમગ્ર યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં સૌથી વધુ વસ્તી ગીચતા ધરાવે છે અને 2008ની વસ્તી પ્રમાણે, વર્ષમાં 22.96 ચોરસ માઇલ(59.47 કિ.મી²)ના જમીન વિસ્તારમાં 1,634,795ની વસ્તી કે પ્રત્યેક ચોરસ કિ.મી.(27,485/કિ.મી²)માં 71,201 મકાન છે, જે સમગ્ર વિશ્વમાં સૌથી વધુ ગીચતા ધરાવતો વિસ્તાર છે. તે 2005માં 1,00,000 ડોલરથી વધારે માથાદીઠ વ્યક્તિગત આવક સાથે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના સૌથી ધનિક વિસ્તારોમાનો એક છે.^[૨] ન્યૂ યોર્કના પાંચ પ્રાંતમાં વસ્તીની દ્રષ્ટિએ મેનહટન ત્રીજું સ્થાન ધરાવે છે.

મેનહટન એ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અને સમગ્ર વિશ્વનું મહત્વનું વ્યાપારી, નાણાકીય અને સાંસ્કૃતિક કેન્દ્ર છે.^[૩]^[૪]^[૫] યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સની ઘણી મોટી રેડિયો, ટેલિવિઝન અને ટેલિકોમ્યુનિકેશન કંપની અહીં સ્થિત છે, તથા ન્યુઝ, મેગેઝીન, બુક્સ અને અન્ય મિડીયા પ્રકાશકોના મુખ્ય મથક પણ અહીં છે. મેનહટન ઘણા પ્રખ્યાત જોવાલાયક સ્થળો, પ્રવાસીઓ માટે આકર્ષણ, મ્યુઝિયમ અને યુનિવર્સિટીઓ પણ ધરાવે છે. આ ઉપરાંત યુનાઇટેડ નેશન્સનું મુખ્ય મથક પણ અહીં છે. સમગ્ર દેશમાં સૌથી વધુ કોર્પોરેટ કંપનીના વડામથક આ શહેર ધરાવે છે, ઉપરાંત નાસ્ડેક(NASDAQ) અને ન્યૂ યોર્ક સ્ટોક એક્સચેંજ અહીં હોવાથી મેનહટન એ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સનું સૌથી મોટું અને કેન્દ્રિય વેપારનું શહેર છે.^[૬] તે ન્યૂ યોર્ક સિટી અને ન્યૂ યોર્ક મેટ્રોપોલિટન રિજીયનનું કેન્દ્ર છે, જે શહેરની સરકારનું પદ ધરાવે છે અને ક્ષેત્રની રોજગારી, ઉદ્યોગ અને મનોરંજનની પ્રવૃત્તિઓનું કેન્દ્ર છે. જેના કારણે ન્યૂ યોર્કના બ્રુક્લીન અને ક્વીન્સ જેવા અન્ય પ્રાંતના લોક મેનહટનમાં જો ફરવા આવે તો “શહેરમાં જઇએ છીએ” તેવું કહે છે.^[૭]

વ્યુત્પત્તિશાસ્ત્ર

મેનહટન નામ રોબર્ટ જુએટની લોગબુકમાં 1609માં લખાયેલા શબ્દ માન્ના- હાટા પરથી લેવામાં આવ્યો છે. તેઓ હેનરી હડસનના યોક હાલ્વે મીન (હાલ્ફ મૂન)ના અધિકારી હતા.^[૮] 1610ના નક્શામાં મૌરિશિયશ નદી( થોડા સમય બાદ નામ બદલીને હડસન નદી થયું)ના બંને પૂર્વ અને પશ્ચિમ કિનારાનું નામ માનાબાટા બે વખત દર્શાવવામાં આવ્યું હતું. લિનાપી ભાષામાં "મેનહટન" શબ્દનું ભાષાંતર “આઇસલેન્ડ ઓફ મેની હિલ્સ (ઘણા પર્વતોના આઇસલેન્ડ)” તરીકે કરવામાં આવ્યું છે.^[૯]

ઇતિહાસ

વસાહતી

હાલના સમયે મેનહટન ગણાતો વિસ્તાર લિનાપેના વસાહાતીઓનો હતો. 1524માં, કેનોઇસમાં કેટલાક લિનાપે ન્યૂ યોર્ક હાર્બરને પાર કરનાર પ્રથમ યુરોપિયન શોધક ફ્લોરન્ટાઇન ગિયોવાન્ની દે વેરાઝાનોને મળ્યા, જોકે તેઓ હાર્બર પાસ્ટ ધી નેરોઝમાં કદાચ પ્રવેશ્યા ન હતા.^[૧૦] ડચ ઇસ્ટ ઇન્ડિયા કંપનીમાં કાર્યરત એક ઇંગ્લિશ માણસે આ વિસ્તારનો નક્શો બનાવ્યો હતો ત્યાં સુધી આ હેનરી હડસનની ખોજ ન હતી.^[૧૧] હડસન મેનહટન આઇસલેન્ડ પર આવ્યો અને ત્યાં 1609માં ઘણા લોક રહેતા હતા અને તેમાં ઉત્તરોતર વધારો થતો ગયો અને તે નદીનું નામ હડસન નદી પડ્યું, જે સ્થાને તે આવેલો હતો તે સ્થાન આજે પણ અલ્બાનીમાં છે.^[૧૨]

1624માં ગવર્નર્સ આઇસલેન્ડ પર ડચ ફર ટ્રેડિંગને મંજૂરી આપવામાં આવ્યા બાદ ન્યુ નેધરલેન્ડમાં યુરોપિયન લોકો હંમેશા માટે સ્થાયી થયા. 1625માં મેનહટન આઇસલેન્ડના સિટાડેલ અને એમસ્ટરડમના કિલ્લાના બાંધકામ શરૂ થયા જે બાદમાં ન્યુ એમસ્ટરડમના (Nieuw Amsterdam ) નામથી ઓળખાયું.^[૧૩]^[૧૪] મેનહટન આઇસલેન્ડને એમસ્ટરડમના કિલ્લાની જગ્યા માટે પસંદ કરવામાં આવ્યું હતું જ્યારે સિટાડેલ નવા આવેલા લોકો માટે અરક્ષિત રાખવામાં આવ્યું હતું. 1625ના વિકાસને ન્યૂ યોર્ક શહેરના જન્મ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.^[૧૫] પીટર જાન્સઝૂન સ્ચેજનના અવર પિપલ (અન્સ વોલ્ક )નામના ડોક્યુમેન્ટને આધારે, પિટર મિનટએ 1626માં ક્યા સમયે મુખ્ય અમેરિકાના લિનાપે લોકો પાસેથી 60 ગિલ્ડરના બદલામાં વેપારના ભાગ રૂપે મેનહટન હસ્તગત કરવામાં આવ્યું હતું, જેની કિંમત 24 ડોલર હતી.(બ્રેડ અને અન્ય સામગ્રીની કિંમતને ધ્યાને રાખીને કિંમત નક્કી કરવામાં આવી છે.) હાલના ચલણ અનુસાર આ કિંમત લગભગ 1000 ડોલર જેટલી થાય.^[૧૬] (ગણતરી ઇન્ટરનેશનલ ઇન્સટિટ્યુટ ઓફ સોશિયલ હિસ્ટ્રિ, એમસ્ટરડમ દ્વારા કરવામાં આવી છે). આ અંદાજને ધ્યાનમાં લેતા, કોઇ વ્યક્તિ મજાકમાં એવું કહી શકે કે 1626માં બીયરની 2400 ટેન્કર્ડ્સ ખરીદવા માટે પૂરતા નાણાં હતા.^[૧૭]

1647માં, પિટર સ્ટુયવેસન્ટની કોલોનીના છેલ્લા ડચ ડિરેક્ટર જનરલ તરીકે નિમણૂંક કરવામાં આવી હતી.^[૧૮] ન્યૂ એમ્સ્ટરડેમને 2 ફેબ્રુઆરી, 1653ના રોજ શહેર તરીકે ભેળવી દેવામાં આવ્યું હતું.^[૧૯] 1664માં બ્રિટીશએ ન્યુ નેધરલેન્ડને હસ્તગત કર્યુ અને ઇંગ્લિશ ડ્યુકના યોર્ક અને અલ્બાની બાદ નવું નામ “ન્યૂ યોર્ક” આપવામાં આવ્યું.^[૨૦] સ્ટુયવેસન્ટ અને તેના અધિકારીઓ દ્વારા 24 કલમો રજૂ કરવામાં આવી. જેના દ્વારા બ્રિટીશ નિયમો હેઠળ ન્યુ નેધરલેન્ડની આઝાદી, ધર્મ માટેની સ્વતંત્રતાની બાંહેધરી આપવામાં આવી.^[૨૧]^[૨૨]

અમેરિકન ક્રાંતિ અને પહેલાંનું યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ

બ્રિટિશના નિયમોના વિરોધની શરૂઆત 1765માં ન્યૂ યોર્કમાં જુદાં- જુદાં 13 શહેરના સ્ટેમ્પ એક્ટ ક્રોંગ્રેસના રજૂકર્તા દ્વારા યોજાયેલી બેઠકમાં કરવામાં આવ્યો હતો. કોંગ્રેસને પરિણામે ડિક્લેરેશન ઓફ રાઇટ્સ એન્ડ ગ્રિવન્સીસ જાહેર થયું હતું, જે પ્રતિનિધી મંડળનો પ્રથમ દસ્તાવેજ હતો જેને “નો ટેક્સેશન વિધાઉટ રિપ્રેઝેન્ટેશન (no taxation without representation)” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ઉપરાંત એવું પ્રથમ વખત થયું કે જ્યારે કોઇ કોલોની દ્વારા રાજકીય લક્ષ્ય રાખવામાં આવ્યો હતો. આ રસ્તો તેને થોડા સમય બાદ કોન્ટિનેન્ટલ કોંગ્રસની શરૂઆત તરફ લઇ જવાનો હતો. મેનહટનમાં સ્ટેમ્પ એક્ટની ચળવળ બાદ સ્વતંત્રતા માટે ધી સન્સ ઓફ લિબર્ટીનો વિકાસ થયો. આ ઓર્ગેનાઇઝેશને બ્રિટીશ અધિકારીઓ વિરૂદ્ધ લાંબા સમય માટે લડત શરૂ કરી અને બ્રિટીશ ઓથોરિટીને તોડી પાડવા માટે વૈકલ્પિક મત વ્યવસ્થા પણ શરૂ કરી. 1775માં ન્યૂ યોર્ક પ્રોવિન્સિયલ કોંગ્રેસના હાથમાં સત્તા આવ્યા બાદ આ લડતનો અંત આવ્યો.

અમેરિકાની ક્રાંતિકારી ચળવળની મોટાભાગની લડાઇમાં ન્યૂ યોર્ક કેમ્પેઇનના હાર્દમાં મેનહટન હતું. 16 નવેમ્બર, 1776ના રોજ વિનાશકારી બેટલ ઓફ ફોર્ટ વોશિંગ્ટન બાદ કોન્ટિનેન્ટલ આર્મી પર મેનહટનને છોડી દેવાનું દબાણ કરવામાં આવ્યું હતું. બાકીના યુદ્ધ દરમિયાન આ શહેર ઉત્તર અમેરિકામાં કામગીરી માટે બ્રિટીશ રાજકીય અને મિલિટરી કેન્દ્ર બની ગયું.^[૨૩] ન્યૂ યોર્કમાં બ્રિટીશ મિલિટ્રીના નિયમના અમલ વખતે ગ્રેટ ફાયર ઓફ ન્યૂ યોર્ક દરમિયાન મેનહટનને મોટા પાયે નુક્શાન થયું હતુ. 25 નવેમ્બર, 1783માં જ્યારે જ્યોર્જ વોશિંગ્ટન મેનહટનમાં પાછા ફર્યા ત્યારે સૌથી છેલ્લી બ્રિટીશ ફોર્સ દ્વારા શહેર છોડવામાં આવ્યું અને બ્રિટીશ અમેરિકામાંથી નિકળી ગયા.^[૨૪]

11, જાન્યુઆરી, 1785થી 1788ના અંત સુધી ન્યૂ યોર્ક સિટી હોલ(ત્યારબાદ ફ્રોન્સિસ ટાવેર્ન) ખાતે કોન્ટીનેન્ટલ કોંગ્રેસ સાથે યોજાયેલી બેઠકમાં આર્ટિકલ ઓફ કન્ફેડરેશનમાં પાંચ મુખ્ય શહેરોમાં ન્યૂ યોર્ક શહેર પાંચમું હતું. 4, માર્ચ, 1789થી 12, ઓગષ્ટ,1790 સુધી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં ફેડરલ હોલ ખાતે નવા કાયદા અમલમાં મૂકનારું પ્રથમ શહેર ન્યૂ યોર્ક હતું.^[૨૫] યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સુપ્રીમ કોર્ટ પ્રથમ વખત ભરાઇ અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ બિલ ઓફ રાઇટ્સનો મુસદ્દો ઘડાયો અને તેને મંજૂરી અપાઇ, અને નોર્થવેસ્ટ ઓર્ડિનન્સની સાથે યુનિયનમાં સ્ટેટ્સને જોડવા તરફ પ્રથમ પગલું ભરવામાં આવ્યું.

19મી સદીનો વિકાસ

1825માં એરિ કેનાલની શરૂઆતમાં એલેક્ઝાન્ડર હેમિલ્ટનની પ્રથમ ટ્રેઝરરી સેક્રેટરીની નીતિ અને કામગીરીને પગલે ન્યૂ યોર્કનો વિકાસ આર્થિક સેન્ટર તરીકે થયો છે, જે મધ્યપૂર્વિય યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના અને કેનેડાના મોટા કૃષિ બજારને એટલાન્ટિક પોર્ટ સાથે જોડે છે.

1854માં ટેમ્માની મેયર તરીકે ફેર્નાન્ડો વુડ્સને પ્રથમ મેયર બનાવવા માટે ડેમોક્રેટિક પાર્ટી પોલિટિકલ મશિન, ટેમ્માની હોલે તેનો વિકાસ વધારવા અને સપોર્ટ મેળવવા માટે ઘણ સ્થળાંતરીત થયેલા આઇરિશ લોકોની મદદ લીધી. લગભગ એક દશક સુધી ટેમ્માની હોલે સ્થાનિક રાજનીતિ પર એકહથ્થું શાસન કર્યું. 1858માં ખોલવામાં આવેલો સેન્ટ્રલ પાર્ક અમેરિકન શહેરનું પ્રથમ લેન્ડસ્કેપ પાર્ક છે અને રાષ્ટ્રનો પ્રથમ જાહેર પાર્ક છે.^[૨૬]^[૨૭]

થોમસ નાસ્ટ ડિનાઉન્સિસ ટેમેની એઝ એ ફિરોસિયસ ટાઇગર કિલીંગ ડેમોક્રસી; ધી ટાઇગર ઇમેજ કોટ ઓન.

દક્ષિણ તરફ સ્થળાંતરીત થયેલા (પહેલા જર્મની અને આયરલેન્ડથી આવેલા લોકોથી વધુ) લોકોને કારણે અમેરિકન સિવિલ વોર દરમિયાન શહેર વેપારની રીતે દક્ષિણ તરફ વધુ જોડાયેલું હતું, પરંતુ ગુસ્સો એ માટે હતો કે, જે લોકો 300 ડોલરથી વધુની ચૂકવણી કરે તો તેને તુરંત જ સ્થાન પ્રાપ્ત થતું હતું. જુલાઇ, 1863માં ત્રણ દિવસ સુધી ચાલુ રહેલા ન્યૂ યોર્ક ડ્રાફ્ટ તોફાનો એ અમેરિકાના ઇતિહાસમાં સૌથી ખરાબ નાગરિક અરાજકતા માની શકાય છે. આ તોફાનોમાં 119 લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા હતા.^[૨૮]

નાગરીકોની આ લડત બાદ યુરોપથી સ્થળાંતર કરનારા લોકોની સંખ્યામાં વધારો થતો ગયો અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં લાખો રૂપિયાની અને વધુ સારા જીવનની અપેક્ષા રાખનારા લોકો માટે ન્યૂ યોર્ક પ્રથમ પગથિયું બનતું ગયું. ફ્રાંસના લોકો દ્વારા આ વાતનો પૂરાવો આપવા માટે 28, ઓક્ટોબર 1886માં સ્ટેચ્યુ ઓફ લિબર્ટિ અમેરિકાને ગિફ્ટ કરવામાં આવ્યું.^[૨૯]^[૩૦] નવા યુરોપિયન સ્થળાંતરીત થયેલા લોકો સાથે સામાજિક સદ્ધરતા પણ લાવ્યા. ઘણા બધા દેશોમાંથી આવેલા લોકો ઓછી કિંમતે કામ કરવા તૈયાર થયા અને સાથે ટેનામેન્ટ્સના દરમાં પણ સુધારો થયો. આ શહેર ક્રાંતિ, મહાજનસત્તાવાદ, કોઇપણ પ્રકારના જૂથવાદ તથા સંઘીકરણ છે.

1883માં બ્રુકલિન બ્રીજ જ્યારે ખુલ્લો મૂકવામાં આવ્યો ત્યારે ઇસ્ટ રિવર તરફના જોડાણ વધુ મજબુત બન્યા. 1874માં હાલના બ્રોન્ક્સ કાઉન્ટીનો પશ્ચિમી હિસ્સો ન્યૂ યોર્ક કાઉન્ડીમાં જોડવામાં આવ્યો અને 1895માં હાલના બ્રોન્ક્સ કાઉન્ટીનો બાકીનો હિસ્સો પણ સંમેલીત કરવામાં આવ્યો.^[૩૧] 1898માં જ્યારે પાંચ પ્રાંતોમાંથી એક શહેર બનાવવા માટે ચાર કાઉન્ટીઓને ભેળવવામાં આવી ત્યારે સિટી ઓફ ગ્રેટર ન્યૂ યોર્કનું સર્જન થયું હતું. મેનહટન અને ધી બ્રોન્ક્સ હજી પણ એક કાઉન્ટી જ છે જેને બે અલગ- અલગ પ્રાંત તરીકે વિકાસ કરવામાં આવ્યો છે. 1 જાન્યુઆરી, 1914ના રોજ ન્યૂ યોર્ક શહેરે કાયદાકિય રીતે બ્રોન્ક્સ કાઉન્ટીની રચના કરી અને ન્યૂ યોર્ક શહેરે તેની હાલની સીમા રેખામાં ઘટાડો કર્યો.^[૩૨]

20મી સદી

1904માં ખુલ્લા મુકાયેલા ન્યૂ યોર્ક સિટી સબવેનું બાંધકામ બ્રુકલિનના વધારાના બ્રિજની જેમ નવા શહેરને જોડવામાં મદદરૂપ સાબિત થયું. 1920ના દાયકામાં, મેનહટનમાં ગ્રેટ માઇગ્રેશનના ભાગરૂપે અમેરિકન સાઉથ તરફથી અને સ્કાઇલાઇન માટે સ્પર્ધા કરતી નવી ગગનચૂંબી ઇમારતો સહિતના પ્રોહિબીશન યુગમાં મોટી તેજીના ભાગરૂપે હાર્લેમ રેનેસાંસને કારણે લોકો મોટા પાયે સ્થળાંતર કરીને આવ્યા. ન્યૂ યોર્ક શહેર 1925માં સદી સુધી રજા કરનારા લંડનને પાછળ છોડી દઇને સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતું શહેર બની ગયું.^[૩૩]

25 માર્ચ, 1911ના રોજ ગ્રીનવિચ વિલેજમાં ટ્રાયેન્ગલ શર્ટવેસ્ટ ફેક્ટરીમાં આગ લાગી અને 146 કપડાના કારીગરોનું મૃત્યું થયું. આ દુર્ધટનાને પગલે ફાયર ડિપાર્ટમેન્ટ, બિલ્ડીંગ કોડ અને કામ કરવાના સ્થળના નિયમમોમાં મોટા ફેરફારો થયા.^[૩૪] વિશ્વ યુદ્ધ વચ્ચેના સમયગાળા દરમિયાન ફરીથી ચૂંટણીની પ્રક્રિયામાં મેયર ફિઓરેલો લા ગૌર્ડિયા ચૂંટાઇને આવ્યા અને ટેમ્માની હોલના 80 વર્ષના શાસનનો અંત આવ્યો.^[૩૫] શહેરની વસ્તીમાં કંઇક સ્થિરતા આવતા લેબર સંઘીકરણ દ્વારા નવા રક્ષણની અને મજૂરી કરતા લોકોની આવકમાં વધારા માટે સૂચન કરવામાં આવ્યું. શહેરની સરકાર અને આંતરમાળખાકિય સુવિધામાં પણ લા ગૌર્ડિયા હેઠળ નાટકિય ફેરફાર જોવા મળ્યા. 1930ના દાયકામાં ગ્રેટ ડિપ્રેશન છતાં મેનહટ્ટમાં વિશ્વનું સૌથી ઉંચી બિલ્ડીંગનું નિર્માણ થયું જેમાં ન્યુમેરિયસ આર્ટ ડેકોનો માસ્ટરપીસનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. ધી એમ્પાયર સ્ટેટ બિલ્ડીંગ, ધી ક્રિસેલર બિલ્ડીંગ અને જીઇ બિલ્ડીંગનો આજના સમયે પણ શહેરના ઉંચા બિલ્ડીંગોમાં સમાવેશ થાય છે.

બીજા વિશ્વ યુદ્ધ બાદ યુદ્ધ પછી આર્થિક સુધારામાં ઉછાળો જોવા મળ્યો હતો. જેને લીધે મોટા હાઉસિંગ ડેવલોપમેન્ટ થયા છે, જેમાં પીટર કૂપર વિલેજ-સ્ટયવેસન્ટ ટાઉનનો સમાવેશ થાય છે જે 1947માં ખુલ્યું હતું.^[૩૬] 1951માં યુનાઇટેડ નેશન્સ દ્વારા તેનું પ્રથમ વડુમથક મેનહટનના પૂર્વ તરફના ક્વીન્સમાં સ્થાપવામાં આવ્યું.^[૩૭] યુ.એસ.ના અન્ય મોટા શહેરોની જેમ જ ન્યૂ યોર્કે પણ 1960ના દાયકામાં જાતીય હુલ્લડો, વસ્તી અને ઔદ્યોગિક મંદીનો સામનો કર્યો હતો. 1970ના દાયકા સુધીમાં, શહેરે બધી તરફથી સુરક્ષિત, ગુનાથી દૂર હોવાની ઓળખ મેળવી લીધી હતી.^[૩૮] 1975, શહેરની સરકારે જંગી નાદારીનો સામનો કરવો પડ્યો અને મદદ માટેની પ્રારંભિક વિનંતીને શરૂઆતમાં વખોડી નાખવામાં આવી, જેના ભાગરૂપે 30 ઓક્ટોબર, 1975ના ન્યૂ યોર્ક ડેઇલી ન્યુઝ ની હેડલાઇન: “ફોર્ડ ટુ સિટી: ડ્રોપ ડેડ (Ford to City: Drop Dead)” એવી મૂકવામાં આવી હતી.^[૩૯] ફેડરલ લોન અને દેવાના પુન:સર્જન દ્વારા નાદારીને ખાળવામાં આવી, અને શહેર પર ન્યૂ યોર્ક સ્ટેટ દ્વારા વધારે નાણાકીય તપાસનો સ્વીકાર કરવાનું દબાણ થયું.^[૪૦]

1980ના દાયકામાં વોલ સ્ટ્રીટનો પુનર્જન્મ થયો, અને શહેરે વૈશ્વિક નાણાકીય ઉદ્યોગના કેન્દ્ર તરીકેનું સ્થાન પાછું મેળવી લીધું. ઉપરાંત 1980ના દાયકામાં જ મેનહટને એઇડ્સ (AIDS)ની કટોકટીનો સામનો કરવો પડ્યો, ગ્રીનવિચ વિલેજ તેનું ઉદ્ભવ સ્થાન હતું. ગે મેન્સ હેલ્થ ક્રાઇસિસ (GMHC) અને એઇડ્સ કોઅલિશન ટુ અલનિશ પાવર (ACT UP)ની સ્થાપના આ રોગથી પિડાતા લોકોનું પ્રતિનિધીત્વ લઇને તેમનું સમર્થન કરવા માટે કરવામાં આવી. 1990ના દાયકાની શરૂઆતથી ગુનાખોરીના દરમાં અત્યંત ઘટાડો જોવા મળ્યો, 1990માં ખૂનના કેસ 2,245 નોંધાયા હતા જે 2008માં ઘટીને ફક્ત 537 જ થયા અને ક્રેક એપિડેમીક અને તેની સાથેની ડ્રગ સંબંધિત હિંસા પણ મોટા પાયે નિયંત્રણમાં આવી ગઇ.^[૪૧] બહાર જતી વસ્તીના પ્રમાણમાં ઘટાડો થયો અને સમગ્ર વિશ્વમાંથી આવતા વસાહતીઓની સંખ્યામાં વધારો થયો. નીચા વ્યાજ દરો અને વોલ સ્ટ્રીટ બોનસે રિયલ એસ્ટેટ બજારની તેજીને ઇજન આપ્યું.^[૪૨]

11મી સપ્ટેમ્બરનો હુમલો

11 સપ્ટેમ્બર, 2001ના રોજ, વિમાનોનું અપહરણ કરવામાં આવ્યું અને તે વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટરના બે ટાવરોમાં ધસી ગયા, જેને પગલે 3,000થી વધારે લોકોના મોત થયા. વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટર સાથે બે ટાવરોનો નાશ થયો, જે આગથી નુક્સાનને કારણે તેના નાશ પહેલા ખાલી કરાવવામાં આવ્યું હતું. આ ટાવરોના ફરી બાંધકામના આયોજનો કરવામાં આવી રહ્યા હતા(જુઓ ફ્રિડમ ટાવર, અને વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટર રિબિલ્ડીંગ વિવાદ).

ટેલિવિઝન અને ફિલ્મોનું એનવાયસી(NYC)માં સ્થાન

મોડર્ન ન્યૂ યોર્ક સિટીનો ફિલ્મ્સ અને ટેલિવિઝન શ્રેણીઓની લોકપ્રિયતા સ્થાપવા બદલા સમગ્ર વિશ્વના ઘણા લોકો આભાર માની રહ્યા છે. ટેલિવિઝનના નોંધપાત્ર ઉદાહરણોમાં ફ્રેન્ડ્સ , 30 રોક્સ ,CSI: NY સિનફિલ્ડ , એનવાયપીડી(NYPD) બ્લુ , લો એન્ડ ઓર્ડર , વિલ એન્ડ ગ્રેસ , ફ્યુચુરામા , સ્પિન સિટી , ગોસિપ ગર્લ , અગ્લી બેટ્ટી અને સેક્સ એન્ડ ધી સિટી જેવા એવોર્ડ જીતેલા શોનો સમાવેશ થાય છે. નોંધપાત્ર ફિલ્મના ઉદાહરણોમાં મિરેકલ ઓન 34થ સ્ટ્રીટ , ઘોસ્ટબસ્ટર્સ , ગ્રેમલિન્સ 2 , આઇસ વાઇડ શટ ,Home Alone 2: Lost in New York ક્લેવરફિલ્ડ અને વૂડી એલનની ઘણી ફિલ્મો જેવી કે એન્ની હોલ , બનાનાસ અને મેનહટન નો સમાવેશ થાય છે.

ભૂગોળ

મેનહટનને ફિફ્થ એવન્યુ પૂર્વ અને પશ્ચિમના અલગ-અલગ વિસ્તારમાં વહેંચે છે. ઉપરાંત ડાઉનટાઉન, મિડટાઉન અને અપટાઉનમાં વહેંચાયેલું છે. મેનહટન આઇસલેન્ડ પશ્ચિમમાં હડસન નદી ફરતું છે. જ્યારે પૂર્વમાં ઇસ્ટ નદીથી ફરતું છે. મેનહટનને ઉત્તરમાં હાર્લેમ નદી ધી બ્રોન્કસ અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સની મુખ્ય જમીનથી અલગ કરે છે. ઇસ્ટ રિવરમાં રાન્ડાલ્સ આઇસલેન્ડ, વર્ડ્સ આઇસલેન્ડ અને રૂઝવેલ્ટ આઇસલેન્ડ જ્યારે દક્ષિણના [ન્યુયોર્ક હાર્બરમાં ગવર્નર આઇસલેન્ડ અને લિબર્ટિ આઇસલેન્ડ સહિતના ઘણા નાના-નાના વિસ્તારનો સમાવેશ મેનહટનમાં કરવામાં આવે છે.^[૪૩] મેનહટન આઇસલેન્ડનો વિસ્તાર 22.7 ચોરસ માઇલ(58.8 કિ.મી.2)નો છે. 13.4 માઇલ(21.6 કિ.મી) લાંબો અને 2.3 માઇલ (3.7 કિ.મી) પહોળો. સૌથી પહોળો વિસ્તાર (14 સ્ટ્રિટ પાસે) આવેલો છે.^[૪૪] ન્યુયોર્ક દેશ સંપૂર્ણ રીતે 33.77 ચોરસ માઇલ(87.46 કિ.મી. 2)માં ફેલાયેલો છે. જેમાં જમીનનો વિસ્તાર 22.96 ચોરસ માઇલ(59.47 કિ.મી2) અને પાણીનો વિસ્તાર 10.81 ચોરસ માઇલ(28.00 કિ.મી2)નો છે.^[૪૫]

મોડર્ન રિડ્રોઇંગ ઓફ ધી 1807 વર્ઝન ઓફ ધી કમિશનર્સ ગ્રીડ પ્લાન ફોર મેનહટન, એ ફ્યુ યર્સ બિફોર ઇટ વોઝ એડોપ્ટેડ ઇન 1811.સેન્ટ્રલ પાર્ક દ્રશ્યમાન નથી.

મેનહટનનો એક વિસ્તાર ધી બ્રોન્ક્સ સાથેનો વિસ્તાર પણ છે. માર્બલ હિલ એક સમયે મેનહટન આઇસલેન્ડનો જ એક હિસ્સો હતો. પરંતુ 1895માં હાર્લેમ નદીમાં હાર્લેમ રિવર શીપ કેનલ ખોદવામાં આવતા માર્બેલ હિલને મેનહટનથી દૂર કરીને ધી બ્રોન્ક્સ અને ધી રીમાઇન્ડર ઓફ મેનહટનની વચ્ચે આવી ગઇ હતી.^[૪૬] પ્રથમ વિશ્વ યુદ્ધ પહેલા, ઓરિજનલ હાર્લેમ રિવર ચેનલનો હિસ્સો હતો ત્યારબાદ ધી બ્રોન્ક્સમાંથી અલગ થઇને માર્બલ હિલ બન્યુ અને પછી મુખ્ય જમીનનો હિસ્સો બન્યો.^[૪૬]

માનવીય હસ્તક્ષેપ દ્વારા મેનહટનની જમીનમાં કઇ રીતે નોંધપાત્ર રીતે ફેરફાર થાય છે તેનું ઉદાહરણ માર્બેલ હિલ છે. ડચ કોલોનિયલના સમયથી આ શહેરની જમીનમાં પાણીનું પ્રમાણ વધારે રહ્યું છે જેને કારણે કુદરતી ભૌગોલિક સ્થિતીમાં મોટા ભાગના કુદરતી ફેરફારો સમાન જોવા મળતા હતા.^[૯] 10મી સદીની શરૂઆતમાં ગ્રીનવિચ સ્ટ્રીટથી વેસ્ટ સ્ટ્રીટ સુધીના હડસન નદીના કુદરતી કિનારાના સ્થળોનો ઉપયોગ લોઅર મેનહટનનાં વિસ્તરણ માટે કરવામાં આવ્યો હતો.^[૪૭] જ્યારે વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટરનું બાંધકામ શરૂ થયું ત્યારે સંપૂર્ણ વેસ્ટ સ્ટ્રિટમાં બેટ્ટરી પાર્ક સિટી બનાવવા માટે જમીન ખોદવાને બદલે કે દરિયામાંથી માટી કાઢવાને બદલે 12 લાખ ક્યુબિક યાર્ડ (917,000m³)ની નદીની સાઇટમાંથી જ માટી મેળવવામાં આવી હતી. ^[૪૮] કચરાના નિકાલ માટે દરિયા કે લેન્ડફિલ્સનો ઉપયોગ કરવાનો બદલે, તેના મટિરીયલનો ઉપયોગ મેનહટનની દરિયાઇ પટ્ટીને વેસ્ટ સ્ટ્રિટ સુધી વિસ્તારવા માટે કરવામાં આવ્યો અને તેને પરિણામે બેટરી પાર્ક સિટીનું નિર્માણ થયું.^[૪૯] જેને પરિણામે નદીમાં 700 ફૂટ(210 મી.)નું ઉંડાણ મળ્યું હતું,92 acres (370,000 m²) જેમાં 6 બ્લોક કે જે લગભગ 1,484 ફૂટ(450 મી.)નો વિસ્તાર કવર કરે છે. અને પાર્ક30 acres (120,000 m²) માટે લગભગ 1.2 માઇલ(1.9 કિ.મી.) જેટલી રિવરફ્રન્ટ જગ્યા પૂરી પાડે છે.^[૫૦]

ભૌગોલિક રીતે મેનહટનમાં સબ-સ્ટ્રાટાનું ભાવિ નિશ્ચિત છે. જમીનની નીચેના બેડરોકને લઇને ટાપૂ મીડ ટાઉન નજીક સરકી રહ્યો છે. મીડ ટાઉન અને ફાયનાન્સિયલ જિલ્લા વચ્ચે બહુમાળી બિલ્ડીંગ અને જ્યારે અને કેનાલ સ્ટ્રીટ વચ્ચેનું ઉંડાણ પણ નાણાકીય શહેર તરફ ધીમે ધીમે વધી રહ્યું છે અને આ બંને વિસ્તારની વચ્ચે દબાણના અભાવે નજીકના સમયમાં આ બધી જગ્યા પથરાળ થવાની શક્યતા છે.

જ્યોર્જ વોશિંગ્ટન બ્રિજ, હોલેન્ડ ટનલ અને લિંકન ટનલ દ્વારા પશ્ચિમમાં ન્યુ જર્સી સાથે મેનહટનનો વાહનવ્યવહાર ચાલે છે. જ્યારે ન્યુયોર્કના અન્ય શહેરોમાં ઉત્તર પૂર્વમાં ધી બ્રોન્ક્સ સાથે અને પૂર્વ તથા દક્ષિણમાં બ્રુકલિન અને લોન્ગ આઇસલેન્ડના ક્વીન્સ શહેર સાથે જોડાયેલું છે. ફિફ્થ ન્યુયોર્ક સિટીના હિસ્સાને ન્યુયોર્ક હાર્બરના સ્ટેટન આઇસલેન્ડ ફેરી સાથે જોડતો આ એક જ રસ્તો છે જેનો કોઇ ચાર્જ લેવામાં આવતો નથી. દક્ષિણ તરફની ટ્રીપમાં ફેરી ટર્મિનલ બેટરી પાર્ક પાસે સ્થિત છે. આ ઉપરાંત વેરાઝાનો-નેરોસ બ્રિજનો ઉપયોગ કરીને બ્રુકલિનના રસ્તે પણ સ્ટેટન આઇસલેન્ડની મુસાફરી કરી શકાય છે. 1811ના કમિશનરના આયોજન અનુસાર, હડસન નદીના કિનારા પર ઉત્તર અને દક્ષિણ બાજૂ બંને તરફના કિનારા પર બાર નંબરના એવન્યુ કાર્યરત છે. દરેક(75) ને ફાળવણી એ રીતે કરવામાં આવી છે કે,100 feet (30 m) પૂર્વમાં ફર્સ્ટ એવન્યુ હોય તો પશ્ચિમમાં ટ્વેલ્થ એવન્યુ હોય. આ ઉપરાંત ઘણા એવન્યુમાં આંતરીક પણ અનેક હિસ્સા છે. દા.ત.પૂર્વમાં જે ફર્સ્ટ એવન્યુ છે તેમાં પણ ઇસ્ટ વોર્ડ એવન્યુ એ(A)થી એવન્યુ ડી(D)નામના વધારાના એવન્યુ પણ ચલાવવામાં આવે છે. આ પ્રકારના વિસ્તારો મેનહટનના ઇસ્ટ વિલેજમાં આલ્ફાબેટ સિટી તરીકે ઓળખાય છે. મેનહટનમાં એવી ઘણી સ્ટ્રિટ છે જે પૂર્વથી પશ્ચિમ તરફ પણ ચાલે છે. દરેક શેરીની પહોળાઇ60 feet (18 m) લગભગ 200 ફીટ( 61 મીટર)ની છે. પ્રત્યેક સંયુક્ત સ્ટ્રિટ અને બ્લોક આશરે 260 ફુટ (79 m) ઉમેરે છે, ત્યાં પ્રતિમાઇલ આશરે 20 બ્લોક છે. મેનહટનના પરંપરાગત બ્લોક લગભગ 250 છે. જે 600 ફૂટમાં ફેલાયેલા છે. ફિફ્ટીન ક્રોસટાઉન સ્ટ્રિટને 100 ફૂટ(30 મી.)ની પહોળાઇ દ્વારા બંધકામ કરવામાં આવ્યું છે. જેમાં 34, 42, 57 અને 125 સ્ટ્રિટનો સમાવેશ થાય છે જેમાં શહેરની મોટાભાગની વાહનવ્યવહારની વ્યવસ્થા અને શોપિંગ કરવા માટેના સ્થળ છે.^[૫૧] બ્રોડવે પણ અહીંનું મહત્વનું જોડાણનું સાધન છે. લોઅર મેનહટનના બોલિંગ ગ્રીનથી શરૂ થઇને મેનહટનના ઉત્તરિય ટીપ વિસ્તારમાં બ્રોન્ક્સ સુધી ચાલુ રાખે છે. મધ્ય મેનહટનમાં બ્રોડવે એક જાળાની કાર્ય કરે છે. જેમાં યુનિયન સ્ક્વેર, હેરાલ્ડ સ્ક્વેર(સિક્સ્થ એવન્યુ અને 34 સ્ટ્રિટ), ટાઇમ્સ સ્ક્વેર(7 એવન્યુ 42 સ્ટ્રિટ) અને કોલંબસ સર્કલ( એઇઠ્થ એવન્યુ, સેન્ટ્રલ પાર્ક વેસ્ટ અને 59 સ્ટ્રિટનો સમાવેશ થાય છે.

મોટા ભાગના મેનહટનના સ્ટ્રિક્ટ ગ્રીડ પ્લાનને પરિણામે અને ગ્રીડ 28.9 ડીગ્રી ઢળેલી હોવાથી, કેટલીક વાર આ ઘટનાને મેનહટ્ટનહેન્જ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે (સ્ટોનિહેજની જેમ).^[૫૨] મેનહટનની નેટવર્ક રચના જોતા એ સહેજ 28.9 ડિગ્રી જેટલી રેખાઓ પર જોવા મળે છે. જેને કારણે મે માસના અંતમાં અને જૂલાઇ માસની શરૂઆતમાં આથમતા સુર્યનું સ્થાન સીધી હારમાં જોવા મળે છે. જેને કારણે પશ્ચિમની ક્ષિતીજે સુર્ય શહેરની શેરીઓમાં પણ જોવા મળે છે.^[૫૨]^[૫૩] આ જ રીતનો નજારો જાન્યુઆરી અને ડિસેમ્બરના સુર્યોદયમાં પણ જોવા મળે છે. શહેરમાં પ્રાણીસંગ્રહાલય અને માછલીઘર ચલાવતી ધી વાઇલ્ડ લાઇફ કન્ઝર્વેશન સોસાયટી દ્વારા તાજેતરમાં મેનહટનનો પર્યાવરણ અને ભૌગોલિક પ્રોજેક્ટને કોમ્પ્યુટર પર દર્શાવી શકાય તેવો પ્રયોગ હાથ ધરવામાં આવ્યો છે. જેને કારણે 1609માં હેનરી હડસન દ્વારા શોધવામાં આવેલા તથા અત્યારના આઇસલેન્ડનો તફાવત આપણે જાણી શકીએ છીએ.^[૯]

નજીકના પ્રાંતો

બર્ગેન કાઉન્ટી, ન્યુજર્સી- પશ્ચિમ/ઉત્તર પશ્ચિમ
હડસન કાઉન્ટી, ન્યુજર્સી- પશ્ચિમ/ દક્ષિણ પશ્ચિમ
બ્રોન્ક્સ કાઉન્ટી, ન્યુયોર્ક(ધી બ્રોન્ક્સ)- ઉત્તરપૂર્વ
ક્વીન્સ કાઉન્ટી, ન્યુયોર્ક(ક્વીન્સ)- પૂર્વ/ દક્ષિણપૂર્વ
કિંગ્સ કાઉન્ટી, ન્યુયોર્ક(બ્રુકલિન)- દક્ષિણ/દક્ષિણ પૂર્વ
રીચમન્ડ કાઉન્ટી, ન્યુયોર્ક(સ્ટેટન આઇસલેન્ડ)- દક્ષિણ પૂર્વ

રાષ્ટ્ર દ્વારા સુરક્ષિત વિસ્તારો

આફ્રિકન બ્યુરિયલ ગ્રાઉન્ડ નેશનલ મોન્યુમેન્ટ
કેસલ ક્લીન્ટન નેશનલ મોન્યુમેન્ટ
ફેડરલ હોલ નેશનલ મેમોરિયલ
જનરલ ગ્રાન્ટ નેશનલ મેમોરિયલ
ગવર્નર્સ આઇસલેન્ડ નેશનલ મોન્યુમેન્ટ
હેમિલ્ટન ગ્રેન્જ નેશનલ મેમોરિયલ
લોઅર ઇસ્ટ સાઇડ ટેનેમેન્ટ નેશનલ હિસ્ટોરિક સાઇટ
સ્ટેચ્યુ ઓફ લિબર્ટિ નેશનલ મોન્યુમેન્ટ(પાર્ટ)
થીઓડોર રૂઝવેલ્ટ બર્થપ્લેસ નેશનલ હિસ્ટોરિક સાઇટ

પડોશના વિસ્તાર

મેનહટનની ઘણા નજીકના વિસ્તારોના નામ તેના મુખ્ય કાર્યો અનુસાર જોવા મળતા નથી. કોઇ નામ ભૌગોલિક રીતે(ધી અપર ઇસ્ટ સાઇડ) તો કોઇ નામ ઐતિહાસિક રીતે વર્ણનાત્મક (લિટલ ઇટાલી) છે. તો કોઇ ઘણા શબ્દોનું મિશ્રણ જેમકે ટ્રીબેકા(ટ્રાયેન્ગલ બિલો કેનલ સ્ટ્રીટ માટે) કે સોહો(સાઉથ ઓફ હ્યુસ્ટોન)કે થોડા સમય પહેલા શોધાયેલું નોલિટા(નોર્થ ઓફ લિટલ ઇટાલી).^[૫૪]^[૫૫] હાર્લેમ નામ નેધરલેન્ડના ડચ કોલોનિયલના હાર્લેમના સમયબાદ રાખવામાં આવ્યું છે.^[૫૬] આલ્ફાબેટ સિટીમાં એ, બી, સી અને ડી એવન્યુનો સમાવેશ થાય છે, જે નામ પ્રમાણે છે.

સોહો જેવા આસપાસના વિસ્તાર વ્યાપારી છે અને તેના ઉચ્ચ સ્તરિય ખરીદીને કારણે જાણીતા છે. જ્યારે ધી લોઅર ઇસ્ટ સાઇડનું ગ્રીનવિચ વિલેજ, આલ્ફાબેટ સિટી અને ઇસ્ટ વિલેજ જેવા વિસ્તાર તેના "બોહેમિયન" જેવી સંસ્કૃતિને કારણે જાણીતા છે. ચેલ્સિયા શહેરમાં સમલૈગિંક પુરૂષોની વસ્તી વધારે જોવા મળે છે અને તાજેતરમાં ન્યુયોર્ક આર્ટ ઇન્સ્ટ્રિઝ અને રાત્રીના જીવનનું પણ કેન્દ્ર બન્યું છે.^[૫૭] વોશિંગ્ટન હાઇટ્સ એ ડોમિનિકન રીપબ્લિકમાંથી સ્થળાંતર કરીને આવેલા લોકોનું ખૂબ જ ધમધમતું નજીકનો પ્રાંત છે. મેનહટન ચાઇના ટાઉનમાં ચીનમાંથી આવીને વસેલા લોકોની વસ્તી વધારે છે.^[૫૮]^[૫૯] ધી અપર વેસ્ટ સાઇડ એ તેના નામ અને તેના વર્ણન સાથે યોગ્યતા ધરાવે છે. ઓલ્ડ મની અને અપર ઇસ્ટ સાઇડથી બિલકુલ અલગ જ અહીંનું વાતાવરણ અને મૂલ્ય છે. આ પ્રાંતનો સમાવેશ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સનો સૌથી વધુ કિંમતી કે પૈસાદાર વિસ્તારમાં થાય છે.^[૬૦]^[૬૧]^[૬૨]

મેનહટનમાં અપટાઉન એટલેકે ઉત્તર(વધારે ઉત્તર-ઉત્તરપૂર્વિય આઇસલેન્ડની દિશા કે જ્યાં તેની ગ્રીડ સિસ્ટમ સંલગ્ન છે.) અને ડાઉનટાઉન એટલેકે દક્ષિણ(દક્ષિણ-દક્ષિણપૂર્વિય).^[૬૩] તેનો વપરાશ મોટા ભાગના અમેરિકન શહેરોની અલગ છે જેમાં ડાઉનટાઉન ને સેન્ટ્રલ બિઝનેસ ડિસ્ટ્રીક્ટ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. મેનહટનમાં બે સેન્ટ્રલ બિઝનેસ ડિસ્ટ્રીક્ટ છે. જેમાં આઇસલેન્ડના દક્ષિણ તરફના હિસ્સામાં અને મીડટાઉન મેનહટનમાં ફાયનાન્સિયલ ડિસ્ટ્રીક્ટ તરીકે જાણીતો છે. 59મી સ્ટ્રીટનો^[૬૪] ઉપરનો હિસ્સો મેનહટનનો ઉત્તરિય વિસ્તાર અપટાઉન છે અને 14મી સ્ટ્રીટ^[૬૫] નીચેનો દક્ષિણનો વિસ્તાર ડાઉનટાઉન છે. જ્યારે આ બંને વચ્ચેનો વિસ્તાર મીડટાઉન તરીકે ઓળખાય છે. જો કે આ વ્યાખ્યામાં ક્યારેક ફેરફાર થવાની પણ શક્યતા છે.

ફિફ્થ એવન્યુ મેનહટન આઇસલેન્ડને બં અલગ-અલગ એટલે કે પૂર્વ અને પશ્ચિમના હિસ્સામાં વહેંચે છે. (દા.ત. 27મી સ્ટ્રીટ પૂર્વ, 42મી સ્ટ્રીટ પશ્ચિમ) સ્ટ્રીટના સરનામાં ફિફ્થ એવન્યુથી શરૂ થાય છે અને ત્યારબાદ તેના મથાળામાં વધારો થતો જાય છે, જેનું માપ લગભગ પ્રતિબ્લોક 100 છે.^[૬૫] મેનહટનમાં આવેલું વેવરલી પ્લેસનો દક્ષિણનો હિસ્સો, ફિફ્થ એવન્યુ ટર્મિનેટ્સ અને બ્રોડવે આ બધા પૂર્વ/પશ્ચિમની વચ્ચેની સીમા દર્શાવે છે. જેની સીમા ઉત્તરની 1લી સ્ટ્રીટ હાઉટન સ્ટ્રીટ(હાઉ-સ્ટીન બોલવામાં આવે છે.)થી શરૂ થાય છે. જો કે આ સ્ટ્રીટ ઉત્તરમાં 14મી સ્ટ્રીટ સુધી જોવા મળતી નથી. જ્યાં પૂર્વ અને પશ્ચિમની દરેક શેરી નંબરોથી ઓળખાય છે. જેને કારણે દક્ષિણથી ઉત્તરની સ્ટ્રીટમાં પણ 220મી સ્ટ્રીટ જેટલો વધારો થયો છે જે આઇસલેન્ડની સૌથી મોટી સંખ્યાની સ્ટ્રીટ છે. મીડટાઉનની મોટાભાગની શેરીઓ એકતરફી રસ્તાઓથી છે. જેમાં અપવાદરૂપ (14મી, 34મી અને 42મી જેવી) સ્ટ્રીટ છે. મુખ્ય નિયમ એ છે કે એકી સંખ્યા ધરાવતી શેરીઓ પશ્ચિમ તરફ ચાલે છે. જ્યારે બેકી સંખ્યા વાળી શેરીઓ પૂર્વ તરફ ચાલે છે.^[૪૪]

આબોહવા

41 અંશ ઉત્તરમાં આવેલું હોવા છતાં મેનહટનનું વાતાવરણ ભેજવાળું અને સામાન્ય ગરમ જોવા મળે છે. (કોપન વર્ગીકરણ).^[૬૬] શિયાળામાં શહેરના કિનારાના વિસ્તારનું તાપમાન શહેરના આંતરીક હિસ્સા કરતા સામાન્ય વધુ જોવા મળે છે. જેને કારણે અહીં બરફનો વરસાદ પ્રતિવર્ષ સરેરાશ 25થી 35 ઇંચ(63.5થી 88.9 સે.મી.) જેટલો પડે છે.^[૬૬] મોસમી ઠંડીના દિવસોમાં લગભગ 220 દિવસ સરેરાશ ફ્રોસ્ટ-ફ્રી સમયગાળો જોવા મળે છે.^[૬૬] ન્યુયોર્ક શહેરમાં વસંતઋતુ અને પાનખર થોડું મધ્યમ જોવા મળે છે. જ્યારે 90 ડિગ્રી ફેરનહીટ(32 ડિગ્રી સેલ્સિયસ) તાપમાન કે ઋતુના 18થી 25 દિવસ દરમિયાન ખૂબ જ ઉંચા તાપમાન સાથે ઉનાળો ખૂબ જ ગરમ અને ભેજવાળો હોય છે.^[૬૬] શહેરનું સૌથી લાંબી આબોહવા પર એટલાન્ટિકના મલ્ટિડેકડલ કંપનની અસર થાય છે. એટલાન્ટિકની 70 વર્ષ લાંબી ઠંડી કે ગરમીના ચક્ર પર આ પ્રાંતમાં વાવાઝોડાં કે કિનારાનાં વિસ્તારનાં વંટોળિયાની સ્થિતિ આધારિત છે.^[૬૭] 1936માં 9મી જુલાઇએ સૌથી વધુ 106 °F (41 °C) તાપમાન નોંધાયું હતું જ્યારે સૌથી ઓછું 1934માં 9મી ફેબ્રુઆરીએ -15 °F (-26 °C) તાપમાન નોંધાયું હતું. તાજેતરમાં જુલાઇ 2005માં તાપમાન 100 °F અને ઓગસ્ટ 2006માં 103 °F જેટલું તાપમાન ઉંચું જોવા મળ્યું હતું. જ્યારે જાન્યુઆરી 2004 દરમિયાન તાપમાન 1થી પણ નીચે ઝીરો નજીક આવી ગયું હતું. ઉનાળા દરમિયાન સાંજનું તાપમાન અર્બન હીટ આઇસલેન્ડને કારણે વધારે હોય છે જે દિવસ દરમિયાન વધુ ગરમી શોષાયી હોય તો રાત્રે તે પાછી મળે છે. જ્યારે પવન ધીમો હોય તો તાપમાન 7 ડિગ્રી ફેરનહીટ(4 ડિગ્રી સે.) જેટલું વધી જાય છે.^[૬૮]

સરકાર

1898માં ન્યુયોર્ક શહેરનાં જોડાણ બાદ મેનહટનનું સંચાલન ન્યુયોર્ક સિટી ચાર્ટર્ડ દ્વારા થાય છે. જે 1989માં સુધારા બાદ મેયર- કાઉન્સિલ સિસ્ટમ સુવિધા પૂરી પાડે છે.^[૬૯] જાહેર શિક્ષણ વ્યવસ્થા, સુધારાલક્ષી સંસ્થાઓ, લાયબ્રેરી, જાહેર સુરક્ષા, આનંદ-પ્રમોદની સવલતો, જાહેર શૌચાલયો, પાણીનો પૂરવઠો અને મેનહટનમાં વેલફેરની સુવિધા માટે કેન્દ્રિય ન્યુયોર્ક શહેર સરકારની જવાબદારી છે. 1898માં જોડાણ બાદ કેન્દ્રિકરણ અને લોકલ ઓથોરિટી સાથેની સ્થિરતા જાળવવા માટે અહીંના અધ્યક્ષની ઓફિસ શરૂ કરવામાં આવી હતી. ન્યુયોર્ક સિટી બોર્ડ ઓફ એસ્ટિમેટમાં પોતાના મત અધીકારો દ્વારા દરેક અધ્યક્ષ પાસે સંચાલનનાં ખૂબ જ શક્તિશાળી હક્કો છે, જેનો ઉપયોગ શહેર માટે ઉપયોગી બજેટ બનાવવા અને જમીનના ઉપયોગની દરખાસ્ત અંગેનો અમલ કરવામાં પણ જવાબદાર છે. 1964ના હાઇકોર્ટના દરેક વ્યક્તિને સરખી સુરક્ષાના નિયમમાં ચૌદમા ફેરફાર પ્રમાણે “એક વ્યક્તિ, એક મત”ના હિસાબે સ્ટેટ્ન આઇસલેન્ડ જેવા ઓછી વસ્તી ધરાવતા પ્રાંતની સરખામણીએ બ્રુકલેન જેવા ખૂબ જ વધુ વસ્તી ધરાવતા પ્રાંતને બોર્ડમાં રજૂ કરી શકે તેવો કોઇ મજબૂત વ્યક્તિ પ્રાપ્ત ન થતા 1989માં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સની સુપ્રિમ કોર્ટ દ્વારા બોર્ડ ઓફ એસ્ટિમેટને ગેરકાયદેસર જાહેર કરવામાં આવ્યું હતું.^[૭૦]

1990થી મેયરલ એજન્સી, ધી સિટી કાઉન્સીલસ ધી ન્યુયોર્ક સ્ટેટ ગવર્મેન્ટ અને કોર્પોરેશનમાં જે પ્રાંતના અધ્યક્ષ પાસે સૌથી ઓછો પાવર હોય તે પ્રાંતના વકીલ તરીકે કાર્ય કરી શકે તેવી જોગવાઇ કરવામાં આવી છે. મેનહટનના હાલના અધ્યક્ષ સ્કોટ સ્ટ્રીંગર ડેમોક્રેટ પાર્ટીમાંથી 2005માં ચૂંટાઇને આવ્યા છે.^[૭૧] 2010થી ન્યુયોર્ક કાઉન્ટીમાં વાન્સ એ જિલ્લા એટર્ની છે.^[૭૨] મેનહટનમાં દસ સિટી કાઉન્સિલ સભ્યો છે, જે પાંચ પ્રાંતમાં ત્રીજુ સૌથી મોટું ક્ષેત્ર છે. આ ઉપરાંત 12 સંચાલક જિલ્લાઓ છે જેનું સંચાલન લોકલ કોમ્યુનિટી બોર્ડ કરે છે. કોમ્યુનિટી બોર્ડ જાહેર જનતા માટે વકીલનું કામ કરીને તેના પશ્નો રજૂ કરીને ઉકેલ મેળવવાની કામગીરી કરે છે.યુનાઇટેડ નેશન્સના યજમાન તરીકે, આ પ્રાંત વિશ્વનું સૌથી મોટું આંતરરાષ્ટ્રીય વિદેશી કાનૂની દળ ધરાવે છે, જેમાં 105 કોન્સ્યુલેટ્સ, કોન્સ્યુલોટેસ જનરલ અને ઓનરરી કોન્સ્યુલેટ્સનો સમાવેશ થાય છે.^[૭૩] આ પ્રાંત આ ઉપરાંત ન્યુયોર્ક સિટી હોલ, ધી સીટ ઓફ ન્યુયોર્ક સિટી ગવર્મેન્ટ, ન્યુયોર્ક સિટી મેયર અને ન્યુયોર્ક સિટી કાઉન્સિલનું પણ ઘર ગણી શકાય છે. મેયરના સ્ટાફ અને તેર મ્યુનિસિપલ એજન્સીઓ મેનહટન મ્યુનિસિપલ બિલ્ડીંગની નજીક જ સ્થિત છે. 1916માં બનાવવામાં આવેલા આ બિલ્ડીંગની ગણના વિશ્વના સૌથી મોટા સરકારી બિલ્ડીંગમાં થાય છે.^[૭૪]

રાજકારણ


વર્ષ	Republicans	Democrats
રાષ્ટ્રપતિપદની ચૂંટણીના પરિણામો ^[૭૫]
2008	13.5% 89,906	85.7% 572,126
2004	16.7% 107,405	82.1% 526,765
2000	14.2% 79,921	79.8% 449,300
1996	13.8% 67,839	80.0% 394,131
1992	15.9% 84,501	78.2% 416,142
1988	22.9% 115,927	76.1% 385,675
1984	27.4% 144,281	72.1% 379,521
1980	26.2% 115,911	62.4% 275,742
1976	25.5% 117,702	73.2% 337,438
1972	33.4% 178,515	66.2% 354,326
1968	25.6% 135,458	70.0% 370,806
1964	19.2% 120,125	80.5% 503,848
1960	34.2% 217,271	65.3% 414,902
1956	44.26% 300,004	55.74% 377,856
1952	39.30% 300,284	58.47% 446,727
1948	33.18% 241,752	52.20% 380,310

ડેમોક્રેટિક પાર્ટી મોટા ભાગના કાર્યાલયોમાં સત્તા ધરાવે છે. નોંધાયેલા રીપબ્લિકન લોકો આ પ્રાંતમાં ખૂબ જ ઓછી સંખ્યામાં જોવા મળે છે, ચૂંટાયેલાની સંખ્યા 12 ટકા જ જોવા મળે છે. અપર ઇસ્ટ સાઇડ અને ધી ફાયનાન્સિયલ ડિસ્ટ્રીક્ટના નજીકના પ્રાંતમા રજીસ્ટર્ડ રીપબ્લિકનની ચૂંટાયેલા લોકોની સંખ્યા 20 ટકા જેટલી જોવા મળે છે. પાર્ટીમાં રજીસ્ટર્ડ થયેલા હોય તેવા ડેમોક્રેટ્સની સંખ્યા 66.1 ટકા જેટલી છે. 21.9 ટકા મતદારો સ્વતંત્ર છે.^[૭૬]

મેનહટન 4 કોંગ્રેસનલ જિલ્લાઓ વચ્ચે વહેંચાયેલું છે. જેના દરેક હિસ્સાઓ ડેમોક્રેટ્સનું પ્રતિનિધીત્વ ધરાવે છે.

ચાર્લ્સ બી. રાન્ગેલ અપર મેનહટનના 15મા જિલ્લાને રજૂ કરે છે. જે ઇનકોર્પોરેટ હાર્લેમ, સ્પેનિશ હાર્લેમ, વોશિંગ્ટન હાઇટ્સ, ઇનવૂડ અને અપર વેસ્ટ સાઇડના હિસ્સાનું પ્રતિનિધીત્વ કરે છે.
જેરોલ નાડ્લર વેસ્ટ સાઇટના 8મા જિલ્લાનું પ્રતિનિધીત્વ કરે છે, જેમાં અપર વેસ્ટ સાઇટનો મોટાભાગનો હિસ્સો, હેલ્સ કિચન, ચેલ્સિયા, ગ્રીનવીચ વિલેજ, ચાઇનાટાઉન, ટ્રીબેકા અને બેટ્ટરી પાર્ક સિટીનો સમાવેશ થાય છે સાથોસાથ દક્ષિણપશ્ચિમ બ્રૂકલેનના પણ થોડા હિસ્સાનો સમાવેશ થાય છે.
કોરોલિન બી. મોલોની ટેડ્ડી રૂઝવેલ્ટ અને જ્હોન લિન્ડસેનું રાજકિય પાયો ધરાવતો ફક્ત કહી શકાય તેવો “સિલ્ક-સ્ટોકિંગ” જેવા [14મા જિલ્લાનું પ્રતિનિધીત્વ કરે છે. જેમાં અપર ઇસ્ટ સાઇડ, યોર્કવિલે, ગ્રામર્સિ પાર્ક, રૂઝવેલ્ટ આઇસલેન્ડ અને લોઅર ઇસ્ટ સાઇડના મોટાભાગનો હિસ્સો તથા ઇસ્ટ વિલેજ ઉપરાંત વેસ્ટર્ન ક્વીન્સના થોડા વિભાગોનો પણ સમાવેશ થાય છે.
12મા જિલ્લા સ્થિત બ્રુકલીન/ક્વીન્સ સ્થિત નિડિયા વેલાઝક્વીઝ આલ્ફાબેટ સિટીના સી અને ડી એવન્યુ સહિતના લોઅર ઇસ્ટ સાઇડના પ્યુર્ટો રીકન વિભાગનું પ્રતિનિધીત્વ કરે છે.

1924થી કોઇપણ રીપબ્લિકન]મેનહટનમાં રાષ્ટ્રપતિ પદની ચૂંટણી જીત્યું નથી, જ્યારે કેલ્વીન કુલિડ્ઝ જીત્યા હતા ત્યારે ન્યુયોર્ક કાઉન્ટીના લોકોએ ડેમોક્રેટ જ્હોન ડબલ્યુ ડેવિસ સામે 41.20 ટકા- 39.55 ટકાના મત આપ્યા હતા. 1920માં વોરેન જી હાર્ડીંગ એ સૌથી તાજેતરમાં મેનહટનમાં 1920 મતમાંથી 59.22 ટકા જેટલા મત મેળવી મહત્તમ મત મેળવ્યા હોય તેવા ઉમેદવાર હતા.^[૭૭] 2004ના રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં મેનહટનમાં ડેમોક્રેટના જ્હોન કેરીને 82.1 ટકા મત મળ્યા હતા જ્યારે રીપબ્લિકન જ્યોર્જ ડબલ્યુ બુશને 16.7 ટકા મત જ મળ્યા હતા.^[૭૮] યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી પ્રચાર માટેના ફંડમાં ફાળો આપતો સૌથી મહત્વનો સ્ત્રોત છે. 2004માં દેશના રાજકિય ફાળાના કુલ 7 ઝીપ કોડમાંથી 6 આ પ્રાંતના હતા.^[૭૯] સૌથી ટોચનો ઝીપ કોડ અપર ઇસ્ટ સાઇડ પર 10021 છે. જેને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના દરેક રાષ્ટ્રપતિ ઉમેદવારો માટે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી માટે સૌથી વધુ નાણા ભંડોળ ઉભું કર્યું હતું. જેમાં 2004ના ચૂંટણી વખતે કેરી અને બુશનો પણ સમાવેશ કરવામાં આવે છે.^[૮૦]

રાજકીય પ્રતિનિધિત્વ

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ પોસ્ટલ સર્વિસ દ્વારા મેનહટનમાં પોસ્ટ ઓફિસ ચલાવવામાં આવે છે. મીડટાઉન મેનહટનમાં આવેલી ધી જેમ્સ એ. ફાર્લે પોસ્ટ ઓફિસ ન્યુયોર્ક શહેરની મુખ્ય પોસ્ટ ઓફિસ છે.^[૮૧] જે 31 સ્ટ્રીટ અને 33 સ્ટ્રીટ વચ્ચેના 421 એઇથ એવન્યુમાં સ્થિત છે. પત્રવ્યવહારમાં થયેલા ઘટાડાને કારણે મે 9, 2009થી આ પોસ્ટ ઓફિસ દ્વારા તેની 24 કલાકની સુવિધા અટકાવવામાં આવી છે.^[૮૨]

ગુનાકીય પ્રવૃત્તિ

19મી સદીના મધ્ય સમયગાળાની શરૂઆતથી જ, જે લોકોના પોતાના દેશોમાં ગરીબી હોય તેવા સ્થળાંતર થયેલા લોકો માટે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ એક આકર્ષણ રહ્યું છે. ન્યુયોર્કમાં આવ્યા બાદ ઘણા નવા આવનાર લોકો એ બ્રોડવે અને બોવેરીની નજીક આવેલા ફાઇવ પોઇન્ટ્સની ઝૂંપડપટ્ટીમાં તથા ન્યુયોર્ક સિટી હોલના ઉત્તર પૂર્વ વિસ્તારમાં ખૂબ જ ગરીબી અને ગુનાગારનું જીવન જીવવું પડે છે. 1820થી આ વિસ્તાર ગુનેગાર લોકોનું ઘર બની ગયા છે અને તેને “હાઉસ ઓફ ઇલ રેપ્યુટ” માનવામાં આવે છે અને આ સ્થળ મુલાકાત માટે ખૂબ જ જોખમી ગણાય છે. 1842માં ચાર્લ્સ ડિકેન્સ દ્વારા આ સ્થળની મુલાકાત લેવામાં આવી ત્યારે તેમણે અહીંની ખૂબ જ ભયાનક જીવવાની સ્થિતિ તેમની નજરમાં આવી.^[૮૩] આ જગ્યા એટલી ખરાબ જાહેર થયેલી છે કે અબ્રાહિમ લિંકને 1860માં તેના કોપર યુનિયન એડ્રેસની મુલાકાત લીધી તે પહેલા તેમના ધ્યાનનું કેન્દ્ર બની હતી.^[૮૪] દેશની પહેલા સૌથી મોટી સંગઠિત ગુના કરતી ટોળી આઇરીસ ફાઇવ પોઇન્ટ ગેન્ગ અહીં તૈયાર થયેલી છે.

1900ની શરૂઆતમાં ઇટાલિયન સ્થળાંતરીત લોકનું પ્રમાણ ઘણું વધ્યું હતું જેમાંથી ઘણા લોકો એથનિક ગેંગમાં જોડાયા હતા. આ ઉપરાંત ફાઇવ પોઇન્ટ ગેંગ સાથે ગુનાની શરૂઆત કરીને અલગ થયેલી ગેંગ અલ કાપોન પણ છે.^[૮૫] ધી માફિયા] જે કોસા નોસ્ત્રા તરીકે પણ ઓળખાય છે) 19મી સદીના મધ્યમમાં સિસિલીમાં પ્રથમ વખત શરૂ થયેલી અને 19મી સદીના અંત સમય સુધીમાં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના પૂર્વિય કિનારાના વિસ્તારમાં પહોંચીને પછી સિસિલિયન અને દક્ષિણ ઇટાલિયન સ્થળાંતરીત લોકો સુધી પહોંચી હતી. લકી લ્યુસિયાનો એ મેનહટનના લા કોસા નોસ્ત્રામાં તૈયાર થયેલી અને ત્યારબાદ અન્ય ગુનેગાર ગેંગ સાથે જોડાઇ હતી. જેમાં મેયર લાન્સ્કી દ્વારા ચલાવવામાં આવતી જેવિસ મોબ સહીતના લોકોનો સમાવેશ થાય છે. ^[૮૬]જે તે સમયના મોટા ગેંગસ્ટર હતા. 1920-1033 દરમિયાન પ્રતિબંધને કારણે વસ્તુના કાળાબજારને વેગ મળતા માફિયાઓને જલ્દી મૂડી બનાવવાનો યોગ્ય સમય પ્રાપ્ત થયો હતો.^[૮૬]

1960માં અને 1970 દરમિયાન ન્યુયોર્ક શહેરમાં ગુનાખોરીના દરમાં ખૂબ જ વધારો જોવા મળ્યો હતો. પોલિસ દ્વારા નોંધાયેલ ગુનામાં લગભગ પાંચગણો ઉછાળો જોવા મળ્યો હતો. 1960માં દર 1000 એ 21.09નો દર હતો જે 1981માં વધીને 102.66 થઇ ગયો હતો. ત્યાર બાદના દશકામાં ખૂનના ગુનામાં પણ વધારો થયો હતો. 1960માં એનવાયપીડી(NYPD)નો ખૂનનો આંક 390 હતો જે 1970માં વધીને 1,117 થયો જ્યારે 1980માં વધીને 1,812 નોંધાયો હતો. જ્યારે સૌથી વધુ 1990માં ક્રેક એપિડેમિકને કારમે સૌથી વધુ 2,262 નોંધાયો હતો. 1990ની લગભગ શરૂઆત બાદ ન્યુયોર્ક શહેરમાં ખૂન, બળાત્કાર, ચોરી, લૂંટફાટ, શારિરીક ઇજા, ચોરી, તોડફોડ, વાહનોની ચોરી તથા મિલ્કત અંગેના ગુનાખોરીન રેકોર્ડમાં ઉત્તરોતર ઘટાડો જોવા મળ્યો જે હાલમાં પણ નીચો જ છે.^[૮૭]

2005ના ડેટા અનુસાર, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના 10 મોટા શહેરોમાં સૌથી ઓછો ગુનાખોરીનો દર ન્યુયોર્ક શહેરમાં છે.^[૮૮] 500,000થી વધુ વસ્તી ધરાવતા 32 શહેરોમાં કરવામાં આવેલા 13માં મોર્ગન ક્યુટ્નો સર્વે અનુસાર, રાષ્ટ્રિય ધોરણે સમગ્ર શહેરનો ચોથો નંબર આવ્યો હતો.^[૮૯] 36,400 ઓફિસર સાથે ન્યુયોર્ક પોલિસ ડિપાર્ટમેન્ટ યુ.એસ.ના ત્યારબાદ આવતા 4 ડિપાર્ટમેન્ટના સરવાળા કરતા પણ મોટો છે. એનવાયપીડી (NYPD)નો ત્રાસવાદ-વિરોધી વિભાગ 1,000 ઓફિસર્સ સાથે એફબીઆઇ(FBI) કરતા પણ મોટો છે.^[૮૮] ગુનાને પકડવાનો તેનો અહેવાલ અને તેના પર નજર રાખવાની એનવાયપીડી (NYPD) કોમ્પસ્ટેટ સિસ્ટમને કારણે જ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના અન્ય શહેરોની સરખામણીએ ન્યુયોર્ક શહેરમાં ગુનાખોરીના દરમાં ઘટાડો જોવા મળ્યો છે.^[૯૦]

1990થી કોમ્પસ્ટેટ પ્રોફાઇલને કારણે દરેક પ્રકારની ગુનાખોરીમાં સતત ઘટાડો થયો છે. 1990માં આ પ્રાંતમાં 503 ખૂનના કેસ નોંધાયા હતા. જે 2008માં 88 ટકા જેટલા ઘટીને 62 જ થયા હતા. ચોરી અને લૂંટ-ફાટના ગુનામાં આ સમયગાળા દરમિયાન 80 ટકા જેટલો ઘટાડો, વાહન ચોરીના ગુના 93 ટકા જેટલા ઘટ્યા હતા. જ્યારે સમગ્ર ગુનાનો દર મુખ્ય 7 પ્રકારના ગુનામાં સિસ્ટમ દ્વારા પકડી શકવાને લીધે 1990થી 75 ટકા જેટો ઘટ્યો હતો. વાર્ષિક તારીખોને આધારે મે 2009માં પણ આ આંકમાં ઘટાડો જોવા મળ્યો હતો.^[૯૧]

વસ્તી-વિષયક માહિતી

2008ના યુ.એસ. સેન્સુસ બ્યુરોના અંદાજ અનુસાર, જુલાઇ 1, 2008ના રોજ મેનહટનમાં 1,634,795 લોકો રહે છે.^[૯૨] 2000ના સર્વે અનુસાર, ન્યુયોર્ક કાઉન્ટીમાં વસ્તી ગીચતા 66,940.1/ચો.મા. (25,849.9/ કિ.મી.2) છે. જે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના અન્ય કાઉન્ટીની સરખામણીએ સૌથી વધુ વસ્તી ગીચતા ધરાવે છે.^[૯૩] જો 2008ના આંકડાને ધ્યાને લઇએ તો વસ્તી ગીચતા હવે વધીને પ્રતિ ચોરસ માઇલે 71,201 લોકોની થઇ છે. 1910માં જ્યારે યુરોપનીયન સ્થળાંતરીત કરેલા લોકો ન્યુયોર્કમાં આવ્યા હતા ત્યારે મેનહટનની વસ્તી ગીચતા સૌથી વધુ 101,548/ચોરસ માઇલ(39,222.9/ કિ.મી.2)હતી. 2000ના વર્ષમાં 798,144 મકાનો હતા જેની સરેરાશ ગીચતા 34,756/ચોરસ માઇલ(13,421.8/ કિ.મી.2) હતી.^[૪૫] મેનહટનમાં વસતી કુલ વસ્તીના ફક્ત 20.3 ટકા લોકો જ પોતાના ઘરમાં રહે છે. બ્રોન્ક્સ બાદ આ શહેર સમગ્ર દેશમાં સૌથી ઓછું ભાડાં લેતું શહેર છે.^[૯૪]

Manhattan Compared
મેનહટન ^[૯૫]	ન્યૂ યોર્ક સિટી ^[૯૬]	ન્યૂ યોર્ક સ્ટેટ ^[૯૭]
કુલ વસ્તી	1,537,195	8,008,278	18,976,457
વસ્તીની ગીચતા પ્રતિ ચોરસ માઇલ	66,940	26,403	402
મધ્યમ ઘરેલું આવક (1999)	$47,030	$38,293	$43,393
માથાદીઠ આવક	$42,922	$22,402	$23,389
બેચલર્સ ડિગ્રી ઓફ હાયર	49.4%	27.4%	27.4%
વિદેશમાં જન્મેલા	29.4%	35.9%	20.4%
શ્વેત	54.4%	44.7%	67.9%
શ્યામ	17.4%	26.6%	15.9%
એશિયન	9.4%	9.8%	[6] ^ [5]
હિસ્પેનિક (કોઇ પણ જાતિના)	27.2%	27.0%	15.1%

ન્યુયોર્ક સિટી ડિપાર્ટમેન્ટના શહેર આયોજન પ્રોજેક્ટમાં નોંધાયા અનુસાર, 2000થી 2030 દરમિયાન મેનહટનની વસ્તી 289,000 લોકો જેટલી વધી જશે. આ સમયગાળામાં લગભગ 18.8 ટકા જેટલો વધારો થવાની શક્યતા છે. જે સ્ટેટ્ન આઇસલેન્ડથી ફક્ત બીજા નંબરે છે. જ્યારે આ સમયગાળા દરમિયાન અન્ય શહેરની વસ્તી વધારાનો અંદાજ 12.7 ટકા છે. શાળાએ જતા બાળકોની સંખ્યામાં 2030 સુધીમાં 4.4 ટકા જેટલો વધારો થવાની શક્યતા છે આ આંકમાં અન્ય શહેરોની સરખામણીએ સામાન્ય ઘટાડો જોવા મળ્યો છે. વડીલોની સંખ્યા 57.9 ટકા વધવાની શક્યતા છે. 65 વર્ષની ઉંમરના લોકોની સંખ્યા 108,000 લોકો થવાની શક્યતા છે. અન્ય શહેરની સરખામણીએ આ વૃદ્ધિ 44.2 ટકા છે.^[૯૮] 2005-2207માં કરવામાં આવેલા અમેરિકન કોમ્યુનિટી સર્વે અનુસાર, મેનહટનની વસ્તીમાં 56.8 ટકા ગોરા લોકો(48.4 ટકા નોન-હિસ્પેનિકસ ફક્ત ગોરા લોકો જ), 16.7 ટકા કાળા લોકો કે આફ્રિકન અમેરિકન(13.8 ટકા નોન-હાસ્પેનિક્સ બ્લેક કે આફ્રિકન અમેરિકન જ), 0.8 ટકા અમેરિકન ભારતીયો અને આલાસ્કા નેટિવના લોકો, 11.3 ટકા એશિયન, 0.1 ટકા નેટીવ હવાઇયેન અને અન્ય પેસિફિક મહાસાગરના ટાપુઓના લોકો, 16.9 ટકા લોકો અન્ય દોડમાં અને 2.4 ટકા લોકો બે કે તેથી વધુ દેશનું નાગરીકત્વ ધરાવતા હોય છે. જ્યારે કુલ વસ્તીના લગભગ 25.1 ટકા લોકો હિસ્પેનિક કે લેટિનોના છે.^[૯૯]

કુલ વસ્તીના લગભગ 56.2 ટકા લોકો પાસે બેચલર ડિગ્રી કે તેનાથી ઉંચો અભ્યાસ છે. 28.4 ટકા લોકો અન્ય દેશમાં જન્મેલા અને 3.6 ટકા લોકો યુ.એસ.ના આઇસલેન્ડ પુર્ટો રિકોમાં જન્મેલા છે કે પછી અમેરિકન માતા-પિતાના વિદેશ જન્મેલા સંતાન છે. 38.8 ટકા લોકો ઘરમાં અંગ્રેજી સિવાયની બીજી ભાષા ઘરમાં બોલે છે.^[૧૦૦] 2000ના વર્ષમાં મેનહટનની કુલ વસ્તીના 56.4 ટકા લોકો ગોરા, 17.39 ટકા લોકો કાળા, 14.14 ટકા લોકો અન્ય જાતિના 9.40 ટકા લોકો એશિયન, 0.5 ટકા લોકો અમેરિકન મૂળના અને 0.07 ટકા લોકો પેસિફિક આઇસલેન્ડના હતા. 4.14 ટકા લોકો બે કે તેનાથી વધુ જાતિના જોવા મળ્યા છે. 27.18 ટકા લોકો કોઇપણ જાતિના હિસ્પેનિક છે. 24.93 ટકા લોકો તેના ઘરમાં સ્પેનિશ ભાષા, 4.12 ટકા લોકો ચાઇનીસ અને 2.19 ટકા લોકો ફ્રેચ ભાષા બોલે છે.^[૧૦૧]

અહીં લગભગ 738,644 ઘર છે. 25.2 ટકા લગ્ન કરીને સાથે રહેતા કપલ્સ, 12.6 ટકા મકાન ધરાવતી સ્ત્રીઓના પતિ હાલ જીવીત નથી અને 59.1 ટકા લોકો કુટુંબમાં સાથે રહેતા નથી. 17.1 ટકા લોકો સાથે 18 વર્ષથી નીચેના બાળકો રહે છે. કુલ મકાન ધરાવતા લોકોમાં 48 ટકા મકાન કોઇ એક વ્યક્તિ દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હોય છે .જ્યારે 65 વર્ષથી વધુની ઉંમર ધરાવતા 10.9 ટકા લોકો એકલા રહે છે. મકાન ધરાવતા સરેરાશ લોકોની સંખ્યા 2 છે, જ્યારે સરેરાશ કુટુંબની સંખ્યા 2.99 છે. મેનહટનની વસ્તીમાં 16.8 ટકા વસ્તી 18 વર્ષથી નીચેની છે. જ્યારે 18થી 24 વર્ષની વય ધરાવતા લોકો 10.2 ટકા છે. 25થી 44 વર્ષની વય ધરાવતા લોકોની સંખ્યા 38.3 ટકા, 45થી 64 વર્ષની વય ધરાવતા લોકોની સંખ્યા 22.6 ટકા અને 65 વર્ષથી વધુની વય ધરાવતા લોકોની સંખ્યા 12.2 ટકા છે. અહીંની મધ્યમ ઉંમર 36 વર્ષ છે. દર 100 સ્ત્રીએ 90.3 પુરૂષો છે. જ્યારે 18 વર્ષ કે તેથી વધુની ઉંમરની 10 સ્ત્રીઓએ પુરૂષોની સંખ્યા 87.9 છે.

મેનહટન એ 10 લાખથી વધારે વસ્તી ધરાવતું યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના એવા સ્થળમાંનું એક છે જ્યાં સૌથી વધુ આવક પ્રાપ્ત થઇ શકે છે. 2004ના નાણાકીય વર્ષના આઇઆરએસ(IRS)ના આંકડા અનુસાર, ન્યુયોર્ક કાઉન્ટી(મેનહટન)ની ઇન્કમટેક્સ રીટર્ન પરની સરેરાશ જવાબદારી સમગ્ર દેશમાં સૌથી વધુ છે. સરેરાશ ટેક્સ જવાબદારી 25,875 ડોલર છે, જે એડ્જેસ્ટેડ ગ્રોસ ઇન્કમના લગભગ 20 ટકા દર્શાવે છે.^[૧૦૨] 2002ના આંકડા અનુસાર, સમગ્ર દેશના કોઇપણ પ્રાંતની તુલનાએ મેનહટનની માથાદીઠ આવક સૌથી વધુ હતી.^[૧૦૩] મેનહટનનો ઝીપ(ZIP) કોડ 10021 છે. અપર ઇસ્ટ સાઇડ એ લગભગ 100,000થી વધારે લોકોનું ઘર છે. જેની માથાદીઠ આવક 90,000 ડોલરથી વધુ છે.^[૧૦૪] આ સ્થળ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં અઢળક સંપત્તિ ધરાવતા સ્થાનોમાનું એક છે. મેનહટનના નજીકના કોઇપણ પ્રાંત આટલી આવક ધરાવતા નથી. આ પ્રાંતમાં મધ્યમ આવક ધરાવતા ઘરોની સરેરાશ આવક 47,030 ડોલર અને મધ્યમ આવક ધરાવતા કુટુંબની આવક 50,229 ડોલર છે. પુરૂષોની મધ્યમ આવક 51,856 ડોલર છે, જેની તુલનાએ સ્ત્રીઓની મધ્યમ આવક 45,712 ડોલર છે. દેશની માથાદીઠ આવક 42,922 ડોલર હતી. કુલ કુટુંબના 17.6 ટકા કુટુંબો અને વસ્તીના 20 ટકા લોકો ગરીબી રેખાથી નીચેનું જીવનધોરણ જીવે છે. જેમાં 31.8 ટકા લોકો 18 વર્ષથી નીચેની ઉંમરના અને 18.9 ટકા લોકો 65 વર્ષથી વધુની ઉંમરના છે.^[૧૦૫]

લોઅર મેનહટન (હ્યુસ્ટન સ્ટ્રીટ તરફનું દક્ષિણ મેનહટન) આર્થિક રીતે વધુ તફાવત ધરાવે છે. 1950 બાદ આ નાણાકીય શહેરમાં રહેણાંક વિસ્તારની વસ્તી વધતા થોડા બિન-વ્યાપારી વિસ્તારનો પણ વિકાસ થયો છે. 11 સપ્ટેમ્બર, 2001ના હુમલા પહેલા 15,000થી 20,000 હતા તેમાં વધારો થઇને 2005ના એક અંદાજ અનુસાર, રહેણાંક વિસ્તારમાં 30,000 જેટલા લોકો રહે છે.^[૧૦૬]મેનહટન ધર્મની બાબતે વિવિધતા ધરાવે છે. સૌથી વધુ પળાતો ધર્મ રોમન કેથલિક ચર્ચ છે. લગભગ 564,505 લોકો( કુલ વસ્તીના 36 ટકાથી વધુ લોકો) આ ધર્મમાં માને છે અને 110 જેટલા પૂજા ઘર છે. જ્યુએ બીજા નંબરનો સૌથી વધુ પળાતો ધર્મ છે. તેના 102 પૂજા ઘરમાં 314,500 લોકો (20.5 ટકા) પૂજા કરે છે. પ્રોટેસ્ટેન્ટ્સ સંખ્યા 139,732 (9.1 ટકા) છે અને મુસ્લિમોની સંખ્યા 37,078(2.4 ટકા) છે. આ પ્રાંતમાં છેલ્લા થોડા સમયમાં નાના બાળકોની સંખ્યામાં ઉછાળો જોવા મળ્યો છે. મેનહટનમાં 2000ની સાલ બાદ પાંચ વર્ષથી નાના બાળકોની સંખ્યામાં 32 ટકાથી વધુનો વધારો જોવા મળ્યો છે.^[૧૦૭]

સીમાચિહ્નો અને સ્થાપત્યો

19મી સદીના અંત ભાગથી, મેનહટનની ડિસ્ટીંક્ટીવ સ્કાઇલાઇનની રચના કરનારી સ્કાયસ્ક્રેપર ન્યૂ યોર્ક શહેરની ઓળખ સાથે સીધી રીતે સંકળાયેલી છે. 1890થી 1973ના સમયગાળા દરમિયાન વિશ્વની સૌથી ઉંચી બિલ્ડીંગ મેનહટનમાં જ જોવા મળી હતી. નવ અલગ-અલગ બિલ્ડીંગ પાસે આ ટાઇટલ હતું.^[૧૦૮] પાર્ક રો પરની ન્યુયોર્ક વર્લ્ડ નામની બિલ્ડીંગના નામે પ્રથમ આ ટાઇટલ થયું 309 ફૂટ(91 મી) ઉંચી આ બિલ્ડીંગ 1955 સુધી આ રહી હતી. ત્યારબાદ તેને તોડીને બ્રુકલિન બ્રીજ નામનું નવું બાંધકામ કરવામાં આવ્યું.^[૧૦૯] પાર્ક રો બિલ્ડીંગ પાસે એક 29 માળની ઉંચી ઇમારતને391 feet (119 m) 1899માં આ ટાઇટલ મળ્યું હતું.^[૧૧૦] 41 માળ ઉંચી સિંગર બિલ્ડીંગ 1908માં ઇપોનિમોયુસ સેવિંગ મશિન ઉત્પાદનના વડા મથક માટે બનાવવામાં આવ્યું હતું. જે 1967 સુધી સૌથી ઉંચું બિલ્ડીંગ તરીકે ઓળખાતું રહ્યું.612 feet (187 m) ત્યારબાદ હંમેશા માટે આ બિલ્ડીંગ તોડી પાડવામાં આવ્યું.^[૧૧૧] ધી મેટ્રોપોલિટન લાઇફ ઇન્સ્યુરન્સ કંપનીનું ટાવર મેડિસીન એવન્યુ પર 700 ફૂટ(213 મી.)ની ઉંચાઇનું બનાવવામાં આવ્યું હતું. સેન્ટ માર્કસ કેમ્પેનાઇલ દ્વારા વેનિસમાં જ્યારે આ ટાવરની તુલના કરવામાં આવી ત્યારે આ ટાઇટલ તેને 1909માં પ્રાપ્ત થયું હતું.^[૧૧૨] વુલવર્થ બિલ્ડીંગ અને તેનું ખૂબ જ અલગ ગોથીક આર્કિટેક્ચર સહિત 792 ફૂટ(241 મી.)ની ઉંચાઇ સાથે 1913માં આ બિલ્ડીંગને સૌથી ઉંચા બિલ્ડીંગનું ટાઇટલ પ્રાપ્ત થયું હતું.^[૧૧૩]

ક્રાઇસ્લર બિલ્ડીંગ, 1930-1931થી શહેરનું સૌથી ઉંચુ બિલ્ડીંગ

એક જ વર્ષના સમયગાળા દરમિયાન ધી રોરિંગ ટ્વેન્ટીસ સહિત ત્રણ અલગ-અલગ બિલ્ડીંગ દ્વારા આ ટાઇટલ વચ્ચે હરિફાઇ જોવા મળી હતી. 1929ના વોલ સ્ટ્રીટના કડાકાના એક દિવસ પહેલા જ બજારમાં ઉછાળો આવતા બે ડેવલોપર્સ દ્વારા આ ટાઇટલ માટે હરિફાઇ કરવામાં આવી હતી.^[૧૧૪] 927 ફૂટ(282 મી.)ની ઉંચાઇ સાથે 40 વોલ સ્ટ્રીટમાં બનેલું અને મે 1930માં પુરૂ થયેલું અને ફક્ત 11 માસના ટૂંકા સમયગાળામાં ખૂબ જ આશ્ચર્ય સાથે બેંક ઓફ મેનહટનનું વડુંમથક બનેલા બિલ્ડીંગે ટાઇટલ તેના નામે કર્યું હતું.^[૧૧૫] લેક્સિંન્ગટોન એવન્યુ અને ૪૨મી સ્ટ્રીટ ખાતે ઓટો એક્ઝીક્યુટિવ વોલ્ટર ક્રિસલેર અને તેનો ઓર્કિટેક્ટ વિલિયમ વાન એલન દ્વારા બાંધકામમાં એક ટ્રેડમાર્ક ગણી શકાય તેવું બિલ્ડીંગ બનાવવાનું નક્કી કર્યું.185-foot (56 m) બિલ્ડીંગને નામ આપવા માટે ક્રિસલેર બિલ્ડીંગને 1,046 ફૂટ(319 મી.)ની ઉંચાઇએ પહોંચાડવામાં આવ્યું અને 1929માં બાંધકામ પુરૂ કરીને વિશ્વું સૌથી ઉંચુ બિલ્ડીંગ બનાવ્યું.^[૧૧૬] જો કે બંને બિલ્ડીંગને ખૂબ જ નજીકના સમયમાં નીચા બતાવે એ રીતે 1931 મે માસમાં 102 માળનું એમ્પાયર સ્ટેટ બિલ્ડીંગ બનાવવામાં આવ્યું. બિલ્ડીંગની ઉંચાઇએ જેનું આર્ટ ડેકો ટાવરની ઉંચાઇ1,250 ફૂટ(381 મી.)ની હતી. અંતમા203 ft (62 m) બિલ્ડીંગની ઉંચાઇમાં વધારો કરીને 1,453 ફૂટ(443 મી.) સુધી પહોંચાડવામાં આવી.^[૧૧૭]^[૧૧૮]

લોઅર મેનહટનમાં સ્થિત વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટરના ટ્વીન ટાવર એ ન્યુયોર્ક શહેરના આઇકોનીક સિમ્બોલ હતા. 1,368 અને 1,362 ફૂટ(417 મી. અને 415 મી.) ની ઉંચાઇ સાથે 1972ના વર્ષથી 110 માળના બિલ્ડીંગ તરીકે વિશ્વમાં સૌથી ઉંચા ઇમારત તરીકેની ગણના થતી હતી, પરંતુ 1974માં વિલિસ ટાવરનાં બાંધકામે તેના ટાઇટલને લઇ લીધું(આ પહેલા સિર્સ ટાવર તરીકે શિકાગોમાં પ્રખ્યાત હતું).^[૧૧૯] 20મી સદીના અંત સુધી વિશ્વના સૌથી પ્રખ્યાત અને ઓળખી શકાય તેવા બિલ્ડીંગ તરીકે વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટરના ટ્વીન ટાવરની ગણના થતી હતી. પરંતુ 11 સપ્ટેમ્બર, 2001ના આંતકવાદી હુમલા બાદ આ બિલ્ડીંગ તોડી પાડવામાં આવ્યું. વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટર ઘણા લોકો માટે નવા શિખરો સર કરવાનું કારણ બન્યું હતું. 7, ઓગસ્ટ, 1974માં ટ્વીન ટાવરની વચ્ચે એક માત્ર તાર પર ચાલીને ફ્રાંસના દોરડાના વાઘ ફિલિપ પેટીટ દ્વારા એક વિશ્વ રેકોર્ડ બનાવવામાં આવ્યો હતો. ટ્વીન ટાવર્સના બદલે હવે વન વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટર બનાવવામાં આવી રહ્યું છે. 2014માં આ બાંધકામ પુરૂ થઇને તેના વપરાશ માટે તૈયાર થશે.^[૧૨૦]

1961માં પેનસીલવેનિયાના રેલરોડ દ્વારા તેના જૂના સ્ટેશન ઓલ્ડ પેન સ્ટેશનને તોડીને નવા મેડિસન સ્કવેર ગાર્ડન અને ઓફિસ બિલ્ડીંગ કોમ્પ્લેક્સ બનાવવાનું આયોજન ખુલ્લુ મુકવામાં આવ્યું હતું. મેકકિમ મીડ એન્ડ વ્હાઇટ દ્વારા ઓફિસ બિલ્ડીંગના પ્રશ્નને વેગ આપવામાં આવ્યો અને 1910નાં વર્ષમાં તેનું માળખું તૈયાર કરવામાં આવ્યું. લગભગ બધા આ વાત સાથે સહમત થયા કે આ સ્થળ બ્યુક્સ આર્ટનું એક ખૂબ જ અલગ સ્થળ છે અને ન્યુયોર્ક શહેરનો સૌથી સારો આર્કિટેચર ઝવેરાત છે.^[૧૨૧] આટલા પ્રયત્નો કર્યા હોવા છતાં, માળખાની તોડફોડ ઓક્ટોબર 1963માં શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. જાહેર જનતા દ્વારા યોગ્ય જાળવણીના અભાવે પેન સ્ટેશનને ગુમાવ્યું અને આ માટે ઐતિહાસિક ચીજોનું રક્ષણ કરતા લેવિસ મમફોર્ડ દ્વારા એક આંદોલન પણ શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. જેના ભાદ રૂપે 11965માં ન્યુયોર્ક સિટી લેન્ડમાર્ક પ્રિવેન્શન કમિશનની રચના કરવામાં આવી જે શહેમાં ઐતિહાસિક, ખૂબ જ સારુ અને સાંસ્કૃતિક હેરિટેજ હોય તેવા સ્થળનું રક્ષણ કરતી હતી.^[૧૨૨] પેન સ્ટેશનના ડિમાઇસ બાદ શરૂ કરવામાં આવેલી ઐતહાસિક જાળવણી ચળવળને પગલે સમગ્ર રાષ્ટ્રમાં દસ લાખથી વધુ માળખાઓનો વ્યવસ્થિત કરવામાં આવ્યા હતા, જેમાં આશરે 1,000 શહેરમાં હતા.^[૧૨૩]

અગાઉના વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટરના ટ્વીન ટાવર્સ 1972થી 2001 સુધી ન્યૂ યોર્કના સૌથી ઉંચા બિલ્ડીંગ હતા.

ટાઇમ્સ સ્ક્વેર ખાતેનું બ્રોડવે આસપાસનું થીએટર ડિસ્ટ્રીક, ન્યુયોર્ક યુનિવર્સિટી, કોલમ્બિયા યુનિવર્સિટી, ફ્લેટ્રોન બિલ્ડીંગ, વોલ સ્ટ્રીટની આસપાસ આવેલું ફાયનાન્સિયલ ડિસ્ટ્રીક, લિંકન સેન્ટર ફોર પર્ફોમિંગ આર્ટસ, લિટલ ઇટાલિ, હાર્લેમ, અમેરિકન મ્યુઝિયમ ઓફ નેચરલ હિસ્ટરી, ચાઇનાટાઉન અને સેન્ટ્રલ પાર્ક બધા સ્થળો આ પ્રખ્યાત આઇસલેન્ડમાં આવેલા છે. ઊર્જાના બચાવ માટે ગ્રીન ઓફિસ બિલ્ડીંગ બનાવવામાં પણ આ શહેર અગ્રતા ક્રમ ધરાવે છે. ઇંગ્લીશમેન સેમ્યુઅલ ફોક્સ હસ્તગત [ર્સ્ટ ટાવર જેવા ઘણા એનું ઉદાહરણ છે. 7 મા વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટરના ફેર બાંધકામ માટે પણ ઉપયોગી છે.^[૧૨૪]

સેન્ટ્રલ પાર્કની સીમા 110મી સ્ટ્રીટ નોર્થ બાય વેસ્ટ પર છે. ઉત્તરમાં એઇટ્થ એવન્યુમાં અને દક્ષિણમાં પશ્ચિમ 59મી સ્ટ્રીટમાં, પૂર્વમાં ફિફ્થ એવન્યુને પણ પાર્કની બોર્ડર લાગે છે. પાર્ક્સની સરહદો સાથે, આ બધી સ્ટ્રીટ સામાન્ય રીતે સેન્ટ્રલ પાર્ક નોર્થ, સેન્ટ્રલ પાર્ક વેસ્ટ અને સેન્ટ્રલ પાર્ક સાઉથ તરીકે ઓળખાય છે. (પૂર્વિય સીમા સાથે ફિફ્થ એવન્યુનું નામ જોડાયેલું છે). આ પાર્ક ફેડ્રિક લો ઓલ્મસ્ટેડ અને કાલવેર્ટ વાયુક્સ દ્વારા ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યો હતો. 843 એકર (3.4 કિમી²)ના આ પાર્કમાં ચાલવા માટે એક ટ્રેક, બે આઇસ સ્કેટીંગ રીંક્સ, એક વાઇલ્ડ લાઇફ સેન્ચ્યુરી અને જુદી-જુદી રમતો માટે ઘાસના મેદાનો પણ છે. ઉપરાંત બાળકો માટે ચિલ્ડ્રન પાર્ક પણ છે. આ પાર્ક સ્થળાંતર કરતા પક્ષીઓ માટે જાણીતો છે, અને આથી તે પક્ષીઓને જોનારામાં પ્રખ્યાત છે. ઉપરાંત સાયકલ સવારો, સ્કેટીંગ કરતા લોકો અને ચાલવા આવતા લોકો માટે લગભગ 6 માઇલ (10 કિ.મી.)નો રોડ તરફ ગોળ વિસ્તાર રાખવામાં આવ્યો છે. સાંજે 7 વાગ્યા બાદ અને સપ્તાહના અંતના દિવસોમાં અહીં ઓટોમોબાઇલ ટ્રાફિક પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે.^[૧૨૫] મોટાભાગના પાર્ક ખૂબ જ કુદરતી લાગે છે, જેમાં ખૂબ જ મોટી જગ્યા તેમજ ઘણી જગ્યાએ કૃત્રિમ તળાવો પણ છે. 1850ના દાયકામાં બનાવવામાં આવેલું સેન્ટ્રલ પાર્ક એ ત્યારના સમયનો સૌથી મોટો જાહેર કામગીરીનો પ્રોજેક્ટ હતો. અંગ્રેજ સ્ટાઇલના લેન્ડસ્કેપ બનાવવા તથા અંદરના લખાણ માટે લગભગ 20,000 કારીગરો તેની કામગીરી કરી રહ્યા હતા. કારીગરો દ્વારા પૃથ્વી પરનો કચરો દૂર કરીને લગભગ3,000,000 cubic yards (2,300,000 m³) 270,000 વૃક્ષો અને છોડને વાવવામાં આવ્યા હતા.^[૧૨૬]

કુલ 2,686 એકર(10.9 કિ.મી2)ના કુલ વિસ્તારનો 17.8 ટકા હિસ્સો પાર્કલેન્ડ માટે ફાળવવામાં આવ્યો છે. કુલ મેનહટનનો લગભગ 70 ટકા હિસ્સો પાર્ક માટે ફાળવવામાં આવ્યો છે જે સેન્ટ્રલ પાર્કની બહાર સ્થિત છે. જેમાં 204 રમતના મેદાન, 251 ગ્રીન સ્ટ્રીટ, 371 બાસ્કેટબોલ કોર્ટ અને અન્ય ઘણી સુવિધાનો સમાવેશ થાય છે.^[૧૨૭] 17મી અને 18મી સદીમાં લગભગ 400 આફ્રિકનોને છૂપાવવામાં આવ્યા હોવાથી તેની યાદમાં ડ્યુન સ્ટ્રીટ ખાતે ધી આફ્રિકન બ્યુરિયલ ગ્રાઉન્ડ નેશનલ મોન્યુમેન્ટની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. જ્યારે અન્ય 1991માં શોધાયેલું અને એ જ સમયગાળા દરમિયાન ફોલે સ્ક્વેર ફેડરલ ઓફિસ બિલ્ડીંગનું બાંધકામ કરવામાં આવ્યું છે.

શહેરનો કુદરતી દેખાવ

Skyline of Midtown Manhattan, as seen from the observation deck of the GE Building

Skyline of Upper Manhattan and Midtown Manhattan as seen from Jersey City

Panorama of the Manhattan skyline as seen looking eastward from Hoboken, New Jersey.

અર્થતંત્ર

મેનહટનએ રાષ્ટ્રનું સૌથી કિંમતી રીઅલ એસ્ટેટ ક્ષેત્રનું ઘર છે જેની ગણના યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના સૌથી મોંઘા વિસ્તારમાં થાય છે.^[૧૨૮]

ન્યુયોર્કમાં લગભગ 23 લાખ લોકોને રોજગારી પૂરો પાડતું મેનહટનને આર્થિક એન્જિન માનવામાં આવે છે. સમગ્ર ન્યુયોર્કનાં શહેરી વિસ્તારની લગભગ બે તૃતિયાંસ નોકરી મેનહટનમાં છે.^[૧૨૯] મેનહટનની દિવસના સમયગાળા દરમિયાનની વસ્તી 28.7 લાખ છે. જેમાં રેલ્વે દ્વારા નેટ 13.4 લાખ લોકોનો ઉમેરો કરવામાં આવે છે. આ રેલ્વે દ્વારા 14.6 લાખ કર્મચારીએ મેનહટનમાં આવે છે. જે દેશના કોઇપણ અન્ય શહેર કે કોઇપણ અન્ય દેશોની સરખામણીમાં સૌથી વધુ છે અને બીજા સ્થાને આવતા વોશિંગ્ટન ડી.સી. શહેરમાં મુસાફરી કરતા 480,00 કર્મચારીઓની સરખામણીએ ત્રણ ગણાથી વધારે છે.^[૧૩૦]^[૧૩૧]

અહીંનું સૌથી મોટુ આર્થિક ક્ષેત્ર નાણાકીય ઉદ્યોગ છે, જેમાં સમગ્ર જિલ્લાના કુલ પગારનો અડધો હિસ્સો ફક્ત આ ઉદ્યોગના 280,00 કર્મચારીઓને પ્રાપ્ત થાય છે. વોલ સ્ટ્રિટ તેના સંરક્ષણ ઉદ્યોગ માટે ખૂબ જ જાણીતું છે. જે શહેરના નાણાકિય ક્ષેત્રનો સૌથી મોટો હિસ્સો છે અને લગભગ 50 ટકા કર્મચારીઓ નાણાકીય સેવા પૂરી પાડે છે. 2008ની નાણાકીય કટોકટી પહેલા યુ.એસ.ની પાંચ મોટી સિક્યુરિટીઝ ટ્રેડિંગ કંપનીનાં મુખ્ય મથક મેનહટનમાં હતા.^[૧૩૨]^[૧૩૩] 2006ની સાલમાં મેનહટનનો નાણાકીય ઉદ્યોગ દ્વારા તેના કર્મચારીઓને સરેરાશ 8,300 ડોલર( બોનસ સહિત)ની સાપ્તાહિક ચૂકવણી કરવામાં આવતી હતી. જ્યારે સમગ્ર ઉદ્યોગ માટે સરેરાશ સાપ્તાહિક ચૂકવણી લગભગ 2,500 ડોલરની હતી. આ દેશના 325 સૌથી મોટા જિલ્લાઓમાં સૌથી વધુ છે જ્યારે પગારમાં વૃદ્ધિનો દર લગભગ 8% જેટલો છે. જે દેશના 10 સૌથી મોટા જિલ્લાઓમાં પણ સૌથી વધુ છે. આ શહેરમાં આપવામાં આવતો પગાર સમગ્ર રાષ્ટ્રમાં આપવામાં આવતા સાપ્તાહિક પગાર 784 ડોલરની સરખામણીએ 85% જેટલો વધુ છે. જ્યારે આ શહેરની બહારના કર્મચારીઓને મળતી આવકની તુલનાએ લગભગ બે ગણો છે. આ શહેરની 11% નોકરી હેલ્થકેર ક્ષેત્રમા છે. જ્યારે કુલ પગારનો 4 ટકા% હિસ્સો હેલ્થકેર ક્ષેત્રમાં જાય છે આ નોકરીમાં કર્મચારીઓ પ્રતિ સપ્તાહ લગભગ 900 ડોલર મેળવે છે. ^[૧૩૪]

દેશના કોઇપણ શહેરમાં મુખ્ય મથક ધરાવતી કોર્પોરેટ કંપની માટે ન્યુયોર્ક શહેર એક ઘર છે, જેમાં મોટાભાગની કંપની મેનહટન સ્થિત છે.^[૧૩૫] યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં મેનહટનનો મધ્ય વિસ્તાર સૌથી મોટો કેન્દ્રિય વેપાર કરતો જિલ્લો છે.^[૧૩૬] નીચેની તરફનો મેનહટનનો હિસ્સો દેશનો ત્રીજા નંબરનો સૌથી મોટો કેન્દ્રિય વેપાર કરતો જિલ્લો (શિકાગોના લૂપ બાદ) છે. અને ન્યુયોર્ક સ્ટોક એક્સચેંજ, ધી અમેરિકન સ્ટોક એક્સચેંજ(એમેક્સ)(Amex), ધી ન્યુયોર્ક બોર્ડ ઓફ ટ્રેડ, ધી ન્યુયોર્ક મર્ચેન્ટાઇલ એક્સચેંજ(નાયમેક્સ)(Nymex) અને નાસ્ડેક (NASDAQ)નું ઘર છે.^[૧૩૭]

વિશ્વની ટોચની 8 વૈશ્વિક જાહેરાત કંપનીઓમાંથી 7 કંપનીઓનાં વડામથક મેનહટનમાં છે.^[૧૩૮] “મેડિસન એવન્યુ” સમગ્ર એડવર્ટાઇઝિંગ કંપનીઓ માટે મેટોનીમસલી તરીકે ઓળખાય છે. 1920માં બાદ આવેલા ઝડપી વિકાસમાં મેડિસન એવન્યુ એ એડવર્ટાઇઝમેન્ટ ઉદ્યોગની ઓળખાણ બની ગયું છે. મેનહટનનો સમગ્ર કર્મચારી વર્ગ વ્હાઇટ કોલર પ્રોફેશન્સ પર આધારીત છે. પરંતુ ઉત્પાદન એકમોમાં (39,800 કર્મચારીઓ) અને કન્સટ્રક્શનમાં ( 31,600 કર્મચારીઓ) પણ નાના પાયે નોકરી પ્રાપ્ય છે. ^[૧૨૯]^[૧૩૯] ઐતિહાસિક રીતે જોયે તો હાલનું મેનહટનનું જે કોર્પોરેટ વાતાવરણ છે એ અહીનાં જૂદાં-જૂદાં રીટેર્લ્સને આધારીત છે. પરંતુ તાજેતરની કટોકટીને કારણે મેનહટન સ્થિચ ઘણા રાષ્ટ્રિય ચેઇન સ્ટોર્સને નુક્શાનીનો સામનો પણ કરવો પડ્યો છે.^[૧૪૦]

સંસ્કૃતિ

મેનહટન, અમેરિકામાં થયેલી ઘણી મહત્વની સાંસ્કૃતિ ચળવળનું સાક્ષી છે. ટ્રાયેન્ગલ શર્ટવેસ્ટ ફેક્ટરીમાં 25 માર્ચ, 1911ના દિવસે લાગેલી આગને પગલે 1912માં વોશિંગ્ટન સ્ક્વેર પાર્ક ખાતે એક રેલી યોજવામાં આવી હતી. જેમાં લગભગ 20,000 કારીગરોએ ભાગ લીધો હતો. આ 20,000 લોકોમાં ત્રીજા ભાગની સ્ત્રીઓ હતી. ફેક્ટરીમાં લાગેલી આગના લીધે 146 કામદારોના મૃત્યુ થયા હતા. આ રેલીમાં ઘણી સ્ત્રીઓ ટ્રાયેન્ગલ શર્ટવેસ્ટ કંપનીમાં બનાવવામાં આવતા તથા કામદાર સ્ત્રીઓના કપડાં જેવી ડિઝાઇનનાં કપડા પહેરીને આવી હતી જે સ્ત્રી સ્વતંત્રતા, કર્મચારીઓનું એકત્વ અને ચળવળનાં પ્રતિક હતા.^[૧૪૧] હાર્લેમ રેનાયસ્સાન્સ દ્વારા 1920ના દાયકામાં આફ્રિકન- અમેરિકન અક્ષરજ્ઞાન અંગેનો નિયમ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં તૈયાર કરવામાં આવ્યો હતો. 1950 અને 1960માં મેનહટનમાં વાઇબ્રન્ટ વિઝ્યુઅલ આર્ટ રજૂ કરવામાં આવ્યું જે અમેરિકાના પોપ આર્ટમાં નવીનતાનું કેન્દ્ર બન્યુ હતું. આ આર્ટ દ્વારા જાસ્પર જ્હોન અને રોય લિચ્ટેનસ્ટેઇન જેવા સ્ટાર પ્રાપ્ત થયા. જો કે એન્ડી વાર્હોલ દ્વારા સેરેન્ડિપીટી 3 અને સ્ટુડિયો 54ના નામે નવા સામાજિક ક્લબ શરૂ કરવામાં આવતા 1970ના અંત સમયે કરવામાં આવેલી ડાઉનટાઉન પોપ આર્ટ ચળવળમાં કોઇ નવો સ્ટાર જોવા મળ્યો નહીં. ડાઉનટાઉનની બાજૂમાં જ આવેલું ચેલ્સિયા તેના ગેલેરી અને સાંસ્કૃતિ ઉજવણી માટે જાણીતું છે. અહીં શહેરના નવા તથા કાર્યરત કલાકારોને સામાન્ય તથા મોર્ડન આર્ટ માટે ઉત્સાહ પૂરો પાડવા 200થી વધુ આર્ટ ગેલેરી છે.^[૧૪૨]^[૧૪૩]

બ્રોડવે થીએટર એ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં સૌથી મોટું કાર્યક્રમ કરતું પ્રોફેશનલ થીએટર છે. ટાઇમ્સ સ્ક્વેરમાં અને આજૂબાજૂ લગભગ 500 બેઠક ધરાવતું આ થીએટર વિશ્વના 39 સૌથી મોટા નાટક અને સંગીતના કાર્યક્રમ રજૂ કરતું થીએટર છે.^[૧૪૪] ઓફ-બ્રોડવે થીએટર લગભગ 100થી 500 બેઠક સાથેની થીએટર ક્ષમતા રાખવામાં આવી છે.^[૧૪૫] લિંકન સેન્ટર જે વિશ્વના સૌથી મોટા અને પ્રખ્યાત ઓપેરા હાઉસ મેટ્રોપોલિટન ઓપેરા, ટાઇમ્સ સ્કેવરથી થોડું આગળ છે.^[૧૪૬]

આ ઉપરાંત મેનહટન કન્ટેમ્પરરી અને ઐતિહાસિક જેવા બંને વિશાળ આર્ટ ક્લેક્શનનું ઘર છે. જેમાં મેટ્રોપોલિટન મ્યુઝિયમ ઓફ આર્ટ, ધી મ્યુઝિયમ ઓફ મોર્ડન આર્ટ(એમઓએમએ)(MoMA), ધી વિટની મ્યુઝિયમ ઓફ અમેરિકન આર્ટ અને ફ્રેન્ક લોયડ રાઇટ- ડિઝાઇન ગુગ્નિહ્યમ મ્યુઝિયમનો સમાવેશ થાય છે. શહેરમાં વસવાટ ન કરતા હોય તેવા ન્યુયોર્ક શહેરના લોકો સાથે મેનહટન ખૂબ જ નજીકથી જોડાયેલું છે. ન્યુયોર્કની બહાર વસવાટ કરતા લોકો મેનહટનમાં જવા માટે ઘણી વખત “શહેરમાં જઇએ છીએ” એવા વાક્ય પ્રયોગ કરે છે.^[૧૪૭] આ શહેર અમેરિકાની ઘણી કહેવતોમાં પણ જોવા મળે છે. દા.ત. એક એક કહેવત છે કે, ન્યુયોર્ક મિનિટ જેનો મતલબ થાય ખૂબ જ ઓછો સમય, ઘણી વખત વિસ્તાર પૂર્વક માહિતી આપતા કહી શકાય કે, “તમે જે વિચારો કે આ શક્ય છે. તેનાથી પણ વધુ ઝડપી હોય છે.” આ વાત મેનહટનની ખૂબ જ ઝડપી જીવનશૈલીને રજૂ કરે છે.^[૧૪૮] એક કહેવત “મેલ્ટીંગ પોટ” આ શબ્દ સૌથી પહેલા પ્રખ્યાત થયો ઇઝરાયેલમાં લોઅર ઇસ્ટ સાઇડના ઝાંગવિલ્સના નાટક ધી મેલ્ટીંગ પોટ થી જે બાજૂના દેશ કે શહેરોમાંથી હીજરત કરીને આવેલા લોકોની વસ્તી ઘનતા દર્શાવે છે. પરંતુ આ શબ્દ ઝીંગવિલ દ્વારા જ્યારે 1908માં વિલિયમ્સ શેક્સપિયરનું રોમિયો એન્ડ જૂલિયેટ નાટક સેટ કરવામાં આવ્યું ત્યારે ઉપયોગમાં લેવામાં આવ્યો હતો.^[૧૪૯] પ્રતિમાત્મક ફ્લેટ્રિયોન બિલ્ડીંગ એ "23 સ્કિડૂ" અથવા સ્ક્રેમનો સ્રોત હોવાનું મનાય છે, જે માટે પોલિસો ત્રિકોણીય બિલ્ડીંગ દ્વારા સર્જિત પવન દ્વારા સ્ત્રીના ઉડતા વસ્રો જોવાનો પ્રયત્નો કરતા પુરૂષો તરફ ત્રાડ ફેંકશે.^[૧૫૦] ધી આઇકોનીક ફ્લેટિરોન બિલ્ડીંગ એવું જણાવે છે કે, ધી “બીગ એપલ” ફરીથી 1920ની તારીખોમાં લઇ જાય છે. જ્યાં ન્યુયોર્ક શહેરના રેસટ્રેક અને તેના રેસિંગ પર ન્યુ ઓરલીઅન્સ દ્વારા એક વાક્ય બોલવામાં આવ્યું હતું જે ત્યાંના એક રીપોર્ટર એ સાંભળી લીધુ અને તેના પરથી તેની કોલમનું નામ “અરાઉન્ડ ધી બીગ એપલ” રાખવામાં આવ્યું. જાઝ વગાડતા સંગીતકારો દ્વારા આ વાક્યને ઉઠાવવામાં આવ્યું અને વિશ્વમાં આ શહેરને જાઝનું પાટનગર બનાવવામાં ઉપયોગ કર્યો. 1970માં ન્યુયોર્ક શહેર કન્વેન્શન એન્ડ વિઝિટર્સ બ્યુરો દ્વારા એક જાહેરતના કેમ્પેઇન કરવામાં આવી જેને આ વાક્યને વધુ લોકો સુધી પહોંચાડવામાં મદદ કરી.^[૧૫૧]

રમત ગમત

હાલ મેનહટન એનએચએલ(NHL’s)ના ન્યુયોર્ક રેન્જર્સનું, ડબલ્યુએનબીએ(WNBA’s)ના ન્યુયોર્ક લિબર્ટીનું અને એનબીએના ન્યુયોર્ક નિક્સનું ઘર છે. જે દરેક તેની ઘરેલું રમત શહેરના એકમાત્ર મુખ્ય પ્રોફેશનલ રમત માટેની જગ્યા ધરાવતું મેડિસન સ્ક્વેર ગાર્ડન ખાતે રમે છે. ધી ન્યુયોર્ક જેટ્સ તેના હોમ ફિલ્ડ માટે વેસ્ટ સાઇટ સ્ટેડિયમનો ઉપયોગ કરવા માટે પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો પરંતુ જૂન 2005માં આ પ્રસ્તાવ નામંજૂર કરવામાં આવ્યો અને તેમને ન્યુજર્સીમાં ઇસ્ટ રુથરફોર્ડ ખાતે આવેલું જાયન્ટ્સ સ્ટેડિયમ આપવામાં આવ્યું. ન્યુયોર્ક શહેરમાં હાલ મેનહટન એક જ એવો વિસ્તાર છે. જેની પાસે પોતાની પ્રોફેશનલ બેઝબોલ ફ્રેન્ચાઇઝી નથી. ધી બ્રોન્ક્સ પાસે યાન્કીસ અને ક્વીન્સ પાસે મેટ્સ ઓફ ધી મેજર લીગ બોઝબોલ છે. ધી માયનોર લિગ બેઝબોલ બ્રુક્લીન સિક્લોન્સ બ્રુક્લીનમાં રમે છે. જ્યારે સ્ટેટન આઇસલેન્ડ યાન્કીસ સ્ટેટન આઇસલેન્ડમાં રમે છે. જો કે તેમ છતા પણ મોટી 4 ટીમમાંથી 3 મોટી લીગ ટીમ ન્યુયોર્કના મેનહટનમાં જ રમે છે. ધી ન્યુયોર્ક જાયન્ટસ બે અલગ-અલગ જગ્યા પરથી રમે છે. જેમાં એક છે. 155મી સ્ટ્રીટ ખાતેનું અને એઇટ એવન્યુ ખાતેનાં પોલો ગ્રાઉન્ડ પર રમે છે. 1883માં કરવામાં આવેલી સ્થાપનાથી 1889 સુધી આ ચાલ્યુ પરંતુ ત્યારબાદ તેના જર્સી સિટી અને સ્ટેટન આઇસલેન્ડ તરીકે ભાગલા કરવામાં આવ્યા અને 1957ની રમતો બાદ તેમણે બ્રુક્લીન ડોડગેર્સ સાથે રમવામાં આવ્યું એ પહેલા તેઓ 1911 હિલ્ટોપ પાર્કમાં રમતા હતા.^[૧૫૨] હિલટોપ પાર્કના લીધે ધી ન્યુયોર્ક યાન્કીસ એ તેની ફ્રેન્ચાઇઝી હિલટોપર્સ નામથી શરૂ કરી હતી. જ્યાં તેઓ 1903થી 1912 સુધી રમતા હતા. 1913ની સીઝન દરમિયાન તેઓ પોલો ગ્રાઉન્ડ પર ફર્યા જ્યાં તેનું નામ ન્યુયોર્ક યાન્કીસ રાખવામાં આવ્યું. ત્યારબાદ 1923 સુધી રહ્યા બાદ 1923માં યાન્કી સ્ટેડિયમના ખાતે હાર્લેમ નદી ખાતે ફર્યા.^[૧૫૩] 1964માં શી સ્ટેડિયમની કામગીરી પૂરી થાય એ પહેલા 1962 અને 1963ના વર્ષ માટે ધી ન્યુયોર્ક મેટ્સની ટીમ દ્વારા તેની પ્રથમ બે સીઝન પોલો ગ્રાઉન્ડસ ખાતે યોજવામાં આવી હતી.^[૧૫૪] મેટ્સના ભાગલાં બાદ એપ્રિલ 1964 દરમિયાન પોલો ગ્રાઉન્ડને તોડવામાં આવ્યું અને તે જગ્યા જાહેર હાઉસીંગ માટે આપવામાં આવી.^[૧૫૫]^[૧૫૬]

પ્રથમ રાષ્ટ્રિય સ્તરની કોલેજ બાસ્કેટબોલ સ્પર્ધા, ધી નેશનલ ઇન્વિટેશન ટૂર્નામેન્ટ 1938માં ન્યુયોર્કમાં યોજવામાં આવી હતી જ્યારે અન્ય પણ આ શહેરમાં કરવામાં આવી હતી.^[૧૫૭] નેશનલ બાસ્કેટબોલ એસોશિયેશન સાથે સંલગ્ન નવી ટીમ તરીકે ધી ન્યુયોર્ક નીક્સ એ 1946માં રમવાનું શરૂ કર્યું. તેમના નિશ્ચિત શહેરમાં તૈયર થતા મેડિસન સ્ક્વેર ગાર્ડન બન્યા પહેલા 69ની રેજીમેન્ટ આર્મરીમાં તેમની પ્રથમ ઘરેલું રમત યોજવામાં આવી હતી.^[૧૫૮] 1997માં જ્યારે ડબલ્યુએનબીએ(WNBA)ના ધી ન્યુયોર્ક લિબર્ટીની સ્થાપના કરવામાં આવી ત્યારથી આ ટીમ નીક્સ સાથે તેનાં ગાર્ડનમાં રમત રમે છે. લીગની મુખ્ય 8 ટીમમાં આ ટીમનો પણ સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે.^[૧૫૯] હાર્લેમનું રૂકર પાર્ક એક રમતનું કોર્ટ છે. જે તેની સ્ટ્રીટ બોલ પ્રકારની રમત માટે જાણીતું છે. જ્યાં ઘણા એનબીએ(NBA) એથ્લેટ્સ તેની ઉનાળું રમત રમે છે.^[૧૬૦]

ન્યયોર્ક શહેરની બંને ફૂટબોલ ટીમ હાલ ઇસ્ટ રૂથરફોર્ડ, ન્યુજર્સી ખાતેના હડસન રીવર બાદ આવેલા મીથડોલેન્ડ સ્ટેડિયમમાં રમે છે. બંને ટીમએ પોલો ગ્રાઉન્ડમાં રમવાનું શરૂ કર્યું હતું. ધી ન્યુયોર્ક જાયન્ટસ સાથોસાથ બેઝબોલ પણ રમે છે. 1956માં યાન્કી સ્ટેડિયમમાં પ્રવેશ્યા પહેલા 1925માં નેશનલ ફૂટબોલ લિગમાં ભાગ લીધો હતો.^[૧૬૧] 1960માં પોલો ગ્રાઉન્ડ્સ ખાતે શરૂઆત કરી છે. 1964માં મેટ્સ ઇન ક્વીન્સની સાથે જોડાયા પહેલ ટીટન્સ તરીકે ઓળખાતી ધી ન્યુયોર્ક જેટ્સ ચાર સીઝન સુધી ત્યાં રહ્યું હતું.^[૧૬૨] 1926-1927ની સીઝનમાં નેશનલ હોકી લીગની ટીમ ધી ન્યુયોર્ક રેન્જર્સ મેડિસન સ્ક્વેર ગાર્ડનમાં શોધાયા બાદ આ ટીમ ઘણી અલગ-અલગ જગ્યા પર રમી હતી. ધી રેન્જર્સ એ પહેલા ધી ન્યુયોર્ક અમેરિકન્સ નામે ઓળખાતી હતી. જેને પહેલી સીઝન ગાર્ડનમાં શરૂ કરી હતી. 1941-1942માં એનએચએલ(NHL) સીઝનમાં શરૂ કર્યુ હતું. આ સીઝનમાં બ્રૂકલીન અમેરિકન તરીકે ગાર્ડનમાં રમી હતી.^[૧૬૩]

1974માં શરૂ થયેલી ઉત્તર અમેરીકન સોકર લીગ ધી ન્યુયોર્ક કોસમોસ બે સિઝન માટે તેની ઘરેલું રમત ડાવનિંગ સ્ટેડિયમમાં રમી હતી. 1975માં ફિફા(FIFA) દ્વારા જાહેર કર્યા અનુસાર, ટીમે પેલે સાથે 45 લાખ ડોલરનો કરાર કર્યો હતો. જે વિશ્વનો સૌથી સારો ફૂટબોલ ખેલાડી છે. આ ખેલાડીની ક્ષમતા 22,500 લોકોની ભીડ જમા કરવાની હતી અને તેને ટીમને 2-0થી જીતાડ્યું હતું.^[૧૬૪] આ મેચ ડોવનિંગ સ્ટેડિયમમાં રમવાની હતી. પરંતુ રમતની પીચ અને સુવિધા સામે ટીમની ખ્યાતીને કારણે ભીડ વધતા, મેચને યાન્કી સ્ટેડિયમમાં નક્કી કરવામાં આવ્યું પરંતુ અંતે જાયન્ટ સ્ટેડિયમમાં મેચ ખસેડવી પડી હતી. 2002માં સ્ટેડિયમને તોડી પાડવામાં આવ્યું અને તેને સ્થાને 45 લાખના ખર્ચે ઇકાન સ્ટેડિયમ બનાવવામાં આવ્યું જેમા ઓલમ્પિક સ્તરની 400 મીટરની ઓલમ્પિકના સ્તરની દોડનું પણ આયોજન થઇ શકે આ સ્ટેડિયમની ક્ષમતા 4,754 સીટ નક્કી કરવામાં આવી હતી.આ ઉપરાંત પેલે અને કોસ્મોસની ખ્યાતીને પગલે મેનહટન સોસર ક્લબની 48 યુવા ટીમ સહિત ફ્લડ લાઇટ સોસર સ્ટેડિયમ ખાતે મેચ આયોજન કરવાની મંજૂરી ફિફા દ્વારા આપવામાં આવી હતી.^[૧૬૫]^[૧૬૬]

માધ્યમો

ન્યુયોર્ક શહેરના ધી ન્યુયોર્ક ટાઇમ્સ , ન્યુયોર્ક ડેઇલી ન્યુઝ અને ન્યુયોર્ક પોસ્ટ જેવા અનેક મોટા અખબારોના મુખ્ય મથક આ શહેરમાં છે. દેશનું સૌથી મોટું નાણાકીય અખબાર ધી વોલસ્ટ્રિટ જર્નલ પણ અહીંથી નીકળે છે. એએમ ન્યુયોર્ક અને ધી વિલેજર જેવા અન્ય અખબારોનો પણ સમાવેશ થાય છે. હાર્લેમ સ્થિત ધી ન્યુયોર્ક આમસ્ટડમ ન્યુઝ પણ આફ્રિકન અમેરિકન સાપ્તાહિક અખબારમાં અગ્રતા કમ્ર ધરાવે છે. ધી વિલેજ વોઇસ પણ અહીંનું એક અગ્રતા ક્રમ ધરાવતું વૈકલ્પિક અખબાર છે.^[૧૬૭] ટેલીવિઝન ઉદ્યોગ ન્યુયોર્કમાં ખૂબ જ સારી રીતે વિકસ્યો છે અને શહેરના અર્થતંત્રમાં રોજગારી પૂરો પાડતો મહત્વનો ઉદ્યોગ છે. અમેરિકાના 4 મુખ્ય બ્રોડકાસ્ટ નેટવર્ક એબીસી, સીબીએસ, ફોક્સ અને એનબીસીના વડા મથક મેનહટનમાં આવેલા છે. આ ઉપરાંત એમએસએનબીસી, એમટીવી, ફોક્સ ન્યુઝ, એચબીઓ અને કોમેડી સેન્ટ્રલ જેવી અને કેબલ ચેનલ પણ અહીં છે. 1971માં ડબલ્યુએલઆઇબી ન્યુયોર્કનું પ્રથમ કાળા લોકોનું હસ્તગત ધરાવતું રેડિયો સ્ટેશન બન્યું અને ઇનર સિટી બ્રોડકાસ્ટિંગ કોર્પોરેશનનું મુગટ બન્યું. ઇનર સિટીના સ્થાપક પર્સિ સટ્ટોન છે. જે શહેરના અગ્રતા ક્રમના કાળા લોકોના પ્રધાન અને મેનહટનના ભૂતપૂર્વ વડા પણ છે.^[૧૬૮] વ્લીબ ડબલ્યુએલઆઇબી (WLIB)નું પ્રસારણ 1949માં આફ્રિકન- અમેરિકન જનતા માટે કરવામાં આવ્યું હતું અને તેઓ લગભગ દરરોજ નાગરીક અધીકાર ધરાવતા માલ્કોમ એક્સ જેવાની મૂલાકાત પ્રસારિત કરતા હતા. આ ઉપરાંત એનએએસીપી(NAACP)ની કોન્ફરન્સનું પણ રેડિયો પર પ્રસારણ કરતા હતા. ફૂગાવાના ડબલ્યુક્યુએચટી(WQHT) જે હોટ 97 ના નામે ઓળખાય છે. તે પણ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં પ્રિમિયમ હીપ-હોપ સ્ટેશન પર જાણવા મળતા. ડબલ્યુએનવાયસી(WNYC) દ્વારા જ્યારે એએમ(AM) અને એફએમ(FM) સિગ્નલની તપાસ કરવામાં આવી ત્યારે જાહરે થયેલા ડેટા અનુસાર દેશમાં જાહેર રેડિયો સાંભળનારા લોકોની સંખ્યા ઘણી વધુ હતી અને સૌથી વધુ કોમર્શિયલ અને નોન-કોમર્શિયલ રેડિયો સાંભળનારા લોકોની સંખ્યા મેનહટનમાં જોવા મળી હતી.^[૧૬૯] ડબલ્યુબીએઆઇ એ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં માહિતી અને સમચાર પૂરૂ પાડતું સામાજિક રેડિયો સ્ટેશન છે.

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં સૌથી જૂની પબ્લિક એક્સેસ ટેલીવિઝન ચેનલ 1971માં શરૂ થયેલી મેનહટન નેઇબરહુડ નેટવર્ક છે. જેમાં જાઝ કલાકથી લઇને ધાર્મિક પ્રોગ્રામ અને વિદેશી ભાષા તથા કારીગરોના પ્રશ્નો જેવા લોકલ પ્રોગ્રામ રજૂ કરવામાં આવે છે.^[૧૭૦] ટાઇમ વોર્નર કેબલની એનવાય1, તેના સીટી હોલ અને રાજ્યની રાજનીતિના કવરેજ માટે જાણીતી છે.

રહેઠાણ

મેનહટનનાં શરૂઆતના દિવસોમાં લાકડાંના બાંધકામ અને પાણીના પૂરવઠાના અભાવને કારણે શહેરમાં આગ લાગવાનાં બનાવ વધુ બનતા હતા. 1776માં મેનહટનને કોન્ટિનેન્ટલ આર્મી દ્વારા ખાલી કરાવવામાં આવતા તથા બ્રિટિશરોના ગયા બાદ એક મોટા દાવાનળને કારણે શહેરના એક તૃતિયાંશ જેટલો હિસ્સો અને લગભગ 500 ઘરોનો નાશ થયો હતો.^[૧૭૧]

લોઅર ઇસ્ટ સાઇડના પ્રદેશોમાં તાજેતરમાં આવેલા લોકોની સંખ્યા વધતા બીનઆરોગ્યપ્રદ અને પાયાની જરૂરિયાત વગરના ઘરોની સંખ્યા વધતા લોકોની મૂશ્કેલી વધતા, 20મી સદીની શરૂઆતના સમયગાળામાં મેનહટનના મોટાભાગના વિસ્તારમાંથી સ્થળાંતર શરૂ થયું હતું. ટેનામેન્ટ સામાન્યરીતે તેનાં પાંચમાળની ઉંચાઇવાળા અને 25* 100નાં લોટ્સમાં બાંધકામ કરવામાં આવ્યું હતું. નવા વસાહાતીઓને પગલે આ સ્થળની હાલ “કોક્રોચ લેન્ડલોર્ડ” જેવી થઇ ગઇ હતી.^[૧૭૨]^[૧૭૩] 1929માં નવા આગ રક્ષક નિયમો અને રહેણાંક વિસ્તારની ઇમારતોમાં એલિવેટર્સના ઉપયોગના નિયમો વધુ કડક બન્યા ઉપરાંત નવા રહેણાંક વિસ્તારના નિયમો જાહેર કરવામાં આવ્યા. જેને પગલે ટેનામેન્ટસમાં પણ નવું બાંધકામ અમલમાં આવ્યું. જો કે હજી પણ પૂર્વ બાજૂના શહેરમાં થોડા જૂના સમયનાં આવાસો હજી પણ જોવા મળે છે.^[૧૭૩] હાલ મેનહટન જાહેર અને ખાનગીક્ષેત્રના ઘણા મોટા રહેણાંક વિકલ્પો પૂરાં પાડે છે. 2000ની સાલના એક સર્વે અનુસાર, મેનહટનમાં હાલ 798,144 આવાસ એકમો છે. જેની સરેરાશ ઘનતા 34,756.7/સ્કવે.મી.(13,421.8/કિ.મી.2) છે.^[૪૫] મેનહટનમાં પોતાના મકાન ધરાવતા લોકોની સંખ્યા 20.3 ટકા જેટલી જ છે. જે બ્રોન્ક્સ બાદ આ દેશમાં બીજા નંબરનો સૌથી નીચો આંકડો છે.^[૯૪]

આંતરમાળખું

પરિવહન

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ઓફ અમેરિકામાં જાહેર ક્ષેત્રના વાહનવ્યવહારનો ઉપયોગ કરવા માટે મેનહટન સૌથી અલગ જ વિસ્તાર છે. ખાનગી કાર ધરાવતા લોકો અહીં ઓછા જોવા મળે છે. જ્યારે સમગ્ર અમેરિકામાં 88 ટકા લોકો નોકરી પર પોતાની ખાનગી વાહનનો ઉપયોગ કરે છે. જ્યારે ફક્ત 5 ટકા લોકો જ જાહેર વાહનોનો ઉપયોગ કરે છે. મેનહટનના રહેવાશીઓ માટે જાહેર વાહનવ્યવહાર ચાલુ કરવામાં આવ્યો છે. મેનહટનનાં 72 ટકા લોકો જાહેર ક્ષેત્રના વાહનોનો ઉપયોગ કરે છે. જ્યારે 18 ટકા લોકો તેની પોતાના વહાનમાં નોકરી પર જાય છે.^[૧૭૪]^[૧૭૫] યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ દ્વારા કરવામાં આવેલા એક સર્વે અનુસાર, 2000ની સાલમાં મેનહટનના 75 ટકા લોકો ઘર હોવા છતાં પણ કારની ખરીદી કરતાં નથી.^[૧૭૪] 2007માં મેયર બ્લૂમબર્ગ દ્વારા ભાવમાં વધારાનું સૂચન કરવામાં આવ્યું હતું. રાજ્ય સરકાર દ્વારા જૂન 2008માં આ પ્રસ્તાવ નામંજૂર કરવામાં આવ્યો હતો.^[૧૭૬]

માઇલેજ અને સૌથી વધુ સંખ્યામાં સ્ટેશનની દ્રષ્ટિએ ન્યુયોર્કની સબ-વે વિશ્વની સૌથી મોટી સબ-વે સિસ્ટમ છે. સમગ્ર શહેરમાં વાહન વ્યવહાર માટે પાયાની જરૂરિયાત છે. આ સબ-વેમાં સ્ટેટન આઇસલેન્ડને બાદ કરતા સમગ્ર વિસ્તારને જોડે છે. મેનહટનમાં 147 સબ-વે સ્ટેશન આવેલા છે. જ્યારે બીજા નંબરનું સબ-વે પોર્ટ ઓથોરિટી ટ્રાન્સ-હ્યુડ્સન(પાથ) (PATH) સિસ્ટમની છે. જે મેનહટનથી ઉત્તરિય ન્યુ જર્સી સુધીમાં 6 સ્ટેશને જોડે છે. મૂસાફરોને પ્રતિ મુસાફરીએ મેટ્રોકાર્ડ દ્વારા ભાડાની ચૂકવણી કરવાની રહેશે છે. જે દરેક શહેરમાં બસ અને સબ-વેમાં તો ચાલે જ ઉપરાંત પાથ(PATH) ટ્રેનમાં પણ ચાલે છે. એક વખતનું સબવે કે ટ્રેનનું ભાડું 2.25 ડોલર છે.^[૧૭૭] જ્યારે પાથ(PATH)માં કિંમત 1.75 ડોલર છે.^[૧૭૮] આ ઉપરાંત દરરોજના પણ મેટ્રોકાર્ડ મળી શકે છે. જેમાં 7 દિવસ, 14 દિવસ કે 30 દિવસ જેવા વિકલ્પ આપવામાં આવે છે, આ મેટ્રોકાર્ડ દ્વારા કોઇપણ સબ-વેમાં(પાથ (PATH)ને બાદ કરતા) તથા એમટીએ(MTA) બસોના રસ્તા પર મુસાફરી કરી જોઇએ તેટલી વખત મુસાફરી કરી શકાય છે.^[૧૭૯] જો કે એક્સપ્રેસ બસોનો સમાવેશ આ કાર્ડ પર કરવામાં આવતો નથી. ધી પાથ(PATH)નું ક્વીક કાર્ડ હવે બંધ કરવામાં આવ્યું છે જેને સ્થાને પાથ(PATH) અને એમટીએ(MTA) બંને દ્વારા મેટ્રોકાર્ડને સ્થાને “સ્માર્ટ કાર્ડ” દ્વારા ચૂકવણીની શરૂઆત કરવામાં આવી છે.^[૧૮૦] મેનહટનથી અને સુધી જે જાહેર રેલ્વે ઓપરેટિંગ સિસ્ટમ કાર્યરત છે. તે આઇસલેન્ડ રેલ રોડ તરીકે સૌથી મોટી છે. (મેનહટનને ન્યુયોર્ક શહેરના અન્ય શહેર સાથે જોડતા સૌથી લાંબુ આઇસલેન્ડ બને છે.) ધી મેટ્રો-નોર્થ રેલરોડ (જે મેનહટનથી વેસ્ટચેસ્ટર કાઉન્ટી અને સાઉથવેસ્ટર્ન કન્ક્ટીકટને) જોડે છે અને ન્યુજર્સી ટ્રાન્ઝિસ્ટ ટ્રેઇનથી ન્યુજર્સીના ઘણા અલગ-અલગ હિસ્સાને જોડે છે.

ન્યુયોર્કની સિટી બસ સેવા ધી એમટીએ(MTA) મેનહટનમાં ઘણી વિવિધ પ્રકારની લોકલ બસ સેવા પૂરી પાડે છે. મેનહટનમાં મુસાફરો અને સહેલાણીઓને ઘણી જ વિવિધ પ્રકારનાં નેટવર્ક અને એક્સપ્રેસ બસ રૂટની સુવિધા ઉપલબ્ધ છે. 2004માં બસ સેવા દ્વારા 7400 લાખ લોકોને સેવા પૂરી પાડવામાં આવી હતી. જે રાષ્ટ્રમાં સૌથી વધુ છે. અને બીજા નંબર પર આવેલા લોસ એન્જલસની બસની સેવાની સરખામણીએ બે ગણાથી વધુ છે.^[૧૮૧] ન્યુયોર્કનું યલ્લો કબ એક એક આઇકોનીક છે. જેનો નંબર શહેર પ્રમાણે 13,087 છે અને તમારે શહેરની કોઇપણ જગ્યા પરથી કારની કોઇ સુવિધા જોઇતી હોય તો એક કોલ કરીને તમે એ સુવિધાનો પણ ઉપયોગ કરી શકો છો.^[૧૮૨] મેનહટનમાં હજારો-લાખો સાઇકલ વપરાશકર્તા પણ છે. નોર્થ અમેરિકામાં જે બે કેબલ કાર સિસ્ટમનો ઉપયોગ થાય છે, તેમાંનો એક છે રૂઝવેલ્ટ આઇસલેન્ડ ટ્રામવે 1978થી કાર્યરત આ કોમ્યુટર રૂઝવેલ્ટ આઇસલેન્ડથી મેનહટનનો રસ્તો ફક્ત 5 મીનિટમાં પૂરો કરે છે. (નોર્થ અમેરિકાની અન્ય કેબલ કાર સિસ્ટમ પોર્ટલેન્ડ એરિયલ ટ્રામ છે.) ^[૧૮૩]^[૧૮૪] સ્ટેટન આઇલેન્ડ ફેરી 365 દિવસ અને 24 કલાક ચાલુ હોય છે જે વાર્ષિક 5.2 માઇલ(8.4 કિ.મી.)ના વિસ્તાર મેનહટનથી સ્ટેટન આઇસલેન્ડમાં વાર્ષિક 190 લાખ લોકને મુસાફરી કરાવે છે. સપ્તાહના દરેક ચાલુ દિવસે 5 રેલના ડબ્બા લગભગ 65,000 લોકોને 110 બોટ ટ્રીપ કરાવે છે.^[૧૮૫]^[૧૮૬] 1997 બાદ આ ફેરી મૂફ્ત કરવામાં આવી છે એ પહેલા તેનો દર 50 સેન્ટ જેટલો હતો જેને રદ કરવામાં આવ્યો હતો.^[૧૮૭]

આ પ્રાંતની મેટ્રો કોમ્યુટર રેલ પૂર્વબાજૂ મેનહટનના મધ્ય શહેરી વિસ્તાર અને પશ્ચિમ વિસ્તારના પેન્ન સ્ટેશન અને ગ્રાન્ડ સેન્ટ્રલ ટર્મિનલ વચ્ચેના વિસ્તારને આવરે છે. આ બંને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના સૌથી વધુ કાર્યરત સ્ટેશન છે. કુલ મૂસાફરોના એક તૃતિયાંસ વપરાશકર્તા અને કુલ રેલ્વે મુસાફરોના બે તૃતિયાંસ મુસાફરો ન્યુયોર્ક અને તેના આસપાસના વિસ્તારમાં વસે છે.^[૧૮૮] પેન્ન સ્ટેશનથી બોસ્ટન, ફિલાડેલ્ફિયા, બાલ્ટીમોર અને વોશિંગ્ટન, ડી.સી.; ન્યુયોર્કના ઉપરનો વિસ્તાર, ન્યુ ઇંગ્લેન્ડ, ઉપરાંત સીમા પાર ટોરોન્ટો અને મોન્ટ્રરીઅલ તથા દક્ષિણ અને મધ્ય પશ્ચિમના શહેરો સુધી એમટ્રેક નામની કંપની ઇન્ટર સિટી પેસેન્જર રેલ સેવા પૂરી પાડે છે. ન્યુજર્સી અને મેનહટનની વચ્ચે હડસન નદી નીચે આવેલી ધી લિંકન ટનલમાંથી પ્રતિદિન લગભગ 120,000 વ્હીકલ પસાર થાય છે જે વિશ્વની સૌથી વધુ કાર્યરત ટનલ છે.^[૧૮૯] ન્યુયોર્ક હાર્બર અને હડસનથઈ મેનહટનના પીઅર્સ સુધી પેસેન્જર તથા અન્ય મોટા કાર્ગો શીપ પસાર થઇ શકે એ માટે હડસન નદી પર પૂલ બનાવવા કરતા આ ટનલ બનાવવામાં આવી હતી. જ્યારે મેનહટન સાથે ક્વીન્સ અને બ્રુક્લીનને જોડતા પૂલ પરનો ટ્રાફિક ઓછો કરવા માટે ધી ક્વીન્સ મીડ ટાઉન ટનલ બનાવવામાં આવી હતી. આ એ સમયનો સૌથી મોટો સ્વતંત્ર પ્રોજેક્ટ હતો જે 1040માં પૂરો થયો હતો.^[૧૯૦] રાષ્ટ્રપતિ ફ્રેન્કલિન ડી. રૂઝવેલ્ટ આ ટનલમાંથી પસાર થનારા પ્રથમ વ્યક્તિ હતા.^[૧૯૧]

ધી એફડીઆઇ (FDR) ડ્રાઇવ અને હાર્લેમ રીવર ડ્રાઇવ એ મેનહટન સાથે ઇસ્ટ રીવર સાઇડથી ખૂબ જ ઓછા સમયમાં પસાર થતા રસ્તા છે. જે ન્યુયોર્કના સૌથી વધુ વિવાદાસ્પદ આયોજક રોબર્ટ મોસેસ દ્વારા ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યો હતો.^[૧૯૨] મેનહટનમાં ત્રણ જાહેર હેલીપોર્ટ છે. 2009થી વેપારમાંથી બહાર જઇને યુ.એસ. હેલિકોપ્ટર દ્વારા ડાઉનટાઉન મેનહટન હેલિપોર્ટથી ક્વીન્સ ખાતેનું જ્હોન એફ. કેનેડી ઇન્ટરનેશનલ એરપોર્ટ અને ન્યુજર્સી ખાતેનું નેવાર્ક લિબર્ટી ઇન્ટરનેશનલ એરપોર્ટ પરનાં મુસાફરોને દરરોજ અને યોગ્ય સમયે મુસાફરી કરાવે છે.^[૧૯૩] દેશમાં ડિઝલ- હાઇબ્રિડ અને કમ્પ્રેસ્ડ નેચરલ ગેસનો વપરાશ કરતી કાર હોવા છતાં ન્યુયોર્ક પાસે સૌથી સારી ચોખ્ખી હવા છે. વિશ્વની સૌ પ્રથમ હાઇબ્રિડ ટેક્સી પણ મેનહટનમાં જોવા મળે છે.^[૧૯૪]

સુવિધાઓ

સમગ્ર મેનહટનમાં કોન્સોલિડેટેડ એડિસન દ્વારા ઉર્જા અને ગેસની સુવિધા પૂરી પાડવામાં આવે છે. કોન એડિસનનો ઇલેક્ટ્રિક બિઝનેસનો મુખ્ય પાયો થોમસ એડિસનની એડિસન ઇલેક્ટ્રોનિક્સ ઇલ્યુમિનાટીંગ કંપની સાથે સંકળાયેલી છે, જે પ્રથમ રોકાણકારો ધરાવતી ઇલેક્ટ્રિસિટી વપરાશ કરતી કંપની છે. આ કંપનીએ તેની સેવા 4 સપ્ટેમ્બર 1882માં શરૂ કરી હતી. જ્યારે લોઅર મેનહટનથી તેના પર્લ સ્ટ્રિટ સ્ટેશનના એક ચોરસ કિ.મી.ના વિસ્તારમાં 59 ગ્રાહકોને 800 લાઇટ બલ્બ માટે એક જનરેટર દ્વારા ડાયરેક્ટ કરન્ટ(ડીસી) દ્વારા 110 વોલ્ટ પૂરા પાડવામાં આવ્યા હતા.^[૧૯૫] કોન એડિસન દ્વારા વિશ્વનું સૌથી મોટા ડિસ્ટ્રીક્ટ સ્ટીમ વ્યવસ્થાનું સંચાલન કરવામાં આવે છે. જે મેનહટનના 1,800 ગ્રાહકો માટે 105 માઇલ (169 કિ.મી.) સુધી વરાળના પાઇપની ગોઠવણ કરવામાં આવી હતી. જેમાં ગરમી માટે વરાળની, ગરમ પાણીની અને એર કન્ડિશનીંગની^[૧૯૬] વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે.^[૧૯૭] આ માટે કેબલ સેવા ટાઇમ વોર્નર કેબલ દ્વારા પૂરી પાડવામાં આવી છે અને ટેલીફોન સેવા વેર્ઝોન કોમ્યુનિકેશન દ્વારા પૂરી પાડવામાં આવી છે તેમ છતાં એટી એન્ડ ટીની પણ સેવા ઉપલબ્ધ છે.

મેનહટનની ફરતે બે ખારી નદી આવેલી છે જેમાં તાજા પાણીનો પૂરવઠો ખૂબ જ મર્યાદીત છે. અમેરિકન ક્રાંતિકારી યુદ્ધ બાદ શહેરની વસ્તીમાં ઉત્તરોતર વધારો થયો છે. જ્યારે પૂરવઠામાં સતત ઘટાડો થયો છે. વધતી જતી વસ્તીની માંગને પૂરી કરવા માટે શહેરે વેસ્ટચેસ્ટર કાઉન્ટીમાં જમીન હસ્તગત કરી હતી અને ક્રોટોન કેનાલ સિસ્ટમ ઊભી કરવામાં આવી આ સેવા 1842માં ઉપલબ્ધ થઇ હતી. આ સિસ્ટમ દ્વારા ક્રોટોન રીવરના ડેમમાંથી પાણી લઇને બ્રોન્ક્સમાં મોકલવામાં આવે છે. જે હાઇ બ્રીઝના રસ્તે હાર્લેમ નદીમાં મોકલવામાં આવે છે અને સેન્ટ્રલ પાર્ક અને 42 સ્ટ્રીટ અને ફિફ્થ એવન્યુ સુધી પહોંચાડવા માટે આર્યનની પાઇપ્સ દ્વારા ગ્રાહકોને પહોંચાડવામાં આવે છે.^[૧૯૮] આજે ન્યુયોર્ક સીટી ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ એનવાર્યમેન્ટલ પ્રોટેક્શન દ્વારા કાસ્ટ્સકીલ માઉન્ટેઇન્સના 2,000 ચોરસ માઇલ ( 5,180 કિ.મી.2) વોટર શેડ દ્વારા રહેણાંક વિસ્તારમાં પાણીની સુવિધા પૂરી પાડવામાં આવે છે. કારણકે આ વોટરશેડ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના સૌથી મોટા જંગલના વિસ્તારમાં સુરક્ષિત છે જે કુદરતી પાણીનું શુદ્ધિકરણ ધરાવે છે. જેને પરીણામે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના સૌથી શુદ્ધ પીવાનાં પાણી પીતા મોટા પાંચ શહેરોમાં સ્થાન ધરાવે છે, કે જેથી સામાન્ય સ્થિતીમાં ઘરોમાં નળમાં ચોખ્ખું પાણી મેળવી શકાય.^[૧૯૯]^[૨૦૦] મેનહટન સુધી પાણીની સુવિધા ન્યુયોર્ક શહેરના પાણીની ટનલ નં.-1 અને ટનલ નં.-2 દ્વારા પૂરી પાડવામાં આવે છે. જે અનુક્રમે 1917 અને 1936માં બનાવવામાં આવી હતી. જ્યારે ન્યુયોર્ક સીટી વોટર ટનલ નં.-3ન બનાવવાની કામગીરી 1970માં શરૂ કરવામાં આવી છે. જે હાલની સિસ્ટમ અનુસાર 1.2 ગેલન પાણીની ક્ષમતા ધરાવતી સેવાથી બેગણી વધુ છે. કારણકે બે ટનલ દ્વારા પૂરી પાડવામાં આવતી સેવાના વૈકલ્પીક ઉપયોગ માટે તે જરૂરી છે.^[૨૦૧]

કચરાના નિકાલની પ્રક્રિયા ન્યુયોર્ક સિટી ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ સેનિટેશન પર આધારીત છે.^[૨૦૨] શહેરનો મોટા ભાગનો કચરો મોટા જથ્થામાં સૌથી છેલ્લે પેન્સીલવેનિયા, વર્જીનિયા, સાઉથ કારોલિના અને ઓહિયોના (ન્યુ જર્સી, બ્રુક્લીન અને ક્વીન્સના ટ્રાન્સફર સ્ટેશનમાં થઇને) મેગા ડમ્પમાં નાશ કરવામાં આવે છે. 2001માં સ્ટેટન આઇસલેન્ડમાં સારી જમીનને નુક્શાન થયા બાદ નિકાલની વ્યવસ્થા ન્યુજર્સીમાં કરવામાં આવી હતી.^[૨૦૩] ઉપરાંત ન્યુયોર્ક શહેરની જેમ જ હવે ન્યુજર્સી પણ હવે તેના કચરાની નિકાલની વ્યવસ્થા શહેરથી દૂર કરવાનું આયોજન કર્યુ છે. ઉપરાંત ન્યુયોર્ક શહેરની જેમ જ હવે ન્યુજર્સી પણ હવે તેના કચરાની નિકાલની વ્યવસ્થા શહેરથી દૂર કરવાનું આયોજન કર્યુ છે.

શિક્ષણ

મેનહટનમાં ઘણી ખાનગી અને જાહેર શાળાઓ દ્વારા શિક્ષણ પૂરૂ પાડવામાં આવે છે. જાહેર શાળાઓ ન્યુયોર્ક સિટી ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ એજ્યુકેશન દ્વારા સંચાલન કરવામાં આવે છે. જે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં સૌથી મોટી જાહેર શાળા સંચાલન સિસ્ટમ છે.^[૨૦૪] આ શાળામાં 11 લાખ જેટલા વિદ્યાર્થિઓ અભ્યાસ કરે છે.^[૨૦૫] સ્ટુયવેસન્ટ હાઇ સ્કુલ, ફ્લિરેલો એચ. લાગૌરડિયા હાઇ સ્કુલ, હાઇ સ્કુલ ઓફ ફેશન ઇન્ડસ્ટ્રિઝ, મ્યુરી બેરગટ્રોમ હાઇ સ્કુલ, મેનહટન સેન્ટર ઓફ સાયન્સ એન્ડ મેથેમેટિક્સ, હન્ટર કોલેજ હાઇસ્કુલ અને હાઇ સ્કુલ ફોર મેથ, સાયન્સ એન્ડ એન્જિનિયરીંગ જેવી કોલેજ ન્યુયોર્ક સિટી પ્બલિક હાઇ સ્કુલની જાણીતી શાળા મેનહટનમાં સ્થિત છે. બાર્ડ કોલેજ દ્વારા રચવામાં આવેલી નવી હાઇબ્રિડ સ્કૂલ બાર્ડ હાઇ સ્કૂલ અરલી કોલેજ સમગ્ર શહેરના વિદ્યાર્થીઓને શિક્ષણ આપે છે.

મેનહટન એ ઘણી પ્રખ્યાત ખાનગી શાળાનું પણ ઘર છે. જેમાં ઉપર ઇસ્ટ સાઇડની બેર્લી સ્કુલ, ડેલ્ટોન સ્કુલ, બ્રોનિંગ સ્કુલ, સ્પેન્સ સ્કુલ, ચાપિન સ્કુલ, નાટીંન્ગલ બામફોર્ડ સ્કુલ અને કોન્વેન્ટ ઓફ ધી સાર્સ્ક હાર્ટ અને અપર વેસ્ટ સાઇડ્સ કોલેજિયેટ સ્કુલ અને ટ્રિનિટી સ્કુલ જેવી સ્કુલનો સમાવેશ છે. મેનહટન કન્ટ્રી સ્કુલ અને યુનાઇટેડ નેશન્સ ઇન્ટરનેશનલ સ્કુલ શહેરની આ બે પ્રખ્યાત ખાનગી શાળા સમગ્ર રાષ્ટ્રમાં અગ્રતા ક્રમ ધરાવે છે. યુ.એસ.માં ફક્ત મેનહટન જ એક એવું સ્થળ છે. જ્યાં ઇટાલિયન અમેરિકન સ્કુલ લા સોઓલા ડી’ઇટાલિયા આવેલી છે.^[૨૦૬] 2003ના સર્વે અનુસાર, મેનહટનમાં રહેતા 25 વર્ષની ઉંમરના બેચલર ડિગ્રી ધરાવતા લોકો 52.3 ટકા જેટલા છે. જે દેશમાં પાંચમો સૌથી વધુ નંબર છે.^[૨૦૭] 2005, સુધીમાં લગભગ 60 ટકા લોકો કોલેજ ગ્રેજ્યુએટ થયા હતા. લગભગ 25 ટકા વિદ્યાર્થિઓએ વધુ આગળ પણ ડિગ્રી લીધી હતી. મેનહટન દેશનો સૌથી વધુ શિક્ષિત વિસ્તાર ગણી શકાય છે.^[૨૦૮]

મેનહટનમાં ન્યુયોર્ક યુનિવર્સિટી, બોર્નાર્ડ કોલેજ, કોલમ્બિયા યુનિવર્સિટી, કોપર યુનિયન, ફોર્ડહેમ યુનિવર્સિટી, ધી જૂલિયાર્ડ સ્કુલ, બેર્કેલે કોલેજ, ધી ન્યુ સ્કુલ અને યેશિવા યુનિવર્સિટી જેવી ઘણી જૂદી-જૂદી કોલેજ અને યુનિવર્સિટી પણ આવેલી છે. અન્ય સ્કુલમાં બેંક સ્ટ્રિટ કોલેજ ઓફ એજ્યુકેશન, બોરીસુઆ કોલેજ, જેવિસ થીલોજિકલ સેમિનરી ઓફ અમેરિકા, મેરીમાઉન્ટ મેનહટન કોલેજ, મેનહટન સ્કુલ ઓફ મ્યુઝિક, મેટ્રોપોલિટન કોલેજ ઓફ ન્યુયોર્ક, ન્યુયોર્ક ઇન્સ્ટિટ્યુટ ઓફ ટેક્નોલોજી, પેસ યુનિવર્સિટી, સેન્ટ જ્હોનસ યુનિવર્સિટી ઓફ વ્યુઝિઅલ આર્ટ્સ, ટોરો કોલેજ એન્ડ યુનિયન થઈઓલોજીકલ સેમિનરીનો સમાવેશ થાય છે. આ ઉપરાંત ધી કોલેજ ઓફ ન્યુ રોસેલ્લા અને પ્રાટ્ટ ઇન્સટિટ્યુટ જેવી ઘણી ખાનગી સંસ્થાઓ પણ મેનહટનમાં કાર્યરત છે.

ધી સિટી યુનિવર્સિટી ઓફ ન્યુયોર્ક(સીયુએનવાય)(CUNY) એ ન્યુયોર્ક શહેરની મ્યુનિસિપલ કોલેજ સિસ્ટમનો એક હિસ્સો છે અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં કાર્યરત સૌથી મોટી શહેરી યુનિવર્સિટી સિસ્ટમ છે. જેના ડિગ્રીના વિદ્યાર્થિઓ 226,0000 વધુ છે તથા સાથોસાથ એટલી જ સંખ્યામાં અન્ય ચાલુ વિદ્યાર્થિઓ, વ્યાવસાયિકો અને મોટી ઉંમરના વ્યક્તિઓ અહીંથી કોર્ષ કરે છે.^[૨૦૯] યુનિવર્સિટીમાં અભ્યાસ માટે અડધાથી વધારે ન્યુયોર્કના વિદ્યાર્થીઓ આવે છે ત્યારે દરેક ત્રીજો કોલેજ ગ્રેજ્યુએટ સીયુએનવાય(CUNY)નો વિદ્યાર્થી હોય છે. સીયુએનવાય(CUNY)ની મોટી કોલેજ મેનહટનમાં આવેલી છે. જેની સાથે જોડાયેલી કોલેજમાં બારૂચ કોલેજ, સીટી કોલેજ ઓફ ન્યુયોર્ક, હન્ટર કોલેજ, જ્હોન જેય કોલેજ ઓફ ક્રિમિનલ જસ્ટિસ અને ધી સીયુએનવાય(CUNY) ગ્રેજ્યુએટ સેન્ટર(ગ્રેજ્યુએટ બનવા માટેનો અભ્યાસ અને ડોક્ટરેટના ગ્રેડ માટેની ઇન્સ્ટિટ્યુટ)નો સમાવેશ થાય છે. મેનહટનમાં સ્થિત ફક્ત સીયુએનવાય(CUNY) વિભાગની કોલેજમાં બ્રોગ ઓફ મેનહટન કોમ્યુનિટી કોલેજનનો સમાવેશ થાય છે.ધી સ્ટેટ યુનિવર્સિટી ઓફ ન્યુયોર્ક દ્વારા ફેશન ઇન્સ્ટિટ્યુટ ઓફ ટેક્નોલોજી, સ્ટેટ યુનિવર્સિટી ઓફ ન્યુયોર્ક, સ્ટેટ કોલેજ ઓફ ઓપ્ટોમેટ્રી અને સ્ટોની બ્રૂક યુનિવર્સિટી- મેનહટનને રજૂ કરવામાં આવી છે.

દવાઓનું અને જૈવિક વિજ્ઞાન ક્ષેત્રમાં અભ્યાસ અને તાલિમ માટે મેનહટનએ વૈશ્વિક કેન્દ્ર છે.^[૨૧૦] ^[૨૧૧]યુ.એસ.ના દરેક શહેરોમાંથી નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યુટ ઓફ હેલ્થ દ્વારા બીજાનંબરનું સૌથી વધુ ફંડ મેળવે છે, જેમાંથી મોટા ભાગનું ફંડ મેનહટનના રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યુટમાં જાય છે આ ઇન્સ્ટિટ્યુટમાં મેમોરિય સ્લોન-કેટેરિંગ કેન્સર સેન્ટર, રોકફિલ્લર યુનિવર્સિટી, માઉન્ટ સિનાઇ સ્કુલ ઓફ મેડિસિન, કોલમ્બિયા યુનિવર્સિટી કોલેજ ઓફ ફિઝિશ્યન એન્ડ સર્જન, વેઇલ કોર્નેલ મેડિકલ કોલેજ અને ન્યુયોર્ક યુનિવર્સિટી સ્કુલ ઓફ મેડિસીનનો સમાવેશ થાય છે.

દેશમાં સૌથી મોટી જાહેર ક્ષેત્રની પુસ્તકાલય સિસ્ટમ તરીકે કાર્યરત ન્યુયોર્ક પબ્લિક લાયબ્રેરી મેનહટન દ્વારા સંચાલિત છે.^[૨૧૨] કેન્દ્રિય લાયબ્રેરીના પાંચ એકમો મેડ-મેનહટન લાયબ્રેરી, ડોન્નલ લાયબ્રેરી સેન્ટર, ધી ન્યુયોર્ક પબ્લિક લાયબ્રેરી ફોર ધી પર્ફોમિંગ આર્ટસ, આન્ડ્રે હેઇસ્કેલ બ્રેઇલ એન્ડ ટોલ્કીંગ બૂક લાયબ્રેરી અને ધી સાયન્સ, ઇન્ડસ્ટ્રી એન્ડ બિઝનેસ લાયબ્રેરી વગેરે મેન્હટન સ્થિત છે.^[૨૧૩] આ વિસ્તારમાં લગભગ અન્ય 35 પુસ્તકાલયની જૂદી-જૂદી શાખાઓ આવેલી છે.^[૨૧૪]

સંદર્ભો

બાહ્ય લિંક્સ